Islamlessen op de openbare school, het afscheidscadeau van Ahmed Marcouch

Ahmed Marcouch heeft het toch nog voor elkaar gekregen. Kort voor de opheffing van het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart zijn vier openbare basisscholen bereid om godsdienstlessen in te voeren, zo blijkt uit een bericht van het stadsdeel.

Marcouch hield twee jaar geleden zijn eerste pleidooi voor meer religie in het openbaar onderwijs. In een interview met Het Parool pleitte hij voor godsdienstlessen in de klas. Dit zou volgens hem een alternatief zijn voor particuliere koranscholen, waar volgens de PvdA-politicus allerlei misstanden zouden bestaan. Marcouch vond dat scholen behalve aan de evolutieleer ook aan het scheppingsverhaal aandacht moesten besteden. De stadsdeelvoorzitter zei bovendien - zeer opmerkelijk - dat het dragen van een boerka op een openbare school bespreekbaar zou moeten zijn.

Welke islamitische normen moet een openbare school dan toestaan, vroeg Het Parool. Marcouch: “Geef bijvoorbeeld vrijaf op een islamitische feestdag. En als iemand vanuit een religieuze overtuiging een boerka wil dragen, dan hoort het daar thuis.”

Het interview maakte veel los. De PvdA-fractie in Slotervaart scheurde mede als gevolg van het voorstel van Marcouch. Uit de seculiere vleugel van de partij kwam veel kritiek. De stedelijke PvdA-fractie in Amsterdam was tegen. Fractievoorzitter Manon van der Garde werd echter afgeserveerd door partijleider Wouter Bos, toen zij in november 2008 haar bezwaren tegen koranlessen op de openbare school naar voren bracht tijdens een politiek café van de hoofdstedelijke PvdA.

Het openbaar onderwijs kent trouwens al heel lang de mogelijkheid om godsdienstlessen aan te bieden. Velen zien dit echter als een relict uit het verleden, uit de tijd van de schoolstrijd, toen de openbare school zich moest verweren tegen het verwijt dat ze een burcht van goddeloosheid was. De kerken leverden veelal de leerkrachten voor deze godsdienstlessen. Om objectieve voorlichting over religie ging het dus niet. Slechts weinig ouders treurden daarom over de geleidelijke verdwijning van deze lessen.

De voorstanders voor het godsdienstonderwijs zijn echter helemaal terug, zo blijkt uit een artikel in Trouw van 26 juni 2008: “In 2003 begon ‘een brede lobby van onder meer katholieke, protestants-christelijke, humanistische organisaties die voor 2008 2,7 miljoen euro opleverde. Dat geld is voor scholing en het opzetten van een organisatiestructuur. Voor de komende jaren hopen de organisaties op een vast bedrag van rond de tien miljoen.”

Staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA) van onderwijs probeerde vergeefs een halt toe te roepen aan deze religieuze lobby, waarvoor het kabinet eind 2008 nog eens 5 miljoen euro wilde uitgeven. Ze kreeg echter geen steun van haar partij en ook in het kabinet bleef ze alleen staan.

Moslimorganisaties reageerden enthousiast op alle voorstellen. “Lesmateriaal is al ontwikkeld, leraren zijn bezig de juiste kwalificaties te halen, naar potentiële docenten wordt gezocht”, stond te lezen in bovengenoemd Trouw-artikel. “We bereiden ons voor op enkele honderden scholen, met een concentratie in de grote steden”, zei Ibrahim Spalburg, directeur van de Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (Spior), die toen al het islamonderwijs op dertig scholen in Rotterdam en Lelystad coördineerde. Deze lessen worden betaald met gemeentelijke subsidies.

Spalburg vertelde ook waar nieuwe docenten worden gerekruteerd. “Op de imamopleiding van de hogeschool zitten veel studenten die vrezen werkloos te worden. Met wat aanvullende lessen kunnen die voor ons aan de slag.” Met andere woorden: de oude weeffout in de christelijke godsdienstles op de openbare school - niet-objectieve leerkrachten vanuit de religieuze zuil - keert terug in de islamlessen.

Weinig geruststellend is ook dat een fundamentaliste als Ayse Barak-De Jager naar eigen zeggen (Almere Vandaag, 7 februari 2007) in opdracht van het ministerie van onderwijs bezig was met het ontwikkelen van een nieuwe godsdienstmethode ‘die straks overal gebruikt wordt‘. Op de website van haar bureau OAB De Koepel promoot deze beroepsactiviste en boerkaverdedigster het islamonderwijs op de openbare basisschool.

Het verbaast me daarom dat uitgerekend de PvdA zich via Marcouch, Bos en Job Cohen sterk heeft gemaakt voor koranlessen. Met enige opluchting namen de aanhangers van de oude leus ‘onverdeeld naar de openbare school’ in het najaar van 2009 kennis van het bericht dat er in Slotervaart geen belangstelling bestond voor koranlessen. Marcouch liet het er niet bij zitten en kondigde aan de behoefte alsnog te peilen.

Dijksma tikte partijgenoot Marcouch op de vingers omdat het niet aan de overheid is om de vraag naar islamonderwijs te onderzoeken. De stadsdeelvoorzitter verdedigde zich door te zeggen dat het om een algemeen onderzoek naar de belangstelling naar alle vormen van godsdienstonderwijs ging.

De plannen van Marcouch werkten overigens averechts voor zijn politieke carrière. De PvdA-leden in Nieuw-West gaven tegen de wil van de partijtop de voorkeur aan zijn concurrent Achmed Baâdoud, die campagne voerde met een strikt seculiere agenda. Het koranonderwijs speelde een belangrijke rol in de discussies.

Marcouch kreeg een plaatsje op de hoofdstedelijke PvdA-lijst. Opvallend was dat - in tegenstelling tot zijn optreden in Slotervaart - religie nauwelijks nog een rol speelde in zijn persoonlijke campagne. Marcouch trok vooral de aandacht door zeer terecht te hameren op allerlei wantoestanden in het voortgezet beroepsonderwijs.

Het staat nog niet vast of er in de Amsterdamse politiek meer voor hem is weggelegd dan een gewoon raadslidmaatschap. Weldra zal duidelijk worden of Job Cohen het integratieboegbeeld van de PvdA wil meenemen naar Den Haag.

Als afscheidsgeschenk krijgt Slotervaart nu islamonderwijs op de openbare school. De eerste berichten van de lokale website Buurtleven klinken alweer niet geruststellend. “In principe zijn de lessen verplicht voor alle leerlingen. Ook niet-islamitische kinderen”, aldus een woordvoerder van het stadsdeel. Als dit de regel wordt, dan gaat Slotervaart ver terug in de tijd. Op mijn openbare school in De Bilt konden ouders destijds nog voor hun kinderen vrijstelling vragen van de protestants-christelijke bijbelles.

De medezeggenschapsraad van de gemengde basisschool De Vlaamse Reus ziet er in elk geval niets in. “Religie en levensbeschouwing kun je niet in een apart vak stoppen. Lessen in de islam zouden de segregatie bevorderen. De enige integratie die plaatsvindt is op gemengde scholen: wees hier zuinig op.”

Carel Brendel