Het stadsdeel, de moskee en de Moslimbroeders

Maakt het jongste jaarverslag van de AIVD een einde aan luchthartigheid over FION?

De Moslimbroederschap streeft volgens de AIVD naar herislamisering van de Europese moslims. Op termijn kan er een bedreiging zijn voor de democratische rechtsorde. Het organiseren van conferenties is een onderdeel van de strategie, maar ook het aanknopen van contacten met politiek en overheid. Aanleiding misschien om minder luchthartig te doen over deze beweging, waarvan de Nederlandse tak door PvdA-politicus Ahmed Marcouch werd verwelkomd in het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart.

Enkele media hebben de voor eind volgende maand aangekondigde conferentie van de Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION) ontdekt. In de Telegraaf wordt Amsterdam vanochtend ‘een broedplaats van de Moslimbroeders’ genoemd. Ook de website van Elsevier schenkt aandacht aan de conferentie.

Over deze bijeenkomst schreef ik vorige week een weblog. De organiserende FION heeft nog weinig hierover naar buiten gebracht. Overigens staat het iedereen in Nederland vrij om wetenschappelijke conferenties te organiseren, hoewel het natuurlijk geen kwaad kan als de overheid in dit geval de radicale antecedenten van enkele buitenlandse gasten tegen het licht houdt.

Telegraaf en Elsevier verwijzen naar het Jaarverslag 2009 van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). De passage over de Moslimbroederschap is een klein element in dit verslag, dat allerlei onderwerpen behandelt: terrorisme, jihadisme, extremistische dierenvrienden en de ontwikkelingen bij extreemrechts en extreemlinks.

De gleufhoeden houden ook de niet-gewelddadige varianten van het moslimradicalisme in het vizier, allereerst het ultra-orthodoxe salafisme. Daarnaast rapporteert de AIVD over bewegingen als de Moslimbroederschap, Tablighi Jamaat en Hizb-ut Tahrir.

De komende conferentie past geheel in de strategie van de Moslimbroederschap, zo valt op te maken uit het AIVD-jaarverslag: “De Moslimbroederschap is een politiek-islamitische beweging die internationaal en hiërarchisch is georganiseerd. De Moslimbroederschap streeft naar een ‘herislamisering’ van de moslimgemeenschap in Europa volgens (ultra)orthodoxe leer, waarbij de islam leidend moet zijn in alle aspecten van het leven. Moslims in Europa moeten vasthouden aan hun islamitische identiteit.

De Moslimbroederschap in Nederland deelt deze doelstellingen. Om deze te realiseren probeert de Moslimbroederschap zoveel mogelijk invloed te verwerven binnen de Nederlandse moslimgemeenschap. Hiertoe richten zij moskeeën en tal van verenigingen op en organiseren zij conferenties en bijeenkomsten. Daarnaast bouwt de Moslimbroederschap actief aan een netwerk van contacten binnen de politiek, de overheid en het maatschappelijke middenveld. Op deze wijze wil de Moslimbroederschap de belangen van de Nederlandse moslimgemeenschap behartigen.

Hoewel de Moslimbroederschap vooral lijkt te streven naar het creëren van een moslimvriendelijk klimaat in Europa, is het voorstelbaar dat de zeer orthodoxe interpretatie van de islam op gespannen voet komt te staan met de beginselen van de democratische rechtsorde.”

Genoemde FION is de Nederlandse tak van de Europese Moslimbroederschap. Daarover kan ondanks enkele door Bouyafa gewonnen processen geen enkele twijfel meer bestaan sinds 21 april 2009, toen minister Guusje ter Horst (PvdA) Kamervragen beantwoordde van SP, VVD en PVV. De Kamerleden wilden meer weten over de bemoeienis van de FION met een nieuwe moskee in het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart. Ter Horst destijds: “Op Europees niveau heeft de Moslimbroederschap zich vooral georganiseerd via de Federatie Islamitische Organisaties Europa (FIOE). De Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION) is aangesloten bij deze Europese koepelorganisatie.”

De FION en haar voorzitter Yahia Bouyafa vormen volgens Ter Horst overigens geen risico voor de nationale veiligheid. Maar een prettige club is het dus ook niet, zo komt naar voren uit het jongste jaarverslag van de AIVD. Het oordeel van de gleufhoeden staat lijnrecht tegenover wat Bouyafa zelf onlangs verkondigde in een artikel op de website Wereldjournalisten. Daar ontkende Bouyafa weer eens dat hij relaties heeft met de Moslimbroeders. “Ik wil juist dat moslims vernederlandsen, niet de Nederlanders islamiseren of een naar binnen gekeerde islamitische zuil oprichten”, schreef hij.

In dit artikel onthulde Bouyafa na twee jaar geheimzinnigheid eindelijk wie de geldschieter is van de nieuwe moskee. De benodigde 2 miljoen euro is afkomstig van de Qatar Foundation, die alleen geld zou uitdelen na strenge screening van geldgevers en begunstigden. De stichting wordt voorgezeten door de echtgenote van de emir van Qatar.

Over de achtergronden van deze moskee heb ik op mijn website diverse keren bericht. Het heeft mij altijd verbaasd dat media en politiek zo weinig hebben gereageerd op deze kwestie. Het stadsdeelbestuur heeft namelijk een bemiddelende rol gespeeld bij de komst van de FION naar Slotervaart. Woningbouwvereniging De Alliantie nam contact op met de club van Bouyafa na een suggestie in die richting vanuit het stadsdeelkantoor.

Burgemeester Job Cohen meldde dit op 19 februari 2009 tijdens een raadsdebat, dat was aangevraagd door het SP-lid Remine Alberts. Letterlijk zei de toenmalige burgemeester en huidige PvdA-leider: “Het stadsdeelbestuur had De Alliantie gevraagd of zij mogelijkheden zag om een moskee te bouwen. Dat speelde in de tijd dat de heer Goeds voorzitter van het stadsdeel was en de heer Hoogerwerf in het stadsdeelbestuur zat. De Alliantie wilde rond 2005/2006 een moskee bouwen met een stichting uit de buurt. Dat leidde niet tot resultaat wegens gebrek aan expertise en onduidelijkheid over de financiering.

De Alliantie is toen opnieuw naar het bestuur van het stadsdeel gegaan om te vragen of het mogelijk een andere partner wist voor de bouw van de moskee. Toen heeft het stadsdeelbestuur, waarin inmiddels de heer Marcouch en mevrouw Ketelaar zaten, zowel de FION genoemd als de organisatie die de Poldermoskee nu exploiteert. Maanden later is aan het stadsdeelbestuur meegedeeld dat De Alliantie met de FION verder ging. Op die manier is het verder gelopen.”

In dezelfde bijeenkomst achtte Cohen een bibobonderzoek naar de financiering onnodig, omdat de bouwvergunning voor de moskee was aangevraagd door De Alliantie. Deze had met de FION een bepaling in het contract opgenomen over het voorkomen van radicalisering. Dat riekte volgens enkele raadsleden erg naar het mislukte project rond de Westermoskee, maar Cohen zag dat anders. “De Alliantie is er met een open vizier in gegaan. Zij heeft daarna alle discussies gevolgd en ze heeft zich afgevraagd of zij goed zat met een dergelijke club. Toen heeft zij gemeend voor de zekerheid maar een bepaling over radicalisering te moeten opnemen. Dat is een bepaling tussen particulieren.”

Het stadsdeelbestuur heeft niet alleen de FION aangedragen als moskeebouwer, maar vond deze organisatie ook nuttig voor de bestrijding van radicalisering in Slotervaart. In februari 2007 presenteerde stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch (PvdA) het actieplan tegen radicalisering. Hierbij wilde hij niet alleen de FION inschakelen, maar ook het Nederlands Instituut voor Humane Studies, een andere organisatie van Bouyafa, plus de aan de FION gelieerde jongerenorganisatie LMJO.

Als woordvoerder van de moskeevereniging UMMAO deed Marcouch eerder samen met Bouyafa en de Turkse organisatie Milli Görüs een poging om de omstreden islamgeleerde Yusuf al-Qaradawi naar Amsterdam te halen. De subsidieaanvraag hiervoor werd echter door Cohen afgewezen.

In 2005 liet Marcouch zich tegenover Samira Bouchibti lovend uit over Al-Qaradawi. Toen deze uitlatingen in 2007 wereldkundig werden via haar boek De moslim bestaat niet, leidde dit tot enige deining. Eveneens in 2005 gaf Marcouch een interview aan het tijdschrift Roodkoper, waarin hij onder anderen Said Qutb prees, een van de ideologen van de Moslimbroederschap. Ook hier figureerde Al-Qaradawi. Marcouch: “Je moet juist islamitische zwaargewichten uit het buitenland uitnodigen om hier lezingen te geven, als tegenwicht voor de Afshin Ellians. Bijvoorbeeld Youssouf El Kardawi, de voorzitter van de Europese Raad voor de fatwa. Zulke figuren moet je gebruiken om met gezag de boodschap van maatschappelijke participatie naar voren te brengen.”

Marcouch heeft zich daarna als politicus diverse keren van de meest radicale uitspraken van de islamgeleerde gedistantieerd. Hij volgt hem de laatste jaren niet meer, zei hij op 15 februari 2009 tegen de Telegraaf. Desondanks vond hij deze ‘paus voor moslims’ nog steeds van belang voor de integratie van moslims in Europa.

Marcouch heeft volgens ingewijden zijn radicale opvattingen achter zich gelaten. Dat is bijvoorbeeld de reden dat kritisch PvdA-lid Marcel Duyvestijn, verklaard voorstander van de seculiere lijn in deze partij, ondanks allerlei bezwaren Marcouch heeft gesteund. Duyvestijn op 7 december 2009: “Hoewel niet iedereen me zal geloven, hij is aan het schuiven. Hij komt van ver. Hij was ooit orthodox gelovig en haatte ons. Nu noemt hij zich humanist. Ik geef hem graag de kans nog verder te groeien.”

Positief vind ik het belang dat Marcouch hecht aan zelfverheffing en zelfredzaamheid, zijn duidelijke standpunten over criminaliteit, zijn acties tegen misstanden in het voortgezet beroepsonderwijs en ook zijn gedurfde homonota, waarbij hij de orthodoxe moslims tartte en duidelijk afstand nam van de homofobe opvattingen van de door hem bewonderde Tariq Ramadan.

Daar tegenover staat een religieuze agenda die volgens mij totaal niet thuishoort bij een van oorsprong seculiere partij als de PvdA. Steun aan handenweigerende ambtenaren (in het slechte gezelschap van de lijstaanvoerders Cohen en Albayrak), bevordering van het koranonderwijs op de openbare school (waar ook plaats moest zijn voor de boerka), pleidooien voor hoofddoeken bij de politie, het doordrukken van Cohens omstreden notitie over ‘compenserende neutraliteit’, om de meest aansprekende voorbeelden te noemen.

Als het PVV-lid Raymond de Roon aan de schandpaal wordt genageld voor extreme opvattingen uit 1973, dan mag er best aandacht zijn voor de extreme opvattingen uit 2005 van de nummer 15 van de PvdA. Immers, Marcouch mag misschien zijn opgeschoven in de richting van het humanisme, onder zijn regime heeft de FION wel een voet achter de deur gekregen in Slotervaart.

Carel Brendel