Necla Kelek – bewaakster van de democratie

Er bestaat geen hervormingsislam, beweert Necla Kelek in haar nieuwe boek ”Himmelsreise”. Het boek is een weerspiegeling van haar medewerking aan de Duitse islamconferentie. Maar is de dialoog echt mislukt, zoals de schrijfster denkt?

Vol verwachting was Necla Kelek drie jaar geleden aangetreden om haar medewerking te verlenen aan de Duitse islamconferentie. Maar er kwam geen echte dialoog tot stand, schrijft Kelek in haar boek Himmelsreise: Mein Streit mit den Wächtern des Islam. Het boek is een weerspiegeling van haar onenigheden van de afgelopen jaren met de islam in Duitsland, vooral van haar medewerking aan de islamconferentie, en houdt zich anderzijds bezig met het ontstaan en de geschiedenis van de islam.

De Duits-Turkse feministe bekritiseert de islamitische verenigingen in Duitsland. Hun doel zou niet de integratie van de moslims zijn, maar macht, om de fundamentalistische islam rijp voor discussie te maken en te verankeren in openbare instellingen. In het kader van de conferentie zou het zelfs niet mogelijk geweest zijn om kritische vragen te stellen over de Koran. ”Als ik echter vrijheid van meningsuiting zou willen toestaan, als ik democratie zou willen hebben, moet ik ook toestaan de religie te betwijfelen”, aldus de strijdbare sociologe.

”Kritische islamwetenschap ongewenst”

En er moet kunnen worden gevraagd, volgens Kelek, of democratievijandige structuren in de islam zelf liggen opgesloten, bijvoorbeeld als het gaat om een gebrek aan godsdienstvrijheid, om de legitimering van geweld, om het benadelen van vrouwen. Maar de islamitische verenigingen wilden niet discussiëren met kritische islamwetenschappers zoals Tilman Nagel, Christoph Luxenburg of Abu Zaid.

Necla Kelek houdt zich in haar boek bezig met het ontstaan van de islam, ontmythologiseert Mohammed door het interesseconflict te benoemen tussen Mohammed de religiestichter en Mohammed de zakenman. De ”Himmelsreise”, de visionaire reis van Mohammed naar het paradijs en terug, zou een keerpunt markeren van de spirituele religiestichter in Mekka naar een berekenende realistische politicus in Medina, aldus Necla Kelek. Wie de Koran en de Hadith, de overlevering van de daden van Mohammed, in twijfel trekt, geldt als godslasteraar. Kelek herinnert er aan, dat de islamitische verenigingen verhinderd hebben dat de kritische islam wetenschapper Sven Muhammad Kalisch opleider van islamitische godsdienstleraren wordt. Kalisch had het bestaan van Mohammed als historisch persoon in twijfel getrokken.

”Er bestaat geen liberale islam”

Necla Kelek, die zichzelf een liberale moslima noemt, maakt duidelijk, dat begrippen zoals vrijheid, eer en respect in de islamitische kosmos iets anders betekenen dan in een democratie. Haar conclusie: er bestaat geen liberale, verlichte islam. Predikers zoals Tariq Ramadan en Fetulah Gülen, die voorstanders zijn van een Euro-islam, maken slechts gebruik van de woordenschat van de pluralistische maatschappij om hun invloed te doen gelden, aldus Kelek. En ze schetst de personele en geestelijke verbindingen van de islamitische verenigingen met fundamentalistische en islamistische stromingen.

Bewaakster van de democratie

Necla Kelek heeft de islamitische verenigingen in de Duitse islamconferentie steeds opnieuw met kritische vragen geconfronteerd. Met als resultaat, dat de islamconferentie opdracht heeft gegeven tot een studie over islamitisch leven in Duitsland. Slechts 15 tot 20 % van de moslims, aldus de studie, voelt zich überhaupt vertegenwoordigd door de islamitische verenigingen.

Het boek ”Himmelsreise” is enerzijds een oproep om zich bezig te houden met de grondbeginselen van de islam, anderzijds laat het zien welke rol Necla Kelek speelt in de worsteling om het ontstaan van een liberale islam in Duitsland: ze is de bewaakster van de democratie geworden.

Marie Wildermann

Bron: http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5398082,00.html

Vertaald uit het Duits door: E.J. Bron