Afvalligheid in de islam

Fragmenten uit hoofdstuk 2, Afvalligheid, uit: Weg uit de islam. Getuigenissen van afvalligen.
Ibn Warraq, Meulenhoff, 2008. Vertaling Bernadette de Wit. 
Bestellen?

Afvalligheid in de islam: Koran, hadieth, documenten en gevalsbeschrijvingen 5

Definities

Het Arabische woord voor geloofsverlater is moertadd, ‘hij die de islam de rug toekeert’, en afvalligheid wordt aangeduid door irtidaad en ridda. Ridda lijkt te zijn gebruikt voor afstappen van de islam tot ongeloof (in het Arabisch koefr) en irtidaad van de islam tot een ander geloof.6 Iemand die uit moslimse ouders geboren is en later de islam afwijst, wordt een moertadd fitri genoemd, waarbij fitri ‘natuurlijk’ betekent. Het kan ook ‘instinctief, inheems, aangeboren of ingeschapen’ betekenen. Wie zich bekeert tot de islam en dat geloof vervolgens verlaat, wordt moertadd milli genoemd, van milla, ‘religieuze gemeenschap’. De moertadd fitri kan worden gezien als een tegennatuurlijk persoon, die de natuurlijke loop der dingen ondermijnt, wiens afvalligheid een moedwillige, opstandige daad van verraad is tegen God en het ene ware geloof; ook verraadt hij de gemeenschap en laat deze in de steek. De moertadd milli is een verrader van de moslimgemeenschap en al even ontwrichtend.

Elke mondelinge ontkenning van enig principe van het moslimgeloof wordt als afvalligheid beschouwd. Als je bijvoorbeeld verklaart dat het heelal altijd heeft bestaan of dat God materiële substantie heeft, dan ben je een afvallige.

Als je de eenheid van God ontkent of je bekent tot het geloof in reïncarnatie, dan ben je schuldig aan afvalligheid. Ook bepaalde handelingen worden beschouwd als een daad van afvalligheid, zoals het respectloos behandelen van de Koran door dat boek te verbranden of te bevuilen. Sommige islamitische wetgeleerden beweren dat een moslim een geloofsverlater wordt als hij of zij een kerk binnentreedt, een afgod aanbidt of magie leert of beoefent. Een moslim wordt afvallig als hij het karakter van de profeet of diens moraal of deugden te schande maakt, het profeetschap van Mohammed ontkent en ook niet erkent dat deze het zegel der profeten was.

De Koran

Het is tamelijk duidelijk dat een afvallige onder de islamitische wet ter dood moet worden gebracht. Over deze bepaling bestaat geen discussie onder klassieke of moderne moslimse wetenschappers.7 We komen nog terug op het tekstuele bewijs. Echter, er is wel enige onenigheid over de vraag of de Koran hier op aarde een straf voorschrijft voor afvalligheid. Sommige moderne wetenschappers betogen dat de afvallige alleen in het hiernamaals met straf wordt bedreigd, bijvoorbeeld in soera XVI, vers 106:

Wie na in Allah te hebben geloofd geen geloof meer hecht – redt hem die hiertoe werd gedwongen en wiens hart nog steeds rust vindt bij het geloof – maar die zijn hart heeft opengesteld voor ongeloof: op hem rust Allah’s toorn. Voor hem zal er een afschuwelijke bestraffing zijn.

Dienovereenkomstig in soera III:90-91:

Ziedaar! Zij die ongelovig zijn geworden na te hebben geloofd en dan hun ongeloof met geweld vermeerderen: hun berouw zal niet worden aanvaard. En zij zijn het die dwalen. Ziedaar! Zij die ongelovig zijn en sterven in ongeloof, van geen van hen zou de hele aarde vol goud aanvaard worden, ook al zou hij zich (zijn ziel) ermee willen loskopen. Voor hen is er een pijnlijke bestraffing en zij zullen geen helpers hebben.

Soera II:217 wordt echter door niemand minder dan de gezaghebbende Al-Sjafi‘i († 820), de stichter van een van de vier orthodoxe wetscholen van de soennitische islam, uitgelegd als de plicht tot het opleggen van de doodstraf aan afvalligen. Uit soera II:217: ‘Maar wie van jullie zich van zijn godsdienst afkeert en als ongelovige sterft, dat zijn zij wier daden in het aardse leven en in het hiernamaals vruchteloos zijn. En zij zullen voor altijd in het vuur thuishoren.’ Al-Ta‘alibi en Al-Khazan denken er net zo over. Al-Razi zegt in zijn commentaar op soera II:217 dat de afvallige moet worden gedood.8
Evenzo, in soera IV:89:

Zij zouden graag hebben dat jullie ongelovig werden, zoals zij dat zijn; dan zouden jullie allen gelijk zijn. Wordt dus geen vrienden met hen tot zij hun huis ontvluchten voor Gods zaak. Als zij zich van jullie afkeren, grijpt hen dan en doodt hen waar ge hen ook maar zult vinden. Neemt van hen niemand als medestander of helper.

Al-Baydawi († 1315-16) verklaart in zijn veelgeroemde commentaar op de Koran deze passage als volgt: ‘Wie zijn geloof verlaat (irtada), openlijk of heimelijk, pak hem en dood hem waar je hem ook maar vindt, zoals alle andere ongelovigen. Keer jullie volledig van hem af. Accepteer in dit opzicht geen bemiddeling.’9 Ibn Kathier citeert in zijn commentaar Al-Soeddi († 745) en zegt dat ongelovigen moeten worden gedood omdat zij hun ongeloof ten toon spreiden.10
Aboe ’l-A‘la Mawdoedi (1903-1979), de oprichter van de Pakistaanse politieke partij Jamaat-i Islami, is misschien wel de invloedrijkste moslimdenker van de twintigste eeuw. Hij is verantwoordelijk voor de islamitische revolte in de moderne tijd. Hij riep op tot een terugkeer tot de Koran en een gezuiverde soenna om de islam nieuw leven in te blazen. In zijn boek over afvalligheid betoogde Mawdoedi zelfs dat de Koran de doodstraf voor alle afvalligen voorschrijft. Hij noemt soera IX:11-12 als bewijs:

Maar als ze berouw tonen en de eredienst houden en de salaat betalen [de arm geborenen een aalmoes geven], dan zijn zij jullie broeders in de godsdienst. Wij zetten de tekenen uiteen voor mensen die weten. En als zij hun eden breken nadat jullie met hen een verbond hebben gesloten en jullie godsdienst belasteren, bestrijdt dan de leiders van het ongeloof – Ziedaar! Voor hen bestaan er geen bindende eden, opdat zij zullen ophouden.

Mawdoedi betoogt dat

het volgende de gelegenheid is dat dit vers werd geopenbaard: Tijdens de bedevaart (hadj) in het jaar A.H. 9 (631) droeg de Allerhoogste God op tot een proclamatie van onschendbaarheid. Bij de gratie van deze afkondiging kregen allen die tot dan toe tegen God en Zijn Gezant vochten en probeerden de weg van Gods godsdienst te versperren door middel van allerlei uitspattingen en valse verdragen een maximumuitstel van vier maanden. In deze periode werden ze geacht over hun situatie na te denken. Als ze de islam wilden aanvaarden, kon dat en zouden ze worden vergeven. Wilden ze het land verlaten, dan kon dat. Binnen die periode zou niets hun vertrek in de weg staan. Daarna zouden de achterblijvers die noch de islam wilden aanvaarden noch het land verlaten, met het zwaard worden aangepakt. In dit verband werd gezegd: ‘Als zij berouw hebben en de gebeden opzeggen en aalmoezen geven, dan zijn zij jullie broeders in de godsdienst. Echter, als ze hierna hun verbond verbreken, dan moet er oorlog worden gevoerd tegen de leiders van de koefr (ongeloof).’ Hier kan ‘het verbond verbreken’ op geen enkele manier betekenen ‘politieke verdragen verbreken’. Veeleer bepaalt de context duidelijk dat het betekent ‘zich tot de islam bekeren en die dan afwijzen’. Vervolgens kan ‘de leiders van het ongeloof bestrijden’ alleen maar betekenen dat er oorlog moet worden gevoerd tegen de leiders die aanzetten tot afvalligheid.11


Noten

5 Het hele gedeelte over afvalligheid leunt zwaar op het uitstekende, bondige artikel van W. Heffening, ‘Murtadd’, in Encyclopedia of Islam, 2de editie (Leiden: E.J. Brill, 1999); S. Zwemer, The Law of Apostasy in Islam (New York: Marshall Brothers Ltd, 1924); en ‘Apostasy from Islam’, in Dictionary of Islam, onder red. van T. Hughes (1885; herdruk, Delhi: Rupa & Co, 1988).
6 Al-Raghib al-Isfahani († 1108), Al-Moefradaat fi Gharieb al-Qoer’an (Caïro, A.H. 1324).
7 Bijvoorbeeld J. Schacht, An Introduction to Islamic Law (Oxford: Oxford University Press, 1991), p. 187: ‘De mannelijke afvallige van de islam wordt echter gedood; het wordt aanbevolen hem terugkeer naar de islam aan te bieden en hem drie dagen respijt te geven’; Bernard Lewis, The Middle East (New York: Scribner, 1995), p. 229: ‘Afvalligheid was zowel een misdrijf als een zonde en de afvallige werd zowel in deze wereld als in het hiernamaals verdoemd. Zijn misdaad was verraad – desertie en ontrouw aan de gemeenschap waartoe hij behoorde en waaraan hij trouw verschuldigd was; zijn leven en bezittingen werden verbeurd verklaard. Hij was een dood lichaamsdeel dat moest worden uitgesneden.’
8 Zwemer, The Law of Apostasy in Islam, pp. 34-35. Zie ook Al-Razi, Al-Tafsier al-Kabier (Caïro, 1308), deel 2, regel 17-20.
9 Zwemer, The Law of Apostasy in Islam, pp. 33-34.
10 Ibn Kathier, L’interpretation du Coran, vert. Fawzi Chaaban (Beiroet: Dar al-Fikr, 1998), deel 2, p. 128.
11 Aboel A‘la Mawdoedi, The Punishment of the Apostate according to Islamic Law, vert. Syed Silas Hoesain en Ernest Hahn (1994), online beschikbaar op www.answering-islam.org.


Bestellen?