Islam en vrijheid

Mises-Instituut, Utrecht, 7 september 2013 Islamitische maatschappijen staan niet bekend om hun persoonlijke en economische vrijheden. Wat zijn daar de rechten van minderheden? En hoe wordt er omgegaan met bijvoorbeeld belastingen, rechtspersonen, rente en concurrentie?

De vrienden en de vriendinnen van de islam zullen het wel heel brutaal vinden dat ik hier ga spreken over ‘islamitische maatschappijen’, want alle islamitische maatschappijen zijn verschillend. Dat klopt, er bestaan verschillen maar dat neemt niet weg dat er ook overeenkomsten zijn. De belangrijkste daarvan is dat de sharia, het islamitisch recht, altijd en overal invloed uitoefent op het vigerende recht, dat wil zeggen het recht zoals dat in het land van kracht is. Die invloed is niet altijd even groot, maar hij is wel altijd aanwezig.

Ik vind het vanwege de beperkte tijd jammer maar voor we aan de economie kunnen toekomen, moeten we de aard van de sharia besproken hebben omdat anders de manier waarop de sharia invloed op een maatschappij uitoefent niet te begrijpen is. En zonder begrip voor hoe de islam en de sharia hun invloed
uitoefenen, zakken we weg tot het niveau van het debat dat de regering met de Tweede Kamer daarover donderdag 5 september gevoerd heeft. En dat niveau moeten we met elkaar niet willen in dit land.

De sharia heeft niet alleen invloed op het geldende recht, maar ook op de zeden en gebruiken, en op de veronderstellingen die stilzwijgend dan wel expliciet ten grondslag liggen aan het sociaal verkeer. De sharia nu is bepaald niet de olie van het vertrouwen waarmee de raderen van de bedrijvigheid gesmeerd kunnen worden, om eens een gezegde van David Hume te parafraseren. Bij voorbeeld de regels van de sharia voor de geldigheid van een getuigenverklaring in een rechtszaak tarten alle gevoel van redelijkheid. U kunt het zelf opzoeken, zie de handboeken en huiver.

Hoe beïnvloedt de sharia een maatschappij? ‘Staat’ en ‘maatschappij’ zijn niet hetzelfde. Over wat een ‘islamitische staat’ is, bestaan ten minste drie opvattingen. Volgens sommigen kan er maar één, wereldomspannende islamitische staat bestaan, onder een kalief; volgens anderen daarentegen is een territoriaal beperkte islamitische natiestaat wel denkbaar, maar zo’n islamitische natiestaat is alleen islamitisch als de overheid van die staat de sharia in al zijn details volledig toepast, zodat het recht des lands voor honderd procent gelijk is aan de sharia, zoals in Iran en Saoedi-Arabië; weer anderen, vooral in het Westen, noemen elke natiestaat islamitisch wanneer de overgrote meerderheid van de bevolking moslim is, en als het territoir van de staat in de islamitische wereld ligt, zoals bijvoorbeeld het Egypte van Nasser, Sadat en Moebarak. Bovendien zijn er in de islamitische wereld staatloze maatschappijen, zoals tot voor kort of misschien nog steeds, Somalië. We gaan dan ook kijken welke invloed de sharia uitoefent op een maatschappij, niet naar wat de sharia voor een staat betekent.

Ook waar de sharia niet van staatswege ingevoerd is, oefent de sharia toch invloed uit, maar de omvang van de invloed van de sharia is aan schommelingen onderhevig. Die invloed is het onderwerp van voortdurend touwtrekken tussen de plaatselijke islamitische religieuze leiders, en de plaatselijke regering. Die invloed gaat op en neer.

Neem met alle respect Nederland als voorbeeld: ook hier gaat de invloed van de sharia op en neer, maar meestal op. Het is in Nederland bijvoorbeeld toegestaan het christendom of Jezus van Nazareth te beledigen en zwart te maken, maar onder invloed van de beroepsmoslims die we in Nederland aanwezig hebben, is het al enige tijd niet meer toegestaan de islam of Mohammed te beledigen of zwart te maken.

De Nederlandse justitie laat zich bij kritiek op Mohammed of de islam leiden door de regels die de sharia ter zake van belediging van Mohammed en de islam heeft opgesteld, en maakt strafprocessen aanhangig tegen wie die regels van de sharia overtreedt – zoals het proces tegen Geert Wilders of dat tegen een zekere Robert de Jonge, die begin volgend jaar weer terecht moet staan, dit maal in hoger beroep bij het Hof na zijn vrijspraak door de Rechtbank op 15 augustus 2013. Zijn wandaad is dat hij, daartoe geprovoceerd door de goedmensen van de staatstelevisie, de knapenliefde in de wereld van de islam net een grammetje te onbevangen ter sprake heeft gebracht.

Wat de sharia vooral streng verbiedt, is het bekendheid geven aan zaken waardoor Mohammed of de islam mogelijk bij niet-moslims in een kwaad daglicht zouden komen te staan, ook als het om niets dan de waarheid gaat. Het Openbaar Ministerie probeert in zulke rechtszaken het artikel 137 van het Nederlandse Wetboek van Strafrecht dan net zo lang op te rekken tot het een beetje past op de situatie. Dat artikel 137 gaat over discrimineren, beledigen en haatzaaien.

Bekende voorbeelden van opiniedelicten die de sharia zwaar opneemt, zijn het doorgeven van de inhoud van de traditionele canonieke islamitische verhalen over Mohammeds huwelijksleven (hij huwde immers een meisje van negen jaar oud), of het spreken over shariaregels die een modern westers publiek afschrikken, zoals de regelgeving over jihad. Maar ook echtscheiding door verstoting staat hoog op de lijst van onderwerpen waarvan een goede moslim liever niet ziet dat iemand die nog geen moslim is, er over praat of denkt. Vooral de regels rond de herroeping van een verstoting zijn namelijk opzienbarend.

Het is natuurlijk haast ongelooflijk dat de Nederlandse politie en justitie bij opiniedelicten meewerken aan het afdwingen van shariaregels, maar het gebeurt regelmatig, op grond van overwegingen die worden ingegeven door politiek-correcte multiculturele koortsen.

Niet alleen op de vrijheid van meningsuiting maar ook op de praktische gang van zaken binnen gezinnen en op straat heeft de sharia al veel invloed, ook in Europa. Eremoorden, polygamie, genitale verminking van meisjes, kinderhuwelijken waarbij de bruid een klein meisje is en de bruidegom een volwassen man, recrutering van jongeheren voor de Jihad, straatterreur, in het bijzonder tegen vrouwen en meisjes die onislamitisch gekleed gaan – onder invloed van de sharia komt het allemaal voor, zonder dat Justitie veel idee heeft wat daar nu toch wel aan te doen zou zijn.

Eigenlijk kunnen onze wijze en capabele bestuurders met gedragingen die door de sharia geïnspireerd zijn, niet veel kanten uit, behalve het aanroepen van art. 137 tegen de autochtone bevolking wanneer die al te onrustig wordt. U kunt zonder rekenmachine uit het hoofd uitrekenen dat, indien bij een zo klein percentage moslims als Nederland telt, er al zo veel rekening met de sharia wordt gehouden, dat in landen waar bijna iedereen moslim is of moslim zegt te zijn, de informele invloed van de sharia immens is, plus ook nog eens dat hier en daar de sharia soms gewoon het recht van het land kan zijn.

Maar hoe het ook zij, de invloed van de sharia is overal waar moslims wonen en leven, aan eb en vloed onderhevig. Daarom bestaat er overal waar de sharia de rechtspraak binnenkomt, grote rechtsonzekerheid. Is het vloed of is het eb? Je weet het maar nooit. Zulke onzekerheid is volgens onze westerse ouderwetse en burgerlijke opvattingen niet goed voor een maatschappij. Bovendien definieert de sharia vergrijpen heel losjes, zodat de burger, of in dit verband beter: de onderdaan, nooit precies weet waar hij aan toe is.

Nagenoeg elke handeling kan vallen onder het vergrijp ‘schennis van de majesteit van Mohammed’ of ook onder het vergrijp, en nu zijn we eindelijk bij de economie aangeland, ‘het verspreiden van verderf in het land’, in het Arabisch al-ifsaad fi-’l-arD, waarop volgens de sharia de doodstraf staat. Hamsteren, termijnhandel, te duur aanbieden, te goedkoop aanbieden, geen geld uitgeven aan een nieuwe auto en een nieuw huis, wél geld uitgeven aan een nieuwe auto en een nieuw huis, letterlijk alles kan vallen onder het ‘verspreiden van verderf’ als het de machtigen belieft.

Een ondernemer in een islamitisch land verkeert daardoor in een vrij rechteloze positie tegenover de overheid. Hij zal zich maar al te vaak genoopt zien, hebzucht van de overheid af te kopen; wij noemen dat dan corruptie; maar onder druk van de bevolking of van de wekelijkse prediking in de moskee geeft de overheid er soms de voorkeur aan om ondanks eventuele bestaande afspraken de handelaren, fabrikanten of importeurs toch maar wel aan te pakken. Ik hoef niet uit te leggen hoe zeer zo’n arrangement, zelfs al gaat het vaak goed, in strijd is met de constatering van Adam Smith dat een maatschappij het welvarendst zal zijn wanneer een ieder gelaten wordt in het ongestoorde genot van de vruchten van zijn arbeid.

Alsof dat nog niet genoeg is, bestaat er nog een complicerende factor. Ondernemers in islamitische landen komen vooral voort uit de minderheden. Chinezen in Indonesië, christenen in Egypte en Syrië, Armeniërs en Grieken in het hele Midden-Oosten. Christenen en joden hebben onder de sharia geen rechten. Ik begrijp dat u dat niet meteen gelooft, en daag u daarom uit in de shariahandboeken te gaan zoeken naar de rechten die christenen en joden onder de sharia genieten. Desalniettemin, de soep wordt niet zo heet gegeten als ik hem nu opdien, want het is onder een sharia-systeem niet verboden aan joden of christenen tijdelijk gunsten te verlenen, en gunsten die lang hebben bestaan, worden vaak als een recht gezien.

Maar als een revolutionaire overheid de maatschappij op de schop gaat nemen, en daarbij de sharia hanteert, staan al diegenen die geen moslim zijn, machteloos en rechteloos, zie de gebeurtenissen in Egypte onder het kortstondige bewind van de MoslimBroeders, een periode die door de vrienden en de vriendinnen van de islam als de ‘Arabische lente’ werd aangeduid in de voorlichtende programma’s van onze staatsomroep.

Met name de één miljoen joden die rond 1948 uit de islamitische wereld verdreven zijn, met niet meer bagage dan ze dragen konden, kunnen over die rechteloosheid meepraten – zij het dat ze het van kinds af aan geweten hebben, het normaal vonden, en eigenlijk niets anders verwacht hadden. De verbazing en verontwaardiging die u zouden overvallen wanneer u ontdekt dat u machteloos en rechteloos bent, zijn bij leden van minderheden in de islamitische wereld inmiddels geheel onbekend.

Hoe reguleert en beperkt de theorie van de sharia de vrijheden van de onderdanen? Een opvallend ambt binnen het sharia-systeem is dat van de zogeheten ‘marktmeester’, in het Arabisch moeHtasib genoemd. Dit woord wordt meestal als ‘marktmeester’ vertaald omdat deze ambtenaar ook belast is met het toezicht op de markten en alles wat daar omgaat. Zijn taken zijn ruim gedefinieerd, hij dient op te treden tegen alles wat het algemeen belang schaadt. Bovendien moet hij er op toezien dat de sharia wordt toegepast. Met andere woorden: hij kan zich overal mee bemoeien.

Deze moeHtasib of marktmeester heeft bevoegdheden als die van een rechter, hij wijst vonnissen, maar zonder dat daartoe een formele rechtszitting noodzakelijk is. Dat de sharia geen advocaten kent, maakt in kwesties waar de marktmeester bij betrokken is, dus niet zo veel uit. Het spreekt vanzelf dat zo’n informeel systeem zonder hoor en wederhoor, zonder bestudering van bewijzen en zonder hoger beroep extreem gevoelig is voor dwaling, corruptie en nepotisme.

Een marktmeester kan zijn taken niet uitvoeren zonder de ruggesteun van de overheid. Wanneer (zoals in de moderne tijd meestal het geval is) de overheid geen marktmeester benoemd heeft, kunnen pressiegroepen zich tot de overheid wenden en er de overheid op wijzen dat indien er een marktmeester zou zijn, deze functionaris bepaalde maatregelen zou dienen te treffen, en dat het nu dus de overheid zelf is die die maatregelen dient te gaan nemen. Er is een uitgebreide literatuur over de plichten en taken van de marktmeester en de inhoud van het marktmeesterschap. Naar mijn indruk, maar ik kan me vergissen, is het marktmeesterschap (Arabisch: Hisba) een functie die onrust, dreiging en onzekerheid schept, wat nooit in het belang van de marktpartijen kan zijn.

Molens en wagens geven onbedoeld een aardig inzicht in hoe een economie in de islamitische wereld werkt. Reizigers in de 18de en 19de eeuw hebben er vaak hun verbazing over uitgesproken dat er zo weinig karren en wagens in de wereld van de islam te zien waren. De verklaring is eenvoudig: die werden door de overheid, of door particuliere rovers, aan hun eigenaren ontnomen. Wij in het westen gaan ervan uit dat de macht van de overheid over de onderdanen beperkt en gereguleerd is. Van oudsher is dit idee, de beperktheid en de gereguleerdheid van de macht van de overheid, de islamitische wereld vreemd. Onderdanen gaan er axiomatisch vanuit dat de overheid almachtig is, maar gelukkig niet ook alomtegenwoordig en alwetend.

Molens zijn uitgevonden in het antieke China, en via de islamitische wereld Europa binnengekomen. De wereld van de islam kende de molen eerder dan wij, maar onder de islam is de molen nooit een succes geworden. De reden is weer eenvoudig te bedenken. Een boer die met zijn graanoogst naar een molen ging, werd daar van zijn lasten ontdaan, door rovers, door belastinginspecteurs, of door andere overheidsdienaren. De islamitische wereld heeft daarom niet kunnen profiteren van de grote voordelen die de levering van energie door molens eeuwenlang opgeleverd heeft, althans in Europa. Dit illustreert nog weer eens dat wanneer de overheid haar onderdanen in het ongestoorde genot laat van de vruchten hunner arbeid, zulks tot groot maatschappelijk heil strekt, en dat rechtsonzekerheid en rechteloosheid tot massale armoede leiden.

Wanneer u in Leiden islamkunde studeert, krijgt u van de vrienden en vriendinnen van de islam die daar doceren te horen dat de sharia voor 95% gelijk is aan het Nederlandse recht. Dat is natuurlijk pure propaganda voor de islam. Het is de Leidse hoogleraar professor Maurits Berger die deze dwaze bewering gedaan heeft, en helaas nog steeds niet cijfermatig heeft onderbouwd. Maar iets dat desondanks zeker wel binnen dat 5% verschil moet vallen, is dat de sharia geen kunstmatige onsterfelijke rechtspersonen kent, zoals bij ons de naamloze vennootschap of een stichting.

Meestal hebben islamitische landen wel een voorziening getroffen die dit tekort opvangt, gelukkig maar, maar de sharia zelf werkt alleen met sterfelijke personen, niet met onsterfelijke rechtspersonen als onze BV of NV. Ook advocaten kent de sharia niet, zij het dat daarvoor in haast alle islamitische landen toch regelingen zijn ontworpen. Waarschijnlijk is dat niet overal het geval: ik denk niet dat sharia-rechtbanken in Mali, Syrië, Afghanistan of Somalië aan zulke westerse fratsen meedoen, maar ik ben daar niet genoeg van op de hoogte, ook al omdat de toestand in zulke gebieden voortdurend aan gewelddadige verandering onderhevig is.

De vrienden en vriendinnen van de islam zullen hier willen tegenwerpen dat de sharia wel een aantal vormen van compagnonschap kent, die desgewenst wel iets op onze kunstmatige en onsterfelijke rechtspersoon lijken. Bij de omvangrijke fraude-zaken van het islamitisch bankieren is steeds van deze antieke compagnonschappen gebruik gemaakt. In het Arabisch worden dit soort commanditaire vennootschappen muDaaraba genoemd. De geldgever vertrouwt zijn geld dan toe aan een agent, in dit geval de islamitische bank, die met de ter beschikking gestelde gelden handel of industrie bedrijft, onder de afspraak dat geldgever en agent de winst of het verlies in een overeengekomen verhouding zullen delen. Als iedereen ontzettend eerlijk is, zou dat mogelijk kunnen werken, maar de recente geschiedenis van het islamitisch bankieren stemt weinig hoopvol.

Wat vindt de sharia van belastingen? De enige belasting die de sharia kent, is de zakaat-belasting, een vermogensbelasting die geheven wordt op ‘veldvruchten en ooft’, op vee, op goud en zilver, en op voorraden voor de verkoop. Op landbouwproducten bedraagt deze belasting 10% of 5%; op vee een percentage dat wisselt, volgens een ingewikkeld systeem, maar toch één voorbeeld: bij bijvoorbeeld 40 schapen 2,5%. Ook geld, goud en voorraden worden met 2,5% belast. Voor grond gelden weer andere, ingewikkelde regels.

Voor de sharia-fundamentalisten zijn dit vanuit propagandaoogpunt prachtige regelingen, want elke andere belasting die een moderne overheid zal heffen (inkomstenbelasting!), is volgens de sharia onwettig, en bewijst dus dat de overheid niet langer islamitisch is, want de sharia wordt door die overheid niet meer ten volle toegepast zodra er sprake is van andere belastingen dan die zakaat. Samen met de algemeen menselijke lust om belastingen te vermijden vormt dit een prachtig startpunt voor onvrede en verzet tegen elke regering die belastingen oplegt die niet met de sharia in overeenstemming zijn. Wie een bedrijf heeft, kon trouwens wel eens snel in de problemen komen met de heffing van jaarlijks 2,5% op de aanwezige voorraden die de sharia oplegt. Bij een tegenvallende verkoop stijgt deze belasting dan immers automatisch, omdat de voorraden groter worden.

De kers op de taart van de sharia-regelingen die in westerse ogen wonderlijk zijn, is natuurlijk het renteverbod. De koran en de sharia verbieden allebei ondubbelzinnig het vragen of betalen van rente. Vanaf de vroegste tijden van de islam werd het renteverbod al ontdoken. De list die dan werd gebruikt, staat als volgt in de leerboeken: ik wil honderd zilverlingen lenen tegen 10% per jaar. De lener verkoopt dan een slaaf aan de geldgever, tegen 100 zilverlingen. Daarover wordt een normaal koopcontract gesloten. Een jaar later koopt de lener de slaaf terug, maar nu voor 110 zilverlingen. De twee contracten worden tegelijk afgesloten, en samen bewaard. Beide losse contracten op zich voldoen aan alle eisen van de sharia. Vanuit ons systeem gezien is de slaaf het onderpand van de lening en het prijsverschil de rente.

Bij ingewikkelde en langlopende contracten, bijvoorbeeld een hypotheek op een huis, is deze list niet zo makkelijk toe te passen, behalve als u het huis tevoren cash gekocht en betaald heeft – maar u wilt nu eenmaal dat hypotheekcontract afsluiten omdat u niet vermogend genoeg bent om uw huis cash te kopen. Nu ja, juristen kunnen meer bedenken dan ik, dus wie weet, als u in kleine kring wereldberoemd wilt worden, ligt er hier een mooie kans. Maar zelfs het grote socialistische genie, de mensenvriend en poëzieliefhebber Wouter Bos heeft, toen hij minister van financiën was, geen oplossing hiervoor kunnen bedenken, dus bezint eer begint. Er zijn mogelijk vruchtbaarder velden van onderzoek.

Het spreekt vanzelf dat het renteverbod een serieuze hindernis is bij het volkshuisvestingsbeleid, maar ook bij het krijgen van leningen van de Wereldbank of het IMF. Overigens gaan de hogepriesters en schriftgeleerden van onze eigen EU nog een forse stap verder dan de islam waar het lenen aangaat: staten die onder auspiciën van de EU van elkaar lenen, betalen vaak wel enige rente aan elkaar, maar mogen de hoofdsom houden, God wil het, want terugbetalen is nu eenmaal onmogelijk; en vanuit alle parlementen in Europa zingt men hierop vroom meerstemmig het Gloria. Ga op vakantie naar Griekenland, uw geld is er al.

Waarom is de rente in de islam verboden? Omdat God de rente in zijn koran verboden heeft. Dat staat duidelijk in de islamitische korancommentaren en in de shariahandboeken. Het spreekt dan ook vanzelf dat de sharia-fundamentalisten hun seculiere regeringen op alle mogelijke manieren dwars zitten door te stellen dat die seculiere regering wel degelijk rentedragende contracten toestaat en ook sluit, en dus handelt tegen Gods woord en wet, en dus illegitiem is, en dus zo snel mogelijk door de beroepsmoslims vervangen moet worden. Alle gezag, macht, rechtspraak en bestuur dat niet op de sharia en de toepassing van de sharia gebaseerd is, wordt immers door de islam en de beroepsmoslims als illegitiem en onwettig beschouwd, en moet bestreden worden.

De verwachtingen die onder het islamitische publiek leven over de zegeningen van de toepassing van de sharia en het renteverbod zijn groot. Invoering van de sharia wordt in brede kringen met messiaans enthousiasme tegemoet gezien. Wat zullen de prijzen dalen en de lonen stijgen als de rente eenmaal wordt afgeschaft, betogen de religieuze oppositiebewegingen in de islamitische wereld hardnekkig, en waarom zou het volk zijn eigen beroepsmoslims niet geloven? Niemand immers kent de wetten van God, dat wil zeggen de sharia, beter dan zij.

De sharia gunt wie aan de sharia onderworpen is, weinig vrijheden. Muziek, dans, toneel, historisch-kritisch onderzoek, cabaret, haast alles is volgens de theorie van de sharia verboden. De verboden en geboden van de sharia zijn niet zoals vaak gedacht wordt, alleen van toepassing op moslims, ze zijn wel degelijk ook van toepassing op aanhangers van andere godsdiensten. Het gebruik van wijn tijdens de misviering wordt door de sharia in principe niet toegestaan.

Aan concurrentie heeft de geest en vaak ook de letter van de sharia-wetten een broertje dood. In de sfeer van de man-vrouw relaties bestaat er voor jongemannen geen concurrentie op de vrije markt van de hofmakerij: de ouders huwelijken hun kinderen uit, bij voorkeur aan een neef of nicht, omdat dan bij de vererving het bezit van de grootouders bij elkaar kan blijven. Het veelvuldig, generaties lang, neef-nicht huwelijken sluiten, heeft gevolgen voor de maatschappij en de gezondheid die we hier maar niet moeten bespreken.

Religieuze concurrentie is al even strikt verboden. Alleen moslims hebben toegang tot de religieuze markt, alleen moslims mogen reclame maken voor hun eigen geloof; wie een andere godsdienst aanhangt wordt op de reli-markt niet toegelaten en mag geen zieltjes winnen. In de bazaars zitten alle beoefenaren van één beroep bij elkaar, niet met het doel onderling te concurreren, maar juist met het doel de markt voor het gilde en de marktmeester overzichtelijk te houden, zodat ‘unfaire’ concurrentie voorkomen kan worden.

Dames en heren, over het onderwerp van elke alinea van mijn betoog zijn meer geleerde studies geschreven dan wie dan ook in één mensenleven kan lezen en doorstuderen. Ik heb toch maar met enige vrijmoedigheid en in alle eenvoud gezegd hoe het zit, en wacht de woede van de vrienden en vriendinnen van de islam rustig af. Ik zie met grimmige belangstelling verdere cabaretvoorstellingen in het volkstheater aan de Parnassusweg tegemoet.

Tot de vrienden en vriendinnen van de onderwerping, en tot u, hooggeëerd publiek, kan ik alleen maar zeggen: ‘kies voor het heil van de vrijheid, niet voor het onheil van de onderwerping’.