Egypte begeert het juk van de sharia af te schudden

Al sinds de Farao’s zijn de Egyptenaren als weinig anderen erin getraind om politieke narigheid gelaten te ondergaan. Maar nadat één jaar lang de politieke islam aan de macht is geweest, is het toch ook deze geharde ervaringsdeskundigen te veel geworden. (Niet dat zoiets een waarschuwing zal zijn voor Nederlandse politici die er een hobby van hebben gemaakt de islam ruim baan te geven in het lands-, stads- en schoolbestuur. Immers, alleen de bevolking heeft er last van, dus voor de meeste politici is het dan niet echt een punt.

Strategisch is en blijft het voor de groei van de politieke macht van de islam op de lange termijn het beste zo veel mogelijk sharia-enclaves te stichten. Maar waar? In het Westen kost dat weinig moeite, daar hebben de autoriteiten immers niet door wat er onder hun neus gedaan wordt. Hetzelfde te doen in de islamitische wereld, waar haast iedereen, en zeker de politie, doorheeft wat er gaande is en waartoe dat leiden zal, zoiets is een veel riskantere onderneming. Van heel Egypte een sharia-enclave maken is zelfs met de steun van Obama niet geluk.


De Nederlandse staatsmedia en de Nederlandse beleidsmakers, blijkt nu, zijn niet op de hoogte van de elementaire basics van de politieke orde in de islamitische wereld. Met droge ogen vertellen ze dat ze het als een ernstig probleem zien dat een wettig gekozen president door het leger is uitgeschakeld. Dat de verkiezing  van die president met fraude tot stand is gekomen, is al weer vergeten. Dat die wettige president de mensenrechten van zijn onderdanen schendt, speelt geen rol. Er zijn in het Midden-Oosten nu eenmaal maar twee smaken beschikbaar: een dictatuur van de islam, of een halve dictatuur die zijn macht ontleent aan het leger. 

In Turkije bestond, voordat Europa daar ingreep, een subtiel evenwicht tussen islam en leger. Europa heeft het evenwicht dat daar bestond verbroken, ten gunste van de islam, omdat militaire regimes nu eenmaal niet voldoen aan de hoge Europese normen. Dat in islamitische landen als Turkije en Egypte het leger een minimale burgerlijke orde garandeert en de haatbaarden op afstand van de macht houdt – als de Nederlandse praat- en schrijfelite dat al mocht weten, dan houden ze er stijf hun mond over dicht. Ze telefoneren liever met hun dinnetjes in Beiroet. Minister Timmermans, Petra en Monique: Ga toch koken. 

De overheidsmacht in Egypte is al duizenden jaren in handen van de hoogste militair van het land.  Alleen tijdens de periode van Britse bemoeienis, van ± 1888 tot ± 1952, lag het anders, tenzij je de rol die de Britten toen hebben gespeeld gelijk wilt stellen met die van de opperbevelhebber van de Egyptische strijdkrachten. Dan is ook 1888-1952 toch een normale periode geweest. In 1952 kwamen de militairen weer gewoon direct aan de macht: Nasser. 

Inderdaad was de constructie waaronder de Britten zich met Egypte hebben bemoeid wat eigenaardig, het was geen gewone kolonie, wat bijvoorbeeld daaruit blijkt dat niet Engels maar Frans in 1952 in Egypte de meest gesproken buitenlandse taal was. Egypte had in de Britse tijd een eigen sultan, later koning, met eigen bevoegdheden. Wij in Nederland hebben daar weinig van meegekregen, behalve dat de laatste koning, Farouq, aan overgewicht leed. Studenten denken meestal dat Egypte ‘gewoon’ door de Engelsen gekoloniseerd is geweest. 

Het falen van de Moslimbroederschap in Egypte wil niet zeggen dat de Broederschap niet nog steeds kansen heeft in landen waar anders dan in Egypte geen millennia-oude traditie van militair bestuur bestaat. In Jordanië en Syrië liggen er nog steeds mogelijkheden. Het Mursi-drama zal de Broederschap er bovendien eens te meer van overtuigd hebben dat de macht alleen door geweld in handen te krijgen is, en dat het democratische spel de moeite van het meedoen niet waard is. Het kan nog leuk worden in de islamitische wereld waar het delen van de staatsmacht een onbekend concept is.

De nieuwe machthebbers in Egypte hebben niet de steun van Obama, want die gaf publiekelijk de voorkeur aan een Egypte onder de sharia en onder Mursi. De Egyptenaren wisten dat, en getuigden van die kennis, en van hun afschuw van Obama, door middel van in het Engels gestelde spandoeken die in Europa en Amerika op de tv goed zichtbaar zijn geweest. Raar dat het westen die voorkeur van Obama voor de islam zo gelijkmoedig opneemt. 

Maar mogelijk zijn er toch instanties in Amerika die wat minder gelijkmoedig zijn, en die tegen de zin van het Witte Huis en zonder het Witte Huis precies op de hoogte te houden, de Egyptische legerleiding gesteund hebben, met geld, raad en daad. Of ondersteunt Saoedi-Arabië de nieuwe militaire machthebbers? Het is in ieder geval haast ondenkbaar dat een groep militairen de macht overneemt zonder steun van anderen, en ook nog eens tegen de zin van Obama en de zijnen. 

De nieuwe machthebbers verwachten, net als de Nederlandse legendarische Arabist Snouck Hurgronje aan het begin van de vorige eeuw, dat als je de haatbaarden er tussenuit vist, het verder allemaal wel los zal lopen. Het leger zegt driehonderd arrestaties te hebben verricht. Kennelijk is dat getal voor veel Egyptenaren (die anders dan Nederlanders weten wat de politieke islam is) min of meer geloofwaardig. Zelfs al zijn het er drieduizend, dan is dat nog steeds weinig. Ja, voor Nederland zou het te veel zijn. Wij laten liever af en toe een van de onzen afschieten en onthoofden in de Linnaeusstraat. Maar voor Egypte is drieduizend arrestaties een gebeurtenis van niks. 

Hoe zal het nu verder gaan met Egypte? Vanaf de jaren veertig tot nu toe, langer dan een halve eeuw, heeft er in Egypte een vaak bloedige maar beperkte strijd gewoed tussen de Moslimse Broederschap en de Regering/het leger. Daarbij vielen er nu en dan doden, werden er nu en dan mensen, mogelijk onschuldig, gevangen gezet of geëxecuteerd, plus af en toe een aanslag op een politicus, en er waren af en toe bloedige rellen. Ik heb wel (per ongeluk) in Cairo door een straat gereden, langs een hotel, op een plek waar de politie net het bloed van de stoep en de trappen aan het dweilen was. 

Heel erg allemaal, en dat zal allemaal terugkomen als het leger in Egypte aan de macht blijft. Toch is die toestand om rekenkundige redenen te verkiezen boven een langdurige echte burgeroorlog in Syrische, Irakese of Libanese stijl waarbij elke paar maanden duizenden slachtoffers vallen.

Dat de Egyptenaren het juk van de sharia hebben afgeschud, en dat mogelijk ook nog op eigen kracht voor elkaar hebben weten te krijgen, is het bemoedigendste bericht over de islam sinds de staatsgreep van Khomeini in Iran in 1978-1979.