Maandag 3 december stierf Jeroen Willems plotseling. Tijdens de repetities voor de galavoorstelling ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van Carré werd hij onwel. Later overleed hij in het ziekenhuis aan een hartstilstand. Hij had een ode aan Toon Hermans zullen brengen. De voorstelling werd afgelast. Eén van de beste acteurs van zijn generatie had ons verlaten.
Tijdens het afgelopen Nederlands Film festival in Utrecht was hij nog de gast van het jaar en hij won er
zijn tweede Gouden Kalf voor zijn rol van de ongrijpbare gangster in Cop vs killer. De eerste kreeg hij voor zijn spel in de tv serie Majesteit waarin hij een zachtmoedige prins Claus neerzette. Willems speelde toneel op podia in binnen- en buitenland, van locatietheater met toneelgroep Hollandia in autosloperijen en plantenkassen tot solovoorstellingen in Carnegie Hall. Maar hij bewoog zich net zo gemakkelijk in tv series en films, en hij ontwikkelde zich als een heel bijzonder zanger in zijn programma's met vertolkingen van Jacques Brel (bekroond met de Louis d’Or). Hij speelde daarin niet de figuur van Brel maar hij vertolkte in het Nederlands op geheel eigen en intense wijze liederen van de Brusselse chansonnier. Later zong hij ook in opera's.
 |
| Jeroen Willems |
Jeroen Willems speelde niet een rol. Hij kroop niet op de spreekwoordelijke wijze in de huid van een personage. Hij bleef op een of andere manier zichzelf en maakte ons zijn personage duidelijk. Hij vereenzelvigde zich niet met Claus maar liet het personage zien. Zo tóónde hij ook een vileine Wim Sonneveld in de tv serie Bij ons in de Jordaan, een uitgebluste rechter in Drei Farben en een krankzinnige koning in Ludwig II bij Münchner Kammerspiele, de met een jeugdtrauma worstelende wijnboer Henk Keppel in de tv serie Stellenbosch, de dubbelhartige staatsman Troelstra in de film Nynke, Lucifer in de opera La Commedia van Louis Andriessen. en al die andere figuren. Hij kroop er niet in. Ze kropen in hem. Hij verdween niet in een personage. Je zag hém ín een personage. Hij liet steeds zien dat het spel was, maakwerk, iets kunstmatige.
Zijn beroemdste voorstelling was misschien Twee stemmen (1999), waarin hij een dozijn personages uit de films van Passolini opnieuw tot leven bracht. Met dit in binnen- en buitenland bekroonde optreden toerde hij 15 jaar rond en hij speelde de staatslieden, intellectuelen, criminelen en industriëlen net zo gemakkelijk in het Nederlands als Engels, Duits en Frans. Hij acteerde daarin met een soort van dierlijk kracht en toch ook weer ingehouden. Met een donkere uitstraling. Een sonore maar ook geheimzinnige en een beetje een slepende stem.
Dat aura van duister mysterie kleefde aan al zijn rollen. Zijn personages lijken altijd iets te verbergen te hebben. Maar het leek hem ook eigen in het dagelijks leven. Zelf zei hij ooit eens: “Als ik vraag om een kopje koffie, denk je: óf hij gaat me zo vermoorden óf hij wil met me naar bed. Ik slaag er kennelijk niet in om het bij dat kopje koffie te houden.” Ik moest daaraan denken, toen we tijdens het Nederlands Film festival even naast elkaar stonden om een kopje koffie te bestellen. Hij had net meegedaan aan de lezing van scripts van beginnende scenarioschrijvers. Hij deed het bijna achteloos maar toch intens. Recensenten hebben vaak zijn mimiek geprezen, de felle oogopslag, de leegte in die ogen, het koude, beredenerende waarvan een onheilspellende dreiging uitging. Maar zijn stem was net zo opvallend. Donker, warm, met een kras van pijn erop. Hij benaderde, ook die morgen weer, een tekst als een muziek partituur, met een ritme, klanken en pauzes.
Op 15 maart 2013 zou het toneelstuk Het derde huwelijk naar het gelijknamige boek van Tom Lannoye bij het Nationale Toneel in première gaan. Het is afgelast omdat het niet mogelijk is om op korte termijn ‘een vervanger van het kaliber van Jeroen’ te vinden. Wel is Jeroen Willems de komende tijd te zien in nog uit te komen producties: drie films en twee tv series. Hij speelt de hoofdrol in de film Boven is het stil in de regie van Nanoek Leopold naar de roman van Gerbrand Bakker. In Tula, the revolt (over de slavenopstand in 1795 op Curaçao) speelt hij de rol van Willem van Uytrecht, eigenaar van de plantage waar het oproer begon. En in De wederopstanding van een klootzak van Guido van Driel levert hij een bijdrage als de Britse gangsterbaas James Joyce. Op 12 januari begint de vierdelige VPRO-serie De ontmaskering van de vastgoedfraude, waarin Willems de charismatische en flamboyante Theo Frijn speelt. En in het najaar van 2013 is hij te zien in de NTR serie Zusjes als hoogleraar Jan Jonkers. Zijn stem is te horen op de cd met liederen van Brel en op verschillende luisterboeken.
Zaterdag 8 december zendt de AVRO, voorafgaand aan het programma Opium, fragmenten uit zijn theatercarrière uit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten