Een ideologie daarentegen belooft een vorm van zaligheid die direct al in deze wereld hier op aarde tot stand zal gaan komen. Die zaligheid, die gans de maatschappij doordringen zal, kan uit van alles bestaan: gelijkheid, oorlog, broederschap, vrede, apartheid, reinheid, vrijheid, sharia, of een combinatie van deze dingen, er is geen einde aan de mogelijkheden.
Een ideologie heeft aanhang nodig, maar het gaat niet om het individu, het gaat om de maatschappij. Een godsdienst heeft aanhang nodig, en dan gaat het om het individu, de maatschappij als geheel komt op de tweede plaats als zij al een rol speelt.
Een ideologie wil wanneer ze daartoe voldoende aanhang heeft, de maatschappij naar eigen inzicht kunnen verbouwen. Daarvoor is het niet nodig dat alle individuen in die maatschappij de ideologie delen. Een militante minderheid of een democratische meerderheid is voldoende.
Niet elk lid van de maatschappij hoeft in de ideologie te geloven: ook wie geen socialist is, betaalt belasting en kan een uitkering aanvragen.
De islam is daarom zowel een godsdienst als een ideologie. De vrienden en vriendinnen van de islam wijzen steeds maar weer op dat de islam zo tolerant is, want de islam eist niet dat iedereen moslim wordt. ‘In een islamitische maatschappij is volgens de regels van de sharia ook ruimte voor niet-moslims’. Dat klopt natuurlijk, in een socialistische maatschappij is ook ruimte voor andersdenkenden, als ze ten minste hun plaats kennen en geen grote mond hebben.
Het is raar dat dit soort inzichten, die heus niet zo bijzonder zijn en in tal van handboeken teruggevonden kunnen worden, in Nederland controversieel zijn, of soms zelfs geheel onbekend.
HansJansen
[Zie hierbij ook: Peptalk: islam is ook een ideologie.]
Zouden onze politici, toch ideologen bij uitstek, het onderscheid op deze manier kennen?
BeantwoordenVerwijderenHoe zou de SP dat bv in haar kaderopleidingen aangeven?
En de andere partijen?
In alle partijen barst het toch van de politieke wetenschappers..
Tijd voor opfriscursussen ?
Een ideologie verbouwt geen maatschappij, de aanhangers wel. In de tijd dat ik colleges bij u volgde, kon u de stelling nog verdedigen dat DE islam niet bestond, want uiteindelijk is het de meest individuele godsbeleving die de echte moslim tot een goede moslim maakt. Dus over welke ideologie heeft u het als u het over de islam heeft? En waar ligt voor u de grens tussen godsdienst en ideologie binnen de islam?
BeantwoordenVerwijderenDat zal voor academici, welke gewend zijn zaken uit te pluizen en ook wat gemakkelijker toegang hadden tot de diverse bronnen, wellicht raar zijn. Echter, in een wereld waar ideologieën bepalen welke "waarheid" in de schoolboeken mag komen te staan is dat geheel niet vreemd. Bedenk dat er, sinds internet gemeengoed is geworden, een grote inhaalslag gaande is qua kennisvergaring onder de Jannen met de Pet, omdat al die "waarheden" uit de doos van Pandora zijn ontsnapt en vrij voor het grijpen liggen. Ook "het volk" kan nu deelnemen aan het vergelijkend warenonderzoek. Dat controversieel zijn van inzichten vertoont al vele barsten.
BeantwoordenVerwijderenMeestal gebruikt men de begrippen religie, geloof en godsdienst door elkaar heen. Er is grote behoefte aan eenduidende begripsomschrijving. Eigenlijk gaat daar de hele discussie steeds om en kan iedereen de spraakverwarring voor eigen karretje spannen.
BeantwoordenVerwijderenIk voor mij stel vast dat de islam beslist geen geloof is, uiteraard wel een godsdienst moet heten en een nare religie is die bol staat van ideologie.
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
BeantwoordenVerwijderenEen betrekkelijk kleine minderheid van 20 tot 30 procent is in staat haar wil aan de meerderheid op te leggen, mits zij maar standvastig genoeg is. Vanuit de islam vind je genoeg aanwijzingen voor zo'n minderheid. In een islamitische maatschappij is het zelfs niet eens nodig dat alle moslims trouw naar de moskee gaan of zelf actief geloven, maar ze moeten wel aan de uiterlijke kenmerken meedoen en ze mogen geen kritiek uiten en zich door gedrag zodanig onderscheiden dat het de macht van de islam aantast. Vandaar ook die vreselijke dubbele moraal bij moslims. De onderdrukking blijft dan gewoon plaatsvinden en wordt niet ter discussie gesteld door de meerderheid die altijd zwijgt.
BeantwoordenVerwijderenDe grondslag van een godsdienst.
BeantwoordenVerwijderenElke godsdienst is voortgekomen uit de een of andere vorm van een geloof. Zo'n geloof is een op intuïtie berustend complex van voorstellingen. In de mensen ontstonden, zomaar vanzelf, bepaalde vermoedens omtrent de aard van de werkelijkheid en die vermoedens, waarvan de herkomst geenszins rationeel verklaarbaar was, kregen gaandeweg een steeds meer overtuigend karakter. Het werd voor de mensen almaar meer aannemelijk dat het bij die vermoedens inderdaad over de ware werkelijkheid ging. De mensen gingen geloven in hun eigen voorstelling van de werkelijkheid. Het begrip geloof heeft op die zaak betrekking.
Het zal duidelijk zijn dat de waarheid van zo'n voorstelling voor de individuele mensen in principe niet het gevolg was van indoctrinatie en andere vormen van inprenting maar van wat je zou kunnen noemen collectieve intuïtie. Een intuïtie dus die de overgrote meerderheid van de leden van een collectief met elkaar gemeen hebben. Natuurlijk spraken de mensen daarover met elkaar en het kan niet uitblijven dat zij elkaar van allerlei duidelijk probeerden te maken inzake hun waarheid. Aanvankelijk drukten de mensen zich nog niet uit in formules, zoals dat bij de moderne mensen het geval is. Hun manier van uitdrukken was die van het verhaal en bij zo' n verhaal ging het erom de medemens een beeld van de werkelijkheid voor te toveren. Langs de weg van dit 'toveren' - in zekere zin een artistieke en in ieder geval een uiterst creatieve bezigheid kwam men met elkaar tot overeenstemming inzake de werkelijkheid en haar waarheid. Dat oproepen in de medemens van een beeld van de werkelijkheid is volstrekt geen zaak van indoctrinatie. Het is een kwestie van meebeleven, van het ondergaan van iets groots en schoons. Min of meer kennen wij dat nog als het ondergaan van de schoonheid van een kunstwerk. Vooral bij muziek is het beleven van schoonheid vaak het geval. Het intuïtief aanvoelen van het karakter van de werkelijkheid, of anders gezegd: het bij intuïtie weten hoe de werkelijkheid is (ik zeg niet: weten wat de werkelijkheid is, want daarvoor heb je analytisch onderzoek nodig), houdt onvermijdelijk ook in dat de mensen vertrouwd zijn met het feit dat er binnen het geheel van de werkelijkheid een schier oneindige verscheidenheid aan bestaansvormen aanwezig is. En men weet dat er daarvan geen enkele uitgesloten kan worden, althans niet zonder de werkelijkheid en de waarheid geweld aan te doen. Zo was daar het verhaal van de Grote Moeder die de voortbrengster was van al het bestaande en die als een oneindig grote baarmoeder het totale heelal omvatte. Natuurlijk bestond die 'Grote Moeder' niet echt. Het ging slechts over een verhaal dat de mensen elkaar vertelden. Maar, hoewel dat verhaal niet feitelijk juist was, was het wel degelijk waar. Dat nu is de essentie van een echt en oorspronkelijk geloof... het is niet juist, maar het is wel waar! Hoewel het eigenlijk overbodig is wil ik er toch nog met klem op wijzen dat dit begrip geloof niet samenvalt met wat men in de westerse denktraditie onder 'geloof' is gaan verstaan. In die traditie betekent het begrip geloof niets meer dan dat je aanneemt dat een bepaalde bewering juist is.
Aldus creatief filosoof Jan Vis.
Is de islam een echt en oorspronkelijk geloof? Ik dacht het niet.
De grondslag van een godsdienst.
BeantwoordenVerwijderenElke godsdienst is voortgekomen uit de een of andere vorm van een geloof. Zo'n geloof is een op intuïtie berustend complex van voorstellingen. In de mensen ontstonden, zomaar vanzelf, bepaalde vermoedens omtrent de aard van de werkelijkheid en die vermoedens, waarvan de herkomst geenszins rationeel verklaarbaar was, kregen gaandeweg een steeds meer overtuigend karakter. Het werd voor de mensen almaar meer aannemelijk dat het bij die vermoedens inderdaad over de ware werkelijkheid ging. De mensen gingen geloven in hun eigen voorstelling van de werkelijkheid. Het begrip geloof heeft op die zaak betrekking. Het zal duidelijk zijn dat de waarheid van zo'n voorstelling voor de individuele mensen in principe niet het gevolg was van indoctrinatie en andere vormen van inprenting maar van wat je zou kunnen noemen collectieve intuïtie. Een intuïtie dus die de overgrote meerderheid van de leden van een collectief met elkaar gemeen hebben.
Natuurlijk spraken de mensen daarover met elkaar en het kan niet uitblijven dat zij elkaar van allerlei duidelijk probeerden te maken inzake hun waarheid. Aanvankelijk drukten de mensen zich nog niet uit in formules, zoals dat bij de moderne mensen het geval is. Hun manier van uitdrukken was die van het verhaal en bij zo' n verhaal ging het erom de medemens een beeld van de werkelijkheid voor te toveren. Langs de weg van dit 'toveren' - in zekere zin een artistieke en in ieder geval een uiterst creatieve bezigheid kwam men met elkaar tot overeenstemming inzake de werkelijkheid en haar waarheid. Dat oproepen in de medemens van een beeld van de werkelijkheid is volstrekt geen zaak van indoctrinatie. Het is een kwestie van meebeleven, van het ondergaan van iets groots en schoons. Min of meer kennen wij dat nog als het ondergaan van de schoonheid van een kunstwerk. Vooral bij muziek is het beleven van schoonheid vaak het geval.
BeantwoordenVerwijderenHet intuïtief aanvoelen van het karakter van de werkelijkheid, of anders gezegd: het bij intuïtie weten hoe de werkelijkheid is (ik zeg niet: weten wat de werkelijkheid is, want daarvoor heb je analytisch onderzoek nodig), houdt onvermijdelijk ook in dat de mensen vertrouwd zijn met het feit dat er binnen het geheel van de werkelijkheid een schier oneindige verscheidenheid aan bestaansvormen aanwezig is. En men weet dat er daarvan geen enkele uitgesloten kan worden, althans niet zonder de werkelijkheid en de waarheid geweld aan te doen. Zo was daar het verhaal van de Grote Moeder die de voortbrengster was van al het bestaande en die als een oneindig grote baarmoeder het totale heelal omvatte. Natuurlijk bestond die 'Grote Moeder' niet echt. Het ging slechts over een verhaal dat de mensen elkaar vertelden. Maar, hoewel dat verhaal niet feitelijk juist was, was het wel degelijk waar. Dat nu is de essentie van een echt en oorspronkelijk geloof... het is niet juist, maar het is wel waar! Hoewel het eigenlijk overbodig is wil ik er toch nog met klem op wijzen dat dit begrip geloof niet samenvalt met wat men in de westerse denktraditie onder 'geloof' is gaan verstaan. In die traditie betekent het begrip geloof niets meer dan dat je aanneemt dat een bepaalde bewering juist is.
BeantwoordenVerwijderenAldus creatief filosoof Jan Vis.
Is de islam een echt en oorspronkelijk geloof? Ik dacht het niet.
Het is zo geweldig om al die moslims zich te horen verdedigen door te jijbakken naar het katholicisme en het zionisme. Het zou goed zijn als ze een lesje logica zouden krijgen, want je kunt jezelf niet verdedigen door een ander te beschuldigen.
BeantwoordenVerwijderenHoe ongelooflijk ook dat er in Nederland zoveel islamologen en arabisten zijn die zo vol zijn van de islam dat ze de werkelijkheid niet meer kunnen zien, dat zij stellen dat de islam 'ook positieve kanten heeft' hoor.
Nee, de Katholieke Kerk heeft niet alleen doelgericht nazi-oorlogsmisdadigers aan hun gerechtigheid helpen ontsnappen, maar ze ook nog geholpen nieuwe levens op te zetten in verre landen. Het Vaticaan heeft alle hen ten dienste staande middelen benut om oorlogsmisdadigers te assisteren, inclusief het verkleden van SS-officieren in priesterkledij, en het witwassen van honderden miljoenen in ongemunt goud door middel van Vaticaanse bankkanalen.
BeantwoordenVerwijderenhttp://www.positief-atheisme.nl/atheisten/jonathan_petropoulos/de_vaticaanse_rattenroute.html
Het is zo geweldig om al die christenen zich te horen verdedigen door te jijbakken naar de islam. Het zou goed zijn als ze een lesje logica zouden krijgen, want je kunt jezelf niet verdedigen door een ander te beschuldigen.
BeantwoordenVerwijderenWat deel uit maakte van een groeiende trend binnen middeleeuws Spanje dat zou eindigen met de val van Granada in 1492 en daarop volgende verdrijving van de Joden uit Spanje. En zo leiden naar het tijdperk van Habsburg Spanje.
BeantwoordenVerwijderenhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Koninkrijk_Valencia
Wat mij het meest intrigeert in de antisemiet Hans Jansen is de vraag of hij met dat hypocriete zalvende toontje ook zijn gezin terroriseert.
BeantwoordenVerwijderenAn example of state-sponsored atheist anti-Judaism. The Soviet book "Judaism Without Embellishments" published by the Academy of Sciences of the Ukrainian SSR in 1963 shows typical antisemitic imagery and allegations: "It is in the teachings of Judaism, in the Old Testament, and in the Talmud, that the Israeli militarists find inspiration for their inhuman deeds, racist theories, and expansionist designs..."
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Iudaism_bez_prikras_63-7.gif
Objectief beschouwd is er veel voor te zeggen dat het zuiver religieuze element van de islam feitelijk alleen betekenis had in de begin jaren. Daarna ontwikkelde de islam zich vrijwel direct als een politiek model dat een allesomvattende eenheid nastreefde. Op dat moment was de zaak omgedraaid en volgde (tot op de dag van vandaag) het religieuze element uit de doctrine en niet andersom. Dat maakt dan dat de islam toch eerstens een doctrine of zo men wil een ideologie is en pas aan het eind van de rit een religieus tintje blijkt te hebben.
BeantwoordenVerwijderenIk zie de islam niet als een "gods"dienst maar een "dienst".
BeantwoordenVerwijderenEen god die erop uit is om mensen -die hij notabene in zijn evenbeeld heeft geschapen- te vermoorden omdat ze niet tot zijn islamdienst behoren is geen god. punt. Wel een produkt van een vroege vorm van afgodderij. Een barbaarse god van kontrole en vernieling. Iets van een god van donder en bliksem.
Goed voor woestijnnomaden, jagers en verzamelaars. Niet voor een planmatig denkend en door ratio gedreven nijverig volk.
Kortom mohammed verkondigt volgens mijn kennis niets goddelijks. Wel een doctrine van overheersing, macht en onderwerping.
Droevig.
@Anna: U vindt misschien dat er niet van DE islam gesproken kan worden maar de islamieten zelf hebben daar helemaal geen moeite mee. Zo spreekt de Organization of the Islamic Conference (OIC) een club van 56 islamitische landen heel graag en stellig over DE islam. Maar u weet dat natuurlijk allemaal veel beter. Die kleine bruine schatttebol mensjes kunnen niet voor zichzelf spreken.
BeantwoordenVerwijderen@Anna, je schreef: ". . . want uiteindelijk is het de meest individuele godsbeleving die de echte moslim tot een goede moslim maakt."
BeantwoordenVerwijderenIk heb geen enkel idee of jij je verdiept hebt in verscheidene religies in het algemeen, maar het heeft er alle schijn van dat het individualisme iets is dat in de islam geen plaats heeft. Alles is gericht op het collectief. De plaatsvervanger van Allah bepaalt en is de begunstigde. Binnen de islam is ook geen enkele plaats voor persoonlijke invulling en twijfels. Het is nogal absoluut. Door middel van groepsdwang worden de individuele leden van de groep ongevormd tot gewetenloze slaven die braaf doen wat hen is opgedragen. De enige individuele godsbeleving die elke moslim afzonderlijk kan voelen is het voor de volle 100% opgesloten zitten, geen uitweg meer hebben en totaal te zijn overgeleverd aan dat wat de groep van hem eist.
Ik vermoed dat jij de vergissing maakt door herinneringen aan het christelijke geloof te projecteren op de islam.
Vervang in dit artikel het woord islam door christendom en de strekking blijft even waar als onwaar.
BeantwoordenVerwijderen@ Ketelaar:
BeantwoordenVerwijderenAl verwijt je de pot dat ie ook zwart is, het neemt niet weg dat jij, ja jij, even roetzwart blijft.
Probleem in notendop:
Alweer zoek je de schuldige buiten zijn eigen levenssfeer, hierdan christendon. Maar het probleem van de moslims/muslims/moeslims is niet christus maar hunzelf.
@Ketelaar: Als je in een tekst woorden gaat vervangen door andere woorden dan krijg je een andere tekst, tenzij die woorden precies dezelfde betekenis hebben. Zo kun je 'auto' vervangen door 'automobiel' of 'wagen'. Maar als je 'auto' vervangt door 'Schin op Geul' of 'volle maan', dan verandert de tekst.
BeantwoordenVerwijderenHet voorstel in allerlei teksten 'islam' te vervangen door 'joods' of 'christelijk' is een bizar resultaat van de denkluiheid die ook bekend staat onder de term 'relativisme'. Niet meer doen alsjeblieft.
Als 'islam' precies hetzelfde was als 'joods' of 'christelijk' dan zou er vast al vrede op aarde heersen. Sommige islam apologeten bevaren die koers trouwens. De hakkelaar Cohen en de slecht gerepareerde non Armstrong bijvoorbeeld.
Het grote verschil tussen het hedendaagse Christendom en de huidige Islam is dat laatstgenoemde niet heeft blootgestaan aan de invloed van seculiere stromingen als het liberalisme en de sociaal-democratie. De Islam blijft daardoor hangen op het niveau waarop de Christelijke kerk zich bevond aan het begin van de 18e eeuw. Dus voor de verlichting en ver voor de komst van de sociaaldemocratie.
BeantwoordenVerwijderenDe Islam is de basis waarop de dictaturen in de Arabische wereld en aanverwante landen zijn gebouwd. Machthebbers als Mubarak hebben geen behoefte aan democratie en vrijheid. De Islam is niet gebaat bij de secularisering die liberale en sociaaldemocratische bewegingen nu eenmaal met zich meebrengen. Een monsterverbond.
De Katholieke kerk heeft deze functie ook gehad in Spanje Portgual en Zuid-Amerika. Zo steunde het bewind van Franco sterk op de Katholieke kerk.
Een uitermate interessant symposium met islam-critici en moslims. Helaas niet te zien op de Nederlandse televisie.
BeantwoordenVerwijderendiscussie
@roel, @vanhetgoor, ik heb geen herinneringen aan het christelijke geloof. Wat ik wel heb is een behoorlijke dosis werk en onderzoekservaring in enkele islamitische landen, waaronder een paar landen die bekend (berucht) zijn om hun fundamentalisme (Soedan, Jemen, Iran, Pakistan). "Die kleine bruine schattebol mensjes" kunnen dus wel voor zichzelf spreken. Heb je dat wel eens gedaan, en gevraagd naar hun religieuze beleving van de Islam, of hoe ze over zichzelf als individu denken, over regime, over de geloofsgemeenschap?
BeantwoordenVerwijderenDe hoogleraar laat in zijn stukje iets achterwege -- en dat is niet echt academisch verantwoord -- en dat is het begrip nuance.
@Anna,
BeantwoordenVerwijderenOok ik ben een groot liefhebber van nuance. Evenwel, een teveel aan nuance kan wel eens het zicht op eenvoudige waarheden benemen.
Ik las het stukje van Jansen niet als een akademisch verantwoord vertoog -een akademisch verantwoord vertoog kan trouwens bijster oninteressant zijn- maar als een soort aforisme dat de lezer aan het denken kan zetten.
Niettemin ben ik benieuwd welke belangrijke nuance u in het stukje van Jansen nou eigenlijk mist. Is het een nuance waardoor wat er gezegd wordt eigenlijk volgens u geheel op losse schroeven staat of wellicht zelfs nergens op slaat?
Kijk, als u alleen maar roept dat u een nuance mist en dat dat niet akademisch verantwoord is, dan moet u mij niet kwalijk nemen dat ik niet erg onder de indruk ben.
Geheel mee eens Kees Rudolf. Het feit dat je ook in een "gematigd" land als Marokko de gevangenis ingaat als je geen moslim meer bent, vind ik zonder meer een kwalijke kant van de islam. Je kunt nuanceren tegen de klippen op, maar dit soort lelijke feiten poets je niet weg. Het kan best interessant zijn hoe een individuele moslim de islam beleeft, maar daarmee verdwijnt niet de intolerantie.
BeantwoordenVerwijderenIslamophobia – the New Antisemitism
BeantwoordenVerwijderenhttp://jfjfp.com/?p=16597
Islamophobia – the New Antisemitism
BeantwoordenVerwijderenIt is a sign of the Jews making it in America that, with Islamophobia on the rise, many Jews now feel comfortable about joining their erstwhile enemies, the nativist (old) anti-Semitic bigots, in common cause against the newcomer religion. Add to this the Jewish antipathy towards Islam because of Arab attitudes towards Israel and Zionism (Jews tend to forget that prominent Arab anti-Zionists were Christian), plus the human propensity for bigotry and tribalism, and that pretty much explains Jewish Islamophobia – except that, I hasten to add, there is very real Arab and Islamic anti-Semitism out there in the world, again mostly because of Israel and Zionism. Still, it is the task of religious leaders to fight the very natural tendency of their flock to degenerate into bashing the other. I would like to think that most Jews will join the real Americans who reject all forms of religious bigotry – not merely because it politically correct to do so, or because it is our American duty, but because it is a core value.
http://jfjfp.com/?p=16597
Kijk, kijk, daar hebben we Lucas weer. Zijn naamgenoot, de evangelist, had iets meer eigen tekst, deels evenmin erg vriendelijk voor joden, speciaal in het geval dat die ongevoelig bleken voor de blijde boodschap.
BeantwoordenVerwijderenLucas heeft -vermoedelijk als niet-jood, afgaande op zijn naam- een opvallend grote belangstelling en waardering voor Andere Joodse Geluiden, een belangstelling en waardering die hij deelt met andere notore niet-joden, zoals zelfverklaard ariër Van Agt of Gr. Duisenberg, die net als hij natuurlijk volstrekt geen antisemiet zijn, aangezien ze juist dol zijn op joden, vermits die Andere Joodse Geluiden voortbrengen, d.w.z. naar hun smaak voldoende Israëlkritische Geluiden.
Nu heeft Lucas, -wat vreugd- ontdekt dat waar joden zijn, ook altijd Andere Joodse Geluiden zijn, dus niet alleen in Nederland, nee ook in Engeland en Schotland, ja wereldwijd, tot zelfs in Israël zelf. Van die vreugd wil hij ons deelgenoot maken door van websites boordevol Andere Joodse Geluiden van over de hele wereld citaten te plukken en hier neer te plempen. Uitleg waarom hij een citaat meent in te moeten brengen is hem te veel moeite, laat staan dat hij een eigen parafrase in het Nederlands overweegt, maar toegegeven moet worden dat er, als je wat moeite neemt, toch wel een zekere lijn in zijn gedachtegang valt te ontdekken. Immers, in zijn laatste citaat wordt de hoogst originele stelling verkondigd dat islamofobie het nieuwe antisemitisme is, iets wat Lucas uiteraard gaarne aanneemt op gezag van joden zelf. (Had ik deze stelling niet ook al eens van Jacques Wallage gehoord? -wat moet het heerlijk voor zulke joden zijn om voor de Lucassen zo gezaghebbend te zijn.) Aldus wordt verklaard waarom Lucas opeens Hans Jansen een antisemiet noemde. Tuurlijk, Hans Jansen is volgens Lucas islamofoob, derhalve antisemiet.
BeantwoordenVerwijderenMaar hoe kan Lucas nu verwachten dat wij van deze los verspreide brokjes kromdenken met belangstelling kennis zouden nemen? Vermoedelijk verwacht hij dat niet eens, maar schenkt het hem simpelweg bevrediging om hier en mogelijk ook elders zo nu en dan een smerig luchtje te verspreiden, zoals een hond die gedurende een wandeling overal even zijn poot op tilt om een bosje hier en een autowiel daar te besproeien. Gewoon een smeerlapje dus, die Lucas. Met een boog omheen lopen, lijkt mij.