In Almere wordt Het Kwaad uit de humanistische kerk gedreven

Plus update! 14.4.2010: Nog meer uitsluitingen van PVV-kandidaten hierr.

Een van mijn favoriete boeken is Pieter Daens van de Belgische schrijver Louis Paul Boon. Het is het inspirerende verhaal over de emancipatie van de arbeiders in het Vlaamse stadje Aalst, verteld door de broer van de sociaal bewogen priester Adolf Daens.

Pastoor Daens leefde sterk mee met de arbeidersbevolking van Aalst. Om wat te doen aan hun afschuwelijke woon- en werkomstandigheden richtte hij de Christene Volkspartij op. De daensisten streden zij aan zij met de sociaaldemocraten en de linkse liberalen. Van jaar tot jaar beschrijft Boon deze gezamenlijke emancipatiestrijd.

Het inspirerende van het boek is dat deze strijd niet werd gevoerd door bevoogding van bovenaf, maar door actieve zelfverheffing. De arbeiders van Aalst namen talloze eigen sociale en culturele initiatieven om hun lot te verbeteren. Links deed toen nog niet zijn best om het volk afhankelijk te houden, maar om het onafhankelijk te maken.

De katholieke kerk was niet gediend van deze sociale strijd. Priester Daens werd op het matje geroepen door zijn superieuren en op alle mogelijke manieren vernederd en tegengewerkt. Daensisten en socialisten werden ontslagen, uitgestoten en vernederd. Broodroof en uitsluiting waren de wapens waarmee conservatieve krachten de sociale vooruitgang probeerden te verhinderen.

Ook in het zuiden van ons land en in zwaar protestantse gebieden werden rond 1900 actieve socialisten ontslagen en uit verenigingen gezet. Columnisten, BN’ers en Ella Vogelaar sloven zich dezer dagen uit om naar overeenkomsten te zoeken tussen de PVV en de NSB. Nooit lees ik over een overeenkomst tussen de PVV en de socialistische oerpartijen SDB en SDAP. Beide groeperingen hebben de strijd aangebonden met de religieuze intolerantie van hun tijd, al is de strijdwijze van de PVV niet de mijne.

Aan de dagen van Daens moet ik denken nu een PVV-raadslid in Almere in problemen is gekomen bij de vereniging Humanitas. René Eekhuis is vrijwilliger en regionaal bestuurslid van de hulporganisatie op humanistische grondslag. Vijf medebestuursleden konden zich niet verenigen met de politieke opvattingen van de PVV, die de Almeerse verkiezingen inging met een voorstel om hoofddoeken te verbieden voor medewerkers van de gemeente en van gesubsidieerde instellingen. Dit zou ingaan tegen bepaalde waarden van Humanitas, bijvoorbeeld het beginsel van de gelijkwaardigheid.

Met hetzelfde argument zou een niet-religieuze vereniging als Humanitas zich kunnen keren tegen de hoofddoek, die immers een religieus symbool is dat staat voor de ongelijkwaardigheid van man en vrouw. Eekhuis weigerde dan ook om te vertrekken, waarop zijn vijf tegenstanders dan maar opstapten.

Het hoofdbestuur van Humanitas hield in eerste instantie de rug recht. Op 7 april wees het de suggestie af dat de organisatie zou discrimineren op politieke gezindheid. Gisteren volgde een nieuwe verklaring waarin nogmaals werd benadrukt dat de vereniging niemand uitsluit op basis van ras, geloof, seksuele geaardheid of politieke gezindheid.

Ondertussen is er wel een ‘onwerkbare situatie’ ontstaan. Het hoofdbestuur neemt daarom per direct alle taken van het districtsbestuur over en laat een nieuw bestuur kiezen door de districtsraad. Eekhuis spreekt vandaag (13 april) in het AD van ‘allerlei trucs om mij te wippen’. “Ik wil helemaal niet weg. Formeel ben ik dus nog gewoon bestuurslid. Mijn vijf collega’s zijn weliswaar opgestapt, maar dat betekent niet dat ik niet verder kan.”

Lodewijk de Waal, landelijk voorzitter van Humanitas en tevens voorzitter van de overkoepelende Humanistische Alliantie, heeft zich op zijn weblog nog niet over de kwestie uitgelaten. Van de oud-vakbondsman is bekend dat hij weinig op heeft met critici van de multiculturele samenleving.

In een interview met NRC Handelsblad (7 april 2007) noemde hij de SP een gevaar voor de multiculturele samenleving. De Waal: “Ik maak me al heel lang zorgen dat er vanuit links en vanuit het humanisme te weinig tegenwicht wordt geboden aan het provincialisme van de SP.”

Ondanks enkele reserves sloot De Waal zich begin 2008 aan bij Benoemen en Bouwen van collega-vakbondsman Doekle Terpstra. Deze beweging van losgezongen christenen werd opgericht ter bestrijding van ‘Het Kwaad’ ofwel Geert Wilders. Terpstra benoemde niets, maar wilde vooral religiekritiek tegengaan met een beroep op ‘het respect voor anderen’. Op de bagagedrager van Allah wilden Terpstra c.s. ook het christendom vrijwaren van ‘kwetsende’ uitingen.

Kwam er vanuit humanistische kring kritiek op De Waals politiek geïnspireerde aanval op de SP of op zijn naïeve verbond met Terpstra? Nauwelijks. Slechts een handjevol ’verlichtingshumanisten’ maakte bezwaar. Onder hen was auteur Joep Schrijvers: “De kroonjuwelen van het humanisme: vrijheid van meningsuiting, rationaliteit, geen status aparte voor religies, zijn verkwanseld.”

De kroonjuwelen zijn zoek. Toch kunnen we gerust zijn, want in Almere wordt Het Kwaad uit de humanistische kerk gedreven.

Carel Brendel