GW in een ollekebolleke van Drs. P

Drs. P

Maandag 23 april werd in De Nieuwe Komedie in Amsterdam de tweeënnegentigste verjaardag van Drs. P gevierd. Ter gelegenheid hiervan werd de schrijver en zanger van het Nederlandse lied de Frans Banning Coq Penning opgespeld, een onderscheiding die wordt toegekend aan diegenen die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor Amsterdam gedurende een periode van ten minste twaalf jaar. Aan die criteria voldoet Drs. P  ruimschoots. De taalvirtuoos werd als Heinz Polzer in Zwitserland geboren en streek na zijn omzwervingen door de wereld (van Zwitserland naar Rotterdam, Indonesië en Zuid-Amerika) in Amsterdam neer. In Rotterdam studeerde hij economie en daar begon hij met het zingen van levensliederen als Goud...goud! en Het hart eener deerne, over dolgelukkige handarbeiders en dames van lichte zeden (de ene droeg uitsluitend een paar schoenen, de ander ook nog kousen). Naarmate het succes van de plezierdichter toenam en hij werd ingehuurd door radiorubrieken, ging het hem minder om de
inhoud en meer om de rijmschema's, de metriek, het sublieme spel met de vorm en de taal. 

Bekend werd hij door zijn optreden in 1964 bij Willem Duys, die hem aan de artiestennaam Drs. P  hielp, met het lied Het trapportaal. Hits werden in de jaren zeventig De veerpont (heen en weer) en het wreed-vrolijke Dodenrit (troika hier,  troika daar), waarvan de laatste in de hitparade terecht kwam.

Poltzer/Drs. P  was copywriter in de reclame (bij het bureau Lintas voor wie hij ook werkte in Indonesië), tekstschrijver, dichter, liedjesschrijver, componist, performer, zanger en pianist, en hij trad bij voorkeur op in jongerencentra, studentensociëteiten en al of niet literaire cafés. In  De Nieuwe Komedie waren afgelopen maandag talrijke bewonderaars samengekomen en vele schatplichtige artiesten traden er voor hem op met zijn liederen en gedichten, zoals Maarten van Rozendaal, Herman Finkers, Gerard Cox, Erik van Muiswinkel, Roosbeef, Jeroen van Merwijk, Kees Torn, Marjan Luif, de heren en een dame van Don Quishocking en de rappers Extince en Lucky Fonz III.  

Erik van Muiswinkel kan de dichter van het light verse schitterend imiteren, en ook Mike Boddé heeft dat eens een keer in Kopspijkers prachtig gedaan in een lied waarin hij bezingt hoe allerlei Nederlandse artiesten naar Uruzgan gestuurd worden en daar op een gruwelijke manier aan hun einde komen. Want Drs. P kan op een humoristisch-absurde manier gruwelijk wreed zijn getuige De dodenrit en vele andere  liederen en gedichten van zijn hand. De humor berust bij hem op het zwarte, het sombere, het dreigende. 

Sikkels klinken 

Sikkels blinken

Ruisend valt het graan

Als je iemand weg ziet zinken,

Heeft hij ’t fout gedaan

De Dodenrit schreef hij oorspronkelijk voor Adèle Bloemendaal. Ook haar bekende Wat heb je gedaan Daan komt uit de pen van de Drs. zelf. Zoals hij ook schreef voor Ivo de Wijs en Gerard Cox. 

Drs. P  kan overal over schrijven. Hij neemt niets serieus (behalve zijn vak) en hij trekt zich nergens iets van aan. Hij zingt met zijn krakerige, wat nasale stem, zijn formele en stramme voorkomen en geheel eigen motoriek net zo gemakkelijk over de wereldvrede, en exotische oorden als over groenten en fruit. Dat laatste deed hij bijvoorbeeld in het bekend geworden lied Knolrapen en lof, schorseneer en prei, waarop Boddé weer zijn Uruzganlied baseerde. 

In 1996 trad Drs. P  in Harderwijk voor het laatst op. Sindsdien heeft hij zich helemaal toegelegd op de versvorm ollekebolleke, afgeleid van de higgledy piggledy of de double dactyl, door hem in Nederland geїntroduceerd en door velen nagevolgd, en waaraan hij naar eigen zeggen nog altijd verslaafd is. Het lijken kinderachtige versjes, twee coupletjes van vier regels, maar taaltechnisch zijn ze veeleisend. Met de precisie van een Zwitserse horlogemaker zet de Drs. ze in elkaar. De schrijver heeft zich trouwens ook op theoretisch gebied veel bezig gehouden met allerlei soorten versvormen en rijm, laatstelijk (om maar eens een woord uit het wat deftige vocabulaire van Drs. P  te gebruiken) in zijn Standaardwerk Versvormen. Leesbaar Handboek  (2000), dat een geheel herziene en uitgebreide versie is van zijn Handboek voor Plezierdichters uit 1983. Zijn ollekebollekes zijn verzameld in Toenemend feestgedruis (2004) en in Zeslettergrepigheid. De beste ollebollekes van Drs. P (2009).

Voordat ik een ollekebolleke geef over de PVV en Geert Wilders eerst iets meer over deze dichtvorm.

Een ollekebolleke bestaat uit twee strofen van elk vier regels. Elke regel bestaat uit twee dactyli, twee versvoeten van elk drie lettergrepen dus waarvan de eerste beklemtoond is en de tweede en de derde onbeklemtoond.  Regel vier en acht bestaan uit één dactylus en nog één lettergreep. Regel acht rijmt op regel vier (volrijm). Regel zes bestaat uit één woord van zes lettergrepen (twee dactyli); de klemtoon valt op de vierde lettergreep. Enjambement kan alleen voorkomen tussen regel 3 en 4 en tussen de regels van de tweede strofe, zodat er vier zinnen ontstaan (twee van één versregel, één van twee versregels en één van vier versregels). Regel twee bevat het onderwerp (oorspronkelijk een eigennaam) en regel één  is een aanhef (oorspronkelijk een absurde aanhef).

Op deze wijze:

Olleke bolleke

Olleke bolleke

Olleke bolleke 

Olleke bol

Olleke bolleke

Ollekebolleke

Olleke bolleke

Olleke bol

Laten we er één schrijven voor de PVV en Geert Wilders. Als troost zeg maar. Hier is er één – met dank aan de toneelschrijver Haye van der Heijden. 

Oh wat een partij zeg

Niet elitair maar links

Voor de gewone man 

En vrouw Ingrid

Burger King is echt geen

Europoliticus

Maar strijdt voor AOW

Met heel veel pit

Misschien hebt u een betere versie. Stuur ‘m gerust in. Voor inspiratie kunt u uiteraard zeer goed terecht bij het ter gelegenheid van de tweeënnegentigste verjaardag van de dichter van het light verse uitgegeven Drs. P  Compilé Complé, bevattende een boek en acht cd’s, die in De Nieuwe Komedie aan de Drs. zelf als eerste werden aangeboden.