Lafaards langs de weg naar vrijheid

Lafaards langs de weg naar vrijheid

De weg naar de vrijheid is moed. Met die uitspraak eindigt Interview met Mohammed, de vijftien minuten durende islamfilm van Ehsan Jami. Een vriendelijke en welbespraakte profeet legt daarin uit dat we zijn uitspraken en handelingen in zijn plaats en tijd moeten zien, de zevende eeuw op het Arabisch schiereiland. De afvallige Jami pleit met zijn film voor een eigentijdse, gematigde en tolerante islam.

Bij dat laatste denk ik bijvoorbeeld aan de vrijgevige en tolerante vader uit de in Kaboel spelende roman De Vliegeraar. Hij is een gelovige moslim, maar moet absoluut niets hebben van de ongeletterde moellahs en hun absurde leefregels. In een vrachtwagen op weg naar de vrijheid buiten Afghanistan toont hij een enorme persoonlijke moed. Daardoor voorkomt hij dat een jonge vrouw bij een controlepost wordt verkracht door een Russische militair. Hoe waar de uitspraak over moed en vrijheid is, blijkt ook uit de eerste reacties op Jami’s film.

Tegen de verwachting van sommigen is de film geen frontale aanval op de islam of op de moslims. Niemand wordt ‘tot op het bot beledigd’, zoals dat tegenwoordig heet. Voor Nederlandse moslimorganisaties was dat reden om de film af te doen als ‘een krachteloos niemendalletje’. Wat natuurlijk niet kan verhinderen dat fundamentalistische moslims in het Midden-Oosten aansstoot nemen aan de film en uit naam van ‘de religie van de vrede’ met geweld en boycots dreigen. Ehsan Jami is zeer moedig met zijn kritiek op de conservatieve vorm van de islam, maar die eigenschap staat in ons polderlandje niet in hoog aanzien. Zelf heb ik hem één keer ontmoet. Hij komt bij mij over als een vriendelijke en bedachtzame jongeman, beslist niet de aandachttrekker en relschopper, die websites als Geen Stijl met in hun kielzog de anonieme reaguurders van hem maken.

Inderdaad, Ehsan Jami spreekt geen perfect Engels, maar hij spreekt het wel een stuk beter dan de gemiddelde Nederlander. En ik neem net als de Haagse redactie van De Volkskrant zonder meer aan dat Een interview met Mohammed geen cinematografisch hoogstandje is. Maar het gaat me wel heel ver om alleen daarom karaktermoord te plegen op een moedige man als Jami.

Paul Cliteur benoemde onlangs in zijn voortreffelijke Cleveringa-lezing vier machten die het bolwerk van de vrijheid ondermijnen. Zoals voorspeld, manifesteren ze zich volop rond de Jami-film. De dreigende terroristen, de in de rug aanvallende intelligentsia en de zwijgende (of anoniem reagerende) meerderheid heb ik in dit stukje al genoemd.

De schadelijkste aanval op onze vrijheid komt ook nu weer van de overheid. Net als in de aanloop van de Wilders-film Fitna valt het kabinet-Balkenende door de mand door bij voorbaat te bibberen voor de geweldplegers. Onze regering ‘betreurt het als de film van de heer Jami de gevoelens van veel moslims diep kwetst’. Een laffe verklaring, die misschien goed is voor de omzet van Unilever en Friesland Foods, maar bijzonder schadelijk voor de vrijheid van meningsuiting in Nederland.

Carel Brendel

Carel Brendel is auteur van Het verraad van links (Uitg. Aspekt)