Martijn KatanNaar zekerheden is altijd veel vraag. Daarom is het verfrissend als iemand in het nieuws komt met sceptische, kritische uitspraken en de boodschap dat het zus kan, maar ook zo. Zoals Martijn Katan, hoogleraar in de voedingsleer en een van Nederlands prominentste, meest geciteerde wetenschappers. Een originele denker en leuke schrijver. Nu pas, na z'n zestigste, krijgt hij ook in de pers enige aandacht (zie het interview in NRC Handelsblad van 6 oktober jl.). Katan zegt schokkende dingen, zoals dat een broodje kroket heus niet zulk slecht eten is, en in menig opzicht zelfs beter dan een broodje kaas, want minder vet. En dat er niks tegen fruit is, maar dat je er weinig aan hebt, uit voedings-oogpunt.
Het leukste in het interview van gisteren zijn de reacties van twee collega's van Katan. De ene is Frans Kok, hoogleraar Voeding en Gezondheid, die zegt: 'Feitelijk kan hij wel gelijk hebben, maar je hebt ook te maken met een maatschappelijke context.' Katan maakt mensen in de war, vindt Kok: het gaat niet om waarheid, maar om de leer. De andere criticus is Ivan Wolffers, die moppert dat als je het zo ziet als Katan, ook cola en een magnum-ijsje in een gezond dieet passen. Nou precies!
Het lijkt er op dat bevoogding al zo ver is doorgedrongen in de voedingskunde, dat de meeste beoefenaren van dat vak de waarheid zijn gaan beschouwen als gevaarlijke contrabande - ongeveer zoals priesters vroeger liever niet hadden dat het volk zelf de bijbel las.
Ileen Montijn
De reactie op de visie van Katan die eigenlijk ook tegen de heersende dogma's van de voedingsleerindustrie ingaat, lijkt heel sterk op de manier hoe er wordt gereageerd op deskundigen die de klimaathysterie niet volledig onderschrijven en feiten presenteren die onwelgevallig zijn. Deze feiten worden dan genegeerd en de persoon wordt weggezet als querelent, fantast enz. Uiteraard zie je dit patroon ook bij kwesties als de islam. In die zin is er helaas sinds de Middeleeuwen niet veel veranderd. De afwijkende mening die tegen de heersende dogma's ingaat, wordt verketterd. Ook in de voedingsleer zijn er uitgangspunten verdedigd die later geruisloos moesten worden bijgesteld. Het zijn helaas niet de feiten die tellen, maar de dogma's
BeantwoordenVerwijderenHelaas kon ik het interview niet zo snel in NRC vinden maar wel dit artikel over het boek 'Wat is nu gezond?'van Katan, erg leuk:
BeantwoordenVerwijderenIn twee pakjes sinaasappelsap zitten evenveel calorieën als in een kroket.
Voedingsprofessor rekent af met 'gezond eten'
Door onze redacteur Wim Köhler
Rotterdam, 17 jan. 2008‘Gezond eten ’ is een moderne norm. Vandaag verschijnt een boek van voedingsprof Martijn Katan, waarin onze dagelijkse eetgewoonten langs deze lat worden gelegd. Met verrassingen.
Jaarlijks eet en drinkt iedereen ongeveer 1.000 kilo voedsel. Dat beïnvloedt onze gezondheid. Wat daarover in de wetenschap bekend is, daarover gaat het vandaag verschenen boek Wat is nu gezond? van voedingsdeskundige dr. Martijn Katan, akademiehoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
‘Gezond’ en ‘ongezond’ voedsel bestaat. Het is modern om dat te zeggen. Ook Magnum-ijs past dan in een gezond dieet. Het is een argument uit de koekjes-, de ijsjes-, de snoepjes- en de boter- en kaasindustrie. Katan gebruikt de labels gezond en ongezond vrijuit voor afzonderlijke voedingsmiddelen. Hij noemt iets ‘gezond’ als de gemiddelde Nederlander er wat meer van zou kunnen eten. En hij noemt iets ‘ongezond’ als het beter zou zijn er wat minder van te nemen.
Eetmomenten
Dat geeft duidelijkheid: ‘Kaas is lekker maar niet echt gezond.’ Dat staat in het hoofdstuk over het ontbijt. Katan neemt alle eetmomenten van de dag kritisch door.
Het ontbijt bijvoorbeeld: of er nu kaas, vleeswaren, pindakaas, jam of hagelslag op de volkorenboterham zit maakt niet veel verschil. Het is vet of zoet. Als het maar op een volkorenboterham zit. Kaas bevat wat ongezonder vet dan pindakaas, maar er zitten wat meer nuttige mineralen in. Alles is goed als je het er maar niet te dik op legt, schrijft Katan.
Overslaan van het ontbijt vindt Katan niet zo erg. Er is weliswaar aangetoond dat kinderen ‘een tikje slechter’ leren als ze met lege maag op school zitten, ‘maar het verschil is klein.’ Twee koppen koffie hebben een beter effect op het leervermogen dan een ontbijt.
Dat mag wetenschappelijk gezien zo zijn, het is de vraag of vooral de kinderen die het ontbijt overslaan wel koffie drinken. Zinniger is zijn opmerking dat het ‘slechte’ aan ontbijt overslaan vooral afhangt van wat je daarna doet. Katan: ‘Boterhammen om zeven uur is gezonder dan gevulde koeken om half elf, maar als je zo vroeg nog geen trek hebt, hoef je je niet tegen je zin vol te stouwen: doe je boterhammen in een doosje en eet ze later op.’
Heilige huisjes
Katan kegelt heilige huisjes omver. Bijvoorbeeld dat vruchtensap beter is dan cola. Per glas bevatten ze allebei evenveel suiker als er in 3 à 4 suikerklontjes zit. Toegevoegde suiker en vruchtensuiker ‘verschillen even weinig van elkaar’, schrijft Katan, ‘als een Duitse en een Nederlandse euro.’ Wees dus zuinig met vruchtensap. In twee pakjes sinaasappelsap zitten evenveel calorieën als in een kroket. Geef liever de hele sinaasappel, want daar zit vezel in. En wie in plaats van vruchtensap water of light-dranken neemt, krijgt nog steeds zat vitamine C binnen als die dag nog wat fruit, groente en aardappelen wordt gegeten.
Trouwens, wie kritisch zijn fruit kiest, laat het populairste fruit (de appel) liggen. Bessen, bananen en sinaasappels zijn rijker aan voedingsstoffen. Een appel bevat relatief weinig vitamine C in en een beetje kalium. Verder niks. An apple a day keeps the doctor away, is dus niet waar, wat Katan betreft.
Ontbijt, tussendoortje, lunch, borreltijd, avondeten en dan naar bed. Katan behandelt het per hoofdstuk. Dat je dik wordt van ‘s avonds eten, omdat dat voedsel dan niet meer wordt gebruikt, dat is niet waar. Het is het laatste fabeltje van de dag dat Katan uit de wereld wil helpen. Het maakt niet uit hoe laat je iets eet, het is belangrijk hoe veel je eet. En aan het eind van de dag, over de invloed van voeding op activiteiten in bed: er bestaan geen voedingsmiddelen die de lust opwekken.
Martijn Katan. Wat is nu gezond? Fabels en feiten over voeding. Uitg Bert Bakker, 198 pag. ISBN 978 90 351 3133 0, € 14,95.
Je kunt het boek kopen, je kunt ook de site http://junkfoodscience.blogspot.com/ volgen. Leer je elke dag weer wat een onzin doktoren/wetenschappers/industrie elkaar napraten om ons zoveel mogelijk 'ziekten' aan te praten. Aangezien iedereen eten moet, is voedsel een uitermate geschikt doelwit om angstige (medicijnen kopende) mensen te creeren.
BeantwoordenVerwijderen