Rode Doek

Rode doek

Vorige week stuitte ik al zappend op het comedyprogramma Salam Cafe, dat kijkers volgens de makers een fascinerend beeld geeft van de komische aspecten (the funny side) van het leven van hedendaagse Australische moslims. Op zich een prima initiatief, ik heb de show inmiddels twee keer gezien en er zitten zeker leuke en verfrissende elementen in. Een van de presentatoren van Salam Cafe is Waleed Aly, een jonge advocaat die zich met name in zijn positie als voorzitter van The Islamic Council of Victoria promiment in het Islam- c.q. integratiedebat heeft gemengd. Ik ben het meestal oneens met Waleed Aly, maar dat neemt niet weg dat ik hem niet onsympathiek vind en dat ik zijn bijdragen aan de discussie waardeer; niets beters tenslotte dan een goede open dialoog. Daarbij heeft Waly zich ook in duidelijke bewoordingen gedistantieerd van Sjeik El-Hilali (om het geheugen even op te frissen: de Sjeik van de 'onbedekte vlees' controverse afgelopen jaar).

Minder te spreken ben ik over medepresentatrice Susan Carland, echtgenote van Waleed Aly, bekeerde moslima en in 2004 gekozen tot 'Australian of the year' door de National Australia Council. Niet alleen vind ik het jammer dat een programma als dit, bedoeld om heersende clichés rond moslims te doorbreken, er blijkbaar niet in kon slagen tenminste één vrouwelijke presentatrice te werven die er als moderne moslimvrouw voor kiest zonder de hoofddoek door het leven te gaan, storender nog vond ik de opmerking van Carland dat ze 'helemaal genoeg heeft van alle dicsussies rond de hoofddoek'.

Nu is dat feit op zich al opvallend: Als je de YouTube video bekijkt waarin Carland vertelt over haar religieuze zoektocht en haar bekering tot de Islam, dan blijkt dat de hoofddoek heel wat meer is dan gewoon een persoonlijke keuze, want Carland zegt dat ze het heel interessant vindt dat God vrouwen heeft gekozen 'to be the flagbearer of Islam'. Met name in dat woord 'flagbearer' zie ik een politiek statement. Daarnaast werkt een dergelijke opmerking op mij als een rode lap. De impliciete boodschap is dat we vooral onze mond moeten houden; niet alleen is het storend op zich, het gebeurt ook in een context waarin a] de hoofddoek wordt gepresenteerd als een vrije keuze, zonder daarbij ook maar met één woord te reppen over de miljoenen vrouwen wereldwijd die tot het dragen van dit kledingstuk worden gedwongen en b] het feit dat de hoofddoek wel degelijk een politiek statement kan impliceren - zie Carland zelf in haar video.

Ik heb onlangs een bijdrage geleverd aan deze discussie middels een artikel op het Australische opinieweblog On Line Opinion. De schrijvers zowel als de reageerders van OLO zijn een goede representatie van de Australische bevolking, wat ook bleek uit de meer dan 100 reacties onder mijn stuk die uiteenliepen van variaties op de bekende multiculti drogredenen tot steun voor mijn standpunt, waarbij ik de verhouding aardig fifty/fifty schat. Daaruit blijkt in ieder geval dat onder het Australische publiek de dicussie over de hoofddoek nog steeds leeft, al uitten verschillende negatieve reageerders hun ongenoegen over de voortgaande discussie op gelijke wijze als Carland.

Wat me daarnaast stoorde, was dat met geen woord werd gerept over de sexuele connotatie van de hoofddoek, evenmin als werd gerept over de ware achtergrond van de weigering de hand te schudden van iemand van de andere sexe. Dit werd verwoord als 'respect' voor het andere geslacht, daarnaast werd in een filmpje gesuggereerd dat hygiënische motieven ten grondslag lagen aan deze gewoonte. Nu vind ik dat laatste best en valt ook wel iets voor te zeggen, er zijn tenslotte andere culturen waarin het handen schudden en zeker het kussen van het andere geslacht niet gangbaar zijn, ik denk bijvoorbeeld aan de Japanse cultuur. Het zou iets anders zijn als werd uitgelegd dat de gewoonte inderdaad een sexuele connotatie als basis had en dat men er inmiddels nu eenmaal middels de opvoeding aan gewend was, waarbij dan alsnog het hygiënische aspect naar voren gebracht zou kunnen worden. Maar dat gebeurde niet.

Even storend was dat - eveneens via een 'komisch' filmpje - werd aangedrongen op speciale wasruimtes voor moslims op het werk, zodat men in de openbare wasruimten niet zo'n troep zou maken. Ik heb met genoeg moslims samengewerkt, Westers, geen hoofddoek te zien en geen enkel probleem makend betreffende het verplichte bidden. Ik geloof niet dat er een tussen was die zich hield aan het vijf maal daags bidden, maar als dat wel zo was heb ik er in ieder geval nooit iets van gemerkt. Maar in Salam Café moet men juist alle clichés weer naar boven halen die men zegt te willen bestrijden, waarbij natuurlijk prominente Australiërs worden ingezet om een leuke kwinkslag over de hoofddoek te maken.

Het enige positieve element in alle als 'komisch' gepresenteerde 'voorlichtings'filmpjes vond ik de mededeling dat de Ramadan absoluut niet betekende dat je niets zou mogen eten in bijzijn van moslims tijdens de vastenmaand - dit verschilt nogal van wat naar ik heb vernomen Nederlandse kinderen wordt ingeprent in het Jeugdjournaal.

Het is jammer, ik heb echt het idee dat de makers van Salam Café een schot voor open doel hebben gemist. Zoals gezegd: de show bevat in aanzet genoeg leuke ideeën die een betere uitwerking verdienen, maar zolang men nog teveel blijft vastzitten aan de clichés zal het mij niet weten te overtuigen.

Kees Bakhuyzen