De apenrots oftewel de bankierswereld van Groenink en consorten

In 2008 verscheen het boek De prooi, reconstructie door Jeroen Smits van de ondergang van ABN-AMRO in 2007. Topman Rijkman Groenink had beloofd de bank binnen een jaar honderd miljard euro waard te maken. In plaats daarvan kostte de redding ervan de belastingbetaler 22 miljard. Het boek werd goed verkocht. De toneelbewerking in 2012 door het Nationale Toneel in de regie van Johan Doesburg, en met Mark Rietman in de rol van Groenink, was minder geslaagd, al kwam er wel veel publiek op af. Je wilt per slot van rekening weten hoe je geld verkwanseld is. Het afgelopen jaar werd de bestseller over de vastgoedfraude van Vasco van der Boom en Gerben van Marel op toneel gebracht. Het stuk (De verleiders) trok veel bezoekers, won de Toneel Publieksprijs en Pierre Bokma kreeg voor zijn rol van mental coach Nico Vijs de Louis d’Or. Nu is De Prooi in de vorm van een miniserie op tv, met Pierre Bokma als Rijkman Groenink en Viktor Lŏw als Nout Welling. Naar deel I keken op zaterdag 19 oktober bijna een miljoen mensen. Zaterdag 26 oktober wordt het tweede deel uitgezonden. Zeer de moeite waard om te zien, meer natuurlijk dan komende tv programma’s waarin liedjes gezongen worden met teksten als “..want al ben ik zwart als roet / ‘k meen het toch goed..”. 

Rijkman Groenink, de man met de torenhoge ambities, zou ABN AMRO naar een hoger plan tillen. Hij was echter niet geliefd bij zijn medewerkers. Zijn botte manier van optreden leidt er in deel I van de
serie zelfs toe, dat hij naar een empathie coach gestuurd wordt. Een hilarische scène . Het mag allemaal niet baten. Aan het slot van de miniserie is de bank gesplitst en verkocht, en de rol van Groenink uitgespeeld. De basismechanismen van de apenrots die de bancaire wereld – net als de bouwwereld – is, worden in driemaal 55 minuten door scenarioschrijver Frank Ketelaar, regisseur Theu Boermans en de hoofdrolspelers genadeloos blootgelegd, beter nog dan dat in non-fictie kan. De val van de bankmonarch zien we al gesymboliseerd, wanneer Groenink in de openingsbeelden van deel I een hert neerschiet en zelf met bloed besmeurd raakt. Het drieluik is iets geworden tussen een tragedie en een thriller. Een pareltje van een tv serie, veel beter in ieder geval dan andere gefictionaliseerde stukjes realiteit als de series Freddy, leven in de brouwerij en De ontmaskering van de vastgoedfraude. In is het wel, die series waarin brokken uit de openbare werkelijkheid die we kennen, worden gedramatiseerd. 

De tv serie bevat wel een aantal dramaturgische ingrepen. De belangrijkste is de creatie van de rol van persoonlijk assistente van Groenink, gespeeld door Anniek Pheifer. Zonder dit personage zouden vrouwen in de serie ontbroken hebben en deze rol vertegenwoordigt ook de positie van de kijker. Ze is een soort klankbord. Via dit personage worden dingen op een natuurlijke manier uitgelegd. Geen vrouwen dus in deze serie die een kardinale positie op de apenrots innemen, zoals in Borgen, maar De Prooi benadert wel de kwaliteit van de Deense serie waarin de politieke arena zo treffend verbeeld wordt.

Interessant is te zien hoe de makers met de gegevens en details uit de werkelijkheid zijn omgegaan. De fysieke mankementen van Groenink en Welling bijvoorbeeld, waardoor ze soms iets weg hebben van de lamme en de kreupele. Of de reisjes bedoeld om de sfeer tussen de bestuurders wat te verluchtigen en te verbeteren. In de serie is dat de autorally in Marokko, opgenomen in Dubai, waarin Groenink met zijn jeep zijn bestuursmaatjes voorbij scheurt, zelfs als ze door pech hulpeloos in het zand van de woestijn geparkeerd staan. Of juist dan, want alleen winst en verlies tellen. Zeker voor Groenink.

Over bestuurders gesproken. Merkwaardig is dat Rijkman Groenink tegenwoordig in het bestuur van Het Nationale Toneel zit, dat De Prooi dus al op toneel heeft gebracht, en waarvan regisseur Theu Boermans artistiek leider is. Over het boek van Jeroen Smit zei Groenink al dat het niets met de waarheid te maken heeft. Deze tv serie zal hij dus wel niets vinden, en een waarheid als dat verdichting soms dichter bij de waarheid komt dan de werkelijkheid zelf zal aan hem niet besteed zijn. Pierre Bokma lijkt in fysieke zin niet op Groenink maar hij en Victor Lŏw als Welling en Hubert Fermin als Jan Kalff zetten de uiterlijk saaie en grijze bankierswereld op een levendige en kleurrijke manier neer. Gaan zien dus, dat lijkt me zinniger dan te kijken naar tv programma’s waarin liedjes worden gezongen met zinsneden als “..want al ben ik zwart als roet / ‘k meen het toch goed”.