Er was een nieuw woord verzonnen om te zorgen dat de blinde blind bleef: islamofobie

(…) Hier was iets nieuws gaande: de opkomst van een nieuwe onverdraagzaamheid. Die verspreidde zich over het aardoppervlak, maar niemand wilde haar zien. Er was een nieuw woord verzonnen om te zorgen dat de blinde blind bleef: islamofobie. Wie kritiek had op de schrille strijdlustigheid van deze godsdienst in zijn hedendaagse incarnatie, was bekrompen. Iemand die fobisch was, was extreem en irrationeel in zijn standpunten, en dus lag de fout bij die mensen en niet bij het geloofssysteem dat wereldwijd meer dan een miljard aanhangers had. Een miljard gelovigen konden het niet mis hebben, dus moesten de critici degenen zijn met schuim om de mond. Sinds wanneer, wilde hij weten, was het irrationeel om niet van godsdienst, welke godsdienst dan ook, te houden en er zelfs een grondige hekel aan te hebben? Sinds wanneer werd rede als redeloosheid omschreven? Sinds wanneer waren de sprookjes van de bijgelovigen boven alle kritiek, boven satire verheven? Een religie was geen ras. Het was een idee, en ideeën staan (of vallen) omdat ze sterk genoeg (of te zwak) zijn om kritiek te kunnen doorstaan, niet omdat ze ertegen beschermd worden. Sterke ideeën staan open voor andersdenkenden. 'Wie met ons worstelt, sterkt onze zenuwen en scherpt onze vaardigheid,' schreef Edmund Burke. 'Onze tegenstander is onze helper.' Alleen zwakke en autoritaire lieden keerden zich af van hun tegenstanders, scholden hen uit en wilden hun soms kwaad doen.

Het was de islam die veranderd was, niet mensen als hijzelf, het was de islam die fobisch was
geworden voor een breed spectrum van ideeën, gedragingen en dingen. In die jaren, en in de jaren die volgden, spraken islamitische stemmen in allerlei delen van de wereld - Algerije, Pakistan, Afghanistan - een banvloek uit over theater, film en muziek, werden musici en artiesten verminkt en vermoord. Figuratieve kunst was het kwaad, en dus werden de oude Boeddhabeelden bij Bamiyan door de taliban vernietigd. Er waren fundamentalistische aanslagen op socialisten, vakbondsleiders, cartoonisten en journalisten, prostituees en homoseksuelen, op vrouwen in een rok en mannen zonder baard en bizar genoeg, ook op duivelse zaken als bevroren kip en Indiase pasteitjes.

Toen de geschiedenis van de twintigste eeuw werd geschreven, zou het besluit om het Huis van Saoed te laten plaatsnemen op de Troon Die Op Olie Staat, wel eens de grootste fout in het buitenlandse beleid van het Westen kunnen blijken, want de Saoediërs gebruikten hun onbeperkte olierijkdom om scholen (madrassa's) te bouwen waar de extremistische, puriteinse ideologie van hun geliefde  (en voorheen marginale) Muhammad ibn 'Abd al-Wahhab werd gepropageerd, met als gevolg dat het wahhabisme van een kleine cultus uitgroeide tot een macht die de Arabische wereld overspoelde. Die opkomst gaf andere moslimextremisten zelfvertrouwen en energie. In India verspreidde de deobandische cultus zich vanuit het seminarie van Darul Uloom, in het sjiitische Iran waren er de militante predikers van Qom en in het soennitische Egypte de machtige conservatieven van al-Azhar.  Naarmate de extremistische ideologieën - wahhabieten, salafisten, khomeinieten, deobandi's - meer macht kregen, en de madrassa's die gefinancierd werden met Saoedische olie, meer generaties grimmig kijkende mannen met bebaarde kinnen en snel gebalde vuisten uitspuwden, raakte  de islam steeds verder weg van zijn oorsprong, maar keerde hij naar eigen zeggen juist terug naar zijn wortels. De Amerikaanse humorist H.L. Mencken omschreef puritanisme gedenkwaardig als 'de obsederende angst dat iemand ergens gelukkig zou kunnen zijn', en heel vaak leek de echte vijand van de nieuwe islam inderdaad het geluk zelf. En dit was het geloof waarvan de critici bekrompen waren? 'Als ik een woord gebruik,' zei Humpty Dumpty tegen Alice, in Wonderland, 'betekent het gewoon wat ik verkies dat het betekent - niet meer en niet minder.' De scheppers van de 'Newspeak' in Orwells 1984 wisten precies wat Humpty Dumpty bedoelde toen ze het propagandaministerie het Ministerie van Waarheid noemde, en het meest onderdrukkende orgaan van de staat het Ministerie van Liefde. 'Islamofobie' was een toevoeging van het vocabulaire van Humpty Dumpty-Newspeak. Het nam de taal van analyse, rede en discussie en zette die op zijn kop.

Hij was er heilig van overtuigd dat de fanatieke kanker die zich door de islamitische gemeenschappen verspreidde uiteindelijk zou ontploffen in de bredere wereld buiten de islam. Als de intellectuele strijd verloren werd - als deze nieuwe islam het recht opeiste om 'gerespecteerd' te worden en zijn tegenstanders te beschimpen, buiten de beschaafde wereld te plaatsen en, waarom niet, zelfs te vermoorden -, dan zou de politieke nederlaag zeker volgen.

Hij was de wereld van de politiek binnengegaan en probeerde argumenten te smeden uit principes. Maar achter gesloten deuren, in de kamers waar de beslissingen werden genomen, bepaalden principes maar zelden het beleid. Het zou een strijd worden tegen de stroom in, des te moeilijker omdat hij ook moest vechten voor meer vrijheid in zijn werk en zijn privéleven. De strijd moest op beide fronten tegelijk gestreden worden.

Uit: SALMAN RUSHDIE - Joseph Anton - een memoir. 
pag. 383-385
Uitgeverij Atlas Contact
Amsterdam/Antwerpen

Bestellen?