Tijdens mijn opleiding aan de School voor de Journalistiek in Utrecht mocht ik mijn eerste stage lopen bij Het Vrije Volk in Amsterdam. Dat beschouwde ik als een hele eer. Het Vrije Volk, in de naoorlogse jaren kortstondig de grootste krant van Nederland, gold als een uitstekende leerschool voor het journalistieke ambacht.
De eerste weken werkte ik in ploegendienst op de bureauredactie. Bij het toenmalige Vrije Volk mocht je pas de straat op als je in staat was vakkundig nieuwsberichten te schrijven of redigeren. Kom daar maar eens om bij de huidige opleidingen voor journalist!
Na vier weken mocht ik verhuizen naar de stadsredactie, waar de vakbekwame en milde chef Dirk Lammers mij overal op afstuurde. Ik herinner me nog dat ik per streekbus op pad ging naar het dorp Nederhorst-den-Berg om te berichten over een wethouderscrisis. “Denk er wel om,” zo drukte Lammers me op het hart, “dat je ook de mening van het PvdA-raadslid in je verhaal opneemt.”
Het Vrije Volk was gevestigd aan het Hekelveld in een imposant gebouw dat bekend stond als ‘de Rode Burcht’. Dit paradepaardje van het Nederlandse socialisme was - zo wist iedereen - tot stand gekomen dankzij ‘de dubbeltjes en kwartjes van de arbeiders’. Het was dan ook een grote schok toen de directie van De Arbeiderspers in 1969 besloot om de noodlijdende Amsterdamse hoofdvestiging te sluiten en zich terug te trekken op Rotterdam en Arnhem, waar de krant toen nog een relatief sterke positie innam. Als verlegen stagiaire van buitenaf besefte ik toen niet echt wat deze verhuizing teweegbracht bij de veteranen van deze krant.
In 1972 rukten de slopers op naar het Hekelveld. In De val van de rode burcht vertellen Gerard Mulder, Hugo Arlman en Ursula den Tex dat sommige oud-VrijeVolkers jaren lang met een grote boog om het Hekelveld liepen. Anderen daarentegen volgden met een bijna morbide fascinatie de sloop van het rode bolwerk op de voet.
Tot zo ver de mythische dubbeltjes en kwartjes, die in de toenmalige sociaal-democratie de maatstaf waren. Veertig jaar later denken socialisten niet meer in kleingeld, maar in uurtarieven van 187,50. Voor dat bedrag althans is de PvdA’er Dig Istha aangetrokken als spindoctor om het afgebladderde imago van de PvdA-ministers Jacqueline Cramer en Ella Vogelaar (‘de boerka moet kunnen’) te repareren.
Het is niet de eerste keer dat PvdA’ers de overheid gebruiken als een soort linkse zelfbedieningsswinkel. Eerder werd bekend dat de politieke netwerkers Lennart Booij en Erik van Bruggen (beiden PvdA) 750.000 mochten ontvangen uit de begroting van minister Bert Koenders (PvdA) van Ontwikkelingssamenwerking. Voor dat geld organiseerden zij op het voormalige eiland Schokland een politieke propagandabijeenkomst om de zogeheten millenniumdoelen onder de aandacht van het volk te brengen.
PvdA-lid Eveline Herfkens bereikte haar eigen millenniumdoelen. Als functionaris bij de Verenigde Naties in New York ontving zij tegen de regels in een toeslag van meer dan 200.000 euro. Om claustrofobische gevoelens in een klein optrekje te voorkomen kreeg ze bovenop haar maandsalaris van 18.000 dollar een bedrag van 7.000 euro dollar per maand als vergoeding van de woonlasten. Herfkens was niet bekend met de regels, een uitvlucht waar de modale snelheidsovertreder of belastingfraudeur niet zo eenvoudig mee wegkomt.
Minister Guusje ter Horst (PvdA, Binnenlandse Zaken) kende de regels ook al niet, toen zij als burgemeester van Nijmegen haar dienstauto gebruikte voor privé-doeleinden en nevenfuncties. In dit geval is het gemeentebestuur van Nijmegen zo vrijgevig om de fiscale naheffing van 65.000 euro voor zijn rekening te nemen.
Partijleider Wouter Bos laat op zijn beurt de kosten van een proces tegen het roddelblad Weekend (20.000 euro) betalen door het ministerie van Financiën. De SP-Kamerleden, die zich mantelpakjes en riante hotelkamers laten aanleunen uit de begroting van de Tweede Kamer, zijn met dat alles vergeleken klein bier.
Ik herinner me nog de tijd dat linkse bladen als Vrij Nederland hele kolommen vulden met verhalen over corrupte KVP-figuren onder de Moerdijk in het algemeen en uit Limburg in het bijzonder. In dat geval kwamen de zelfverrijking en de vriendjespolitiek voort uit de arrogantie van de macht, uit het feit dat deze partij decennia lang zonder sterke oppositie de dienst kon uitmaken in de voormalige generaliteitsgebieden.
Inmiddels weten we dat bijna geen enkele partij immuun is voor de arrogantie van de macht – overal waar een partij langdurig aan de touwtjes trekt, zoals bij de PvdA in de grote steden, kan het fenomeen toeslaan. In landen met een tweepartijenstelsel kan een gezonde machtswisseling op zijn tijd nooit kwaad.
Bij de PvdA speelt, vermoed ik, nog wat anders mee. Men beschouwt zichzelf als mensen die goed werk doen voor het volk, en juist daarom vindt men bepaalde zaken geoorloofd. Men is immers hard bezig voor de goede zaak. Wie gaat er dan zeuren over bonnetjes, zei de Rotterdamse burgemeester Bram Peper toen hij in opspraak kwam door slordig declaratiegedrag.
Carel Brendel
Ik heb altijd geleerd, dat als je anderen de wet voorschrijft, jezelf de eerste bent die je eraan moet houden, en dat het beter is om honderd gulden te storten in het 'potje voor de armen' dan er een kwartje uit te halen. Ik kom dan ook niet uit een links milieu.
BeantwoordenVerwijderen