Zijen sok wordt echte man

Wanneer er vlak voor de verkiezingen een ramp plaatsvindt, is dat een mooie gelegenheid voor de leider te laten zien dat hij een echte man is. Hoe meer de leider de reputatie heeft dat-ie een zijen sok is, hoe meer behoefte hij zal hebben aan een crisis waarin hij zijn gaven als leider onder de aandacht van het brede publiek zal kunnen brengen. Het doet er niet zo veel toe op welk terrein die crisisramp zich voltrekt: terreur, klimaat, economie – als de vraag naar een echte kerel aan de top er maar door toeneemt, en als hij dan maar, al dan niet subtiel, kan laten weten dat hij die echte man is, de ware vader des vaderlands.
Landen waar een leider aan de macht is die als een zijen sok beschouwd wordt, lopen aan de vooravond van verkiezingen extra risico’s. Leiders zijn ondanks hun eventuele reputatie namelijk nooit zijen sokken. Ze moeten meedogenloos zijn, anders hadden ze niet aan de top gestaan. Ze hebben in de mars naar de top tegenstanders en vijanden uitgeschakeld, soms op een eerlijke, maar, geloof me, ook wel eens op een oneerlijke manier.

Gewetensproblemen? Een leider weet van zo veel zaken dat ze niet zijn wat het publiek denkt dat het is, dat hij er geen enkele emotionele moeite mee heeft geen rekening te houden met de (naar hij maar al te goed weet:) ongeïnformeerde standpunten van het grote publiek. Hij kan het zelfs als zijn plicht gaan zien heimelijk, als dat ten minste kan, in te gaan tegen de wensen van het publiek dat, in zijn ogen vanwege zijn clandestiene kennis, toch nergens van weet. Tenslotte zal hij, als hij dat nodig vindt, ook openlijk de publieke opinie aan zijn laars lappen. Op dat moment komt herverkiezing in gevaar, althans indien de media normaal functioneren.

Een goede leider vindt het gepast en juist dat hij de leider is, en zal niet lang aarzelen zijn electoraat desnoods met harde hand te overtuigen van zijn geschiktheid. Het moet voor een bepaald type leiders dan ook verleidelijk zijn om zelf zo’n ramp te (laten) veroorzaken of, in het beste geval, gewichtig mee te delen dat zo’n ramp zich zo juist voltrokken heeft. Tegen de tijd dat het allemaal is uitgezocht en tot ware proporties teruggebracht, is het te laat: dan zijn de verkiezingen (als die gezien de uitzonderlijke omstandigheden al door konden gaan…) weer voor jaren voorbij.

Een staatsomroep kan in een pseudo-crisis heel dienstig zijn, maar veel vriendjes bij de media is eigenlijk ook voldoende. Bij een ‘echte’ crisis gaat het niet veel anders. Op 23 mei 1977 kaapten Molukse terroristen een trein bij De Punt, in Drenthe, vlak ten Zuiden van de stad Groningen. Twee dagen later, op 25 mei, behaalden de regeringspartijen een daverende overwinning bij de Tweede Kamer verkiezingen. De PvdA won zelfs tien zetels.

Ik zou op 10 september dan ook maar niet in de trein stappen, en begin september ook elders maar een beetje uitkijken. Dat kan trouwens nooit kwaad, zeker niet als je ‘Geert’ heet, en je achternaam met een W begint.