Knallen maar

Nog nooit is het illegaal vuurwerk van zo’n zwaar kaliber geweest als dit jaar. Het zijn al lang geen onschuldige strijkertjes meer maar echte bommen met 80 à 100 gram aan flitspoeder. Het gaat om illegaal knalwerk met namen als Cobra 6, Delova Rana en Big Boy. Her en der zijn in een aantal huizen honderden kilo’s aan vuurwerkbommen gevonden, waarmee je gemakkelijk een auto kunt opblazen. Het explosiemateriaal wordt ook via internet besteld en per post bezorgd. Er gaat 80 tot 100
miljoen per jaar in deze branche om. De eerste (ook zwaar gewonde) slachtoffers zijn al gevallen, lang voor de overgang van het oude naar het nieuwe jaar. Groen Links, gesteund door het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap, heeft opnieuw een meldpunt geopend voor vuurwerkoverlast. De initiatiefnemers willen uiteindelijk bereiken, dat vuurwerk, net als in vele andere landen, alleen wordt afgestoken bij professionele shows en niet door amateurs. Illegaal vuurwerk is een belangrijk exportproduct van China zoals de kalasjnikov (zo’n zeventig miljoen) dat is van Rusland. De uitvinder ervan, Michael Kalasjnikov, is de afgelopen week in Izjevsk, de hoofdstad van de autonome republiek Oedmoertië, op 94-jarige leeftijd overleden. Elke amateur kan diens wapen in- en uit elkaar halen en er redelijk mee schieten. In 2009 werd Kalasjnikov benoemd tot Held van (niet meer de Sovjet-Unie maar) het patriottistische en totalitaire Rusland van Poetin. Tegenstanders opsluiten en hen weer amnestie verlenen en de AK – 47 exporteren, dat lijken de belangrijkste machtswapens van Ruslands tsaar van dit moment.

Met Ruslands succesvolste exportproduct zijn de afgelopen halve eeuw ontelbaar veel mensen over de hele wereld doodgeschoten, verlamd en verminkt. De uitvinder heeft meermalen gezegd, dat hij zich hiervoor niet verantwoordelijk acht. “Ik slaap goed. Het zijn politici die niet tot een vergelijk kunnen komen en geweld gebruiken. “ In dit opzicht is Kalasjnikov vergelijkbaar met Robert Oppenheimer, de uitvinder van de atoombom, over wie de Duitser Heinar Kipphardt in 1964 een toneelstuk schreef, in 1965 opgevoerd in Nederland onder regie van Karl Guttmann. Het behoorde –evenals De Plaatsbekleder van Rolf Huchhutt (waarin het antisemitisme van Paus Pius XII aan de orde kwam) – tot het kritisch documentair toneel uit de zestiger jaren. Kipphardt thematiseerde de morele verantwoordelijkheid van een wetenschapper. Kalasjnikov heeft echter nooit een technische opleiding gehad. Dat kwam de legerpropagandamachine van de Sovjet-Unie overigens goed uit, want daardoor kon zij de man in de decennia na het ontwerp van de AK – 47 (het jaar 1947) tot een mythologische held van proletarische genialiteit bombarderen. Ook schijnt de kalasjnikov niet zozeer het product te zijn van een individu maar eerder van een collectief. Kalasjnikov was sergeant in één van de vijftien teams die in de jaren veertig in het diepste geheim automatische wapens ontwierpen. Ook dat past dan wel weer in het plaatje van het communistisch collectief dat meer vermag dan het burgerlijk individu. 

De kalasjnikovs zijn de hele wereld over gegaan. Er zijn meer mensen mee gedood dan met de Amerikaanse M16. Amerikaanse soldaten in Vietnam schoten liever met de op de vijand buitgemaakte kalasjnikovs dan met hun eigen geautomatiseerde wapens. De AK – 47 was decennia lang een belangrijk wapen in de vele gebieden in de wereld waar kapitalisme en communisme om invloedssferen streden. Tegenwoordig belagen concurrerende drugsbendes elkaar met kalasjnikovs. Vrijheidsoorlogen zijn ermee beslecht. Arabische ‘lentes’ worden ermee uitgevochten. Terroristen banen zich ermee hun gewelddadige weg. In Afrika, waar ze voor nog geen 200 dollar te krijgen zijn, bedienen kindsoldaten zich ervan. Osama bin Laden en Hugo Chavez lieten zich ermee fotograferen. Mozambique zette het geweer op de nationale vlag. Afgelopen mei werd bekend dat de uitvinder van dit populaire wapen zijn achternaam ‘gratis’ aan de staat Rusland heeft geschonken. De wapenfabriek in Izjevsk heet sinds juli officieel ‘concern’ Kalasjnikov. Je kunt zeggen, dat de kalasjnikov ook veel terechte doden op zijn geweten heeft. Zoals het knalwerk van de kalasjnikov (dertig kogels in een magazijn) geeft het huidige illegale vuurwerk, dat – evenals Zwarte Piet – nu onder vuur lijkt te liggen, een oorverdovende herrie. Liever dan al het geschut op straat hoor ik dezer dagen een goeie verbale knaller in één van de vele typisch Nederlandse oudejaarsshows, zoals die van Pieter Derks: De Pietitie kreeg in enkele dagen meer dan twee miljoen likes, een petitie om Mauro in Nederland te houden ontving er twaalfduizend. Raak! Maar deze kogel ketst waarschijnlijk af op het harnas van Nederlandse zelfgenoegzaamheid.