Last van blinde vlekken

Last van blinde vlekken

Waarom schrijf je eigenlijk op je website over Wijnand Duyvendak? Wat hebben de inbraakjes van een voormalige kraak- en milieu-activist te maken met Het verraad van links? Het stelen van geheime gegevens uit een ministerie in 1985 heeft toch geen enkel verband met de huidige zwakke opstelling van de linkse partijen als het gaat om zaken als moslimfundamentalisme, religieuze intolerantie, boerka’s, sluiers, eerwraak, uithuwelijking en vrouwenrechten?

Dat zijn enkele vragen die ik de afgelopen dagen heb gehad naar aanleiding van twee weblogs over de inbreker/politicus van Groen Links. De eigen achterban van Duyvendak oordeelt overigens zeer mild over zijn criminele verleden. Jochem Douw, woordvoerder van de jongerenorganisatie DWARS, spreekt van een storm in een glas water. Ook Europarlementariër Joost Lagendijk tilt niet zo zwaar aan de affaire.

De inbraak was toch voor de goede zaak, is de redenering in deze kring. Gandhi, Martin Luther King en Jezus Christus overtraden toch ook de wet. Ja, maar niet door met bivakmutsen op in te breken en brandbommen te gooien, zoals in het politieke milieu van Duyvendak de gewoonte was.

Zeer kritisch is wel GroenLinks-lid Meindert Fennema, die eerder als enige opkwam tegen de demonisering van CD-leider Hans Janmaat. Op de opiniepagina van De Volkskrant hekelde de Amsterdamse politicoloog het radicalisme van Duyvendak als ‘een politieke religie waarin het doel de middelen heiligt’.

In een hoofdredactioneel commentaar wees De Volkskrant op het actieverleden van de samenstellende delen van GroenLinks - ‘van het begin af een toevluchtsoord voor militante activisten uit de kraakbeweging, de milieubeweging en de vredesbeweging’. “Cru geformuleerd fungeert GroenLinks als een reclasseringsinstelling voor politieke delinquenten.” Het is inderdaad cru geformuleerd, want ‘politieke delinquent’ was na 1945 de benaming voor ex-NSB’ers en collaborateurs. Maar ergens past de term wel in het activistische wereldje van GroenLinks, waar de Tweede Wereldoorlog nooit ver weg is als het er om gaat om anderen de maat te nemen en de mensheid in te delen in Goed en Fout.

Maar terug naar de beginvragen. Wat is nou het verband tussen de affaire-Duyvendak en het linkse verraad inzake de intolerante uitingen van de islam? Mijn antwoord is simpel: sommige linkse mensen zijn zo gefixeerd door hun afkeer van het uitbuitende, onderdrukkende en mensen verachtende kapitalistische systeem, dat ze een blinde vlek hebben ontwikkeld voor groepen en systemen die nog veel harder uitbuiten, onderdrukken en mensen verachten. Omdat het kapitalisme en het kolonialisme niet deugen, viel het dus wel mee met het communisme en ziet men ook de totalitaire trekjes van de politieke islam over het hoofd.

In de jaren dertig hadden sommige linkse intellectuelen een blinde vlek voor de terreur, waarmee Lenin en Stalin miljoenen burgers in de Sovjet-Unie over de kling joegen. Het schrijversechtpaar Jan en Annie Romein bijvoorbeeld, dat met historische boeken als De lage landen bij de zee en Erflaters van onze beschaving minstens zo populair was als Geert Mak nu. Jan Romein schreef in 1936 - op het moment dat Stalin zijn land in de ellende stortte met een nieuwe golf van gruwelijke terreur - een brochure waarin hij het democratische gehalte van de nieuwe Grondwet van de Sovjet-Unie prees.

Nog bonter maakte het de cineast Joris Ivens. Hij vertrok in 1931 naar het Stalin-rijk om daar de propagandafilm Het lied van de helden te draaien. Miljoenen Russische en Oekraïense boeren werden op dat moment uitgehongerd en geliquideerd tijdens een agressieve collectiviseringscampagne. Ivens richtte echter de lens op enthousiaste vrijwilligers van de communistische jeugdbeweging Komsomol. De dwangarbeiders betitelde hij als ‘onkruid’.

Een ezel stoot zich in het gemeen niet twee keer aan het zelfde been. Joris Ivens wel. Na de Tweede Wereldoorlog verzette hij bergen om ‘de Nieuwe Mens’ te glorificeren in de Volksrepubliek China van de communistische voorzitter Mao Zedong - de grote roerganger (destijds ook van SP-leider Jan Marijnissen) die samen met Adolf Hitler en Jozef Stalin wedijvert om de titel grootste massamoordenaar van de 20ste eeuw.

Tekenend voor het intellectuele klimaat in Nederland is dat de propagandist Ivens met eerbewijzen werd overladen. Cultuurminister Elco Brinkman (CDA) maakte namens de Nederlandse staat excuses voor de aantasting van Ivens’ burgerrechten, de gemeente Nijmegen benoemde hem tot ereburger, koningin Beatrix woonde in 1988 een première bij van een Ivens-film, en er werd een Joris Ivens Award ingesteld voor de beste documentairemaker. Zoiets als een Willem Holleeder Award voor de beste misdaadbestrijder.

Over Ivens was onlangs nog een interessante documentaire te zien bij de VPRO: Een oude vriend van het Chinese volk. Het was ontluisterend om te zien hoe snel Ivens’ film uit 1976 over enthousiaste Chinese boeren tijdens de Culturele Revolutie naar de mestvaalt van de geschiedenis werd verwezen. Documentairemaker René Seegers vermoedt dat Ivens bij het filmen van Hoe Yukong de bergen verzette is misleid door de Chinese autoriteiten. Ivens-biograaf Hans Schoots is niet zo mild: “In het westen bestonden toen al degelijke studies over wat er in China gaande was, ook van linkse auteurs, en als je wat moeite deed kon je op de hoogte van de feiten zijn zonder het aan de Chinese overheid te vragen.”

Waarom Ivens dan toch op een voetstuk werd geplaatst. Dat komt omdat na 1965 in Nederland de Tweede Wereldoorlog en de strijd tegen het fascisme tot maat van alle dingen zijn verheven. Dit proces is nauwgezet beschreven door socioloog Herman Vuijsje in zijn standaardwerk Correct. Ivens gold als een antifascist, was dus automatisch goed. Daardoor hadden zijn vereerders een blinde vlek voor zijn duistere propagandawerk.

De blinde vlek is een terugkerend fenomeen in het Nederlandse intellectuele debat. Neem de welwillende houding die veel mensen ten toon spreiden tegenover de kraakbeweging: lastige maar in wezen aardige en goedbedoelende jongeren, die opkomen tegen de woningnood, voor het milieu, tegen het militarisme, voor dierenrechten en tegen nieuwe vormen van racisme en fascisme. Dat alles maakt dat veel linkse mensen blind zijn voor het arrogante, agressieve en gewelddadige gedrag van de kraakbeweging, waarin Wijnand Duyvendak als redacteur van het actieblad Bluf! een belangrijke figuur was.

Het geweld was niet alleen naar buiten gericht, tegen Janmaat en zijn aanhang, tegen nertsfokkers, voorstanders van kernenergie of kapitalistische speculanten en huisjesmelkers. De anarchistische kraakbeweging, die principieel wars is van leiders, kreeg ook te maken met intern geweld in opdracht van leiders, die een schrikbewind in eigen kring uitoefenden, compleet met zuiveringen en afrekeningen met echte of veronderstelde verraders. Het valt allemaal na te lezen in de eigen bladen van deze beweging, waarvan de nazaten zo mild worden beoordeeld door de GroenLinks-leiding en -aanhang.

Blinde vlekken ook voor het moslimfundamentalisme en de vrouwvijandige uitingen ervan in het kapitalistische westen. De Middeleeuwse boerka? Moet kunnen, meent de voormalige communiste en huidige minister van Integratie Ella Vogelaar. Samen met de PvdA is ook GroenLinks tegen een algemeen boerkaverbod.

De Internationale Socialisten werken zelfs samen met de politieke islamisten bij de bestrijding van het kapitalisme. Zo ver gaan de reguliere Nederlandse linkse partijen niet, maar het is treffend hoe ‘nuttige idioten’ als Ed van Thijn, Mohamed Rabbae en Tofik Dibi zich steeds weer laten strikken voor opzetjes van deze trotskisten. Ze bestrijden immers het Kwaad dat Wilders heet, en in dat geval vergeet je eventjes het kwaad dat de islamisten aanrichten in het Midden-Oosten en ver daarbuiten.

Meindert Fennema vat het mooi samen in zijn opiniestuk in De Volkskrant: “Politieke radicalen hebben een sterke neiging de wereld in te delen in Goed en Kwaad. Zelf zijn zij natuurlijk voor Het Goede en zij leveren een strijd, liefst op leven en dood, tegen het Kwaad. Vervolgens wordt ook de mensheid ingedeeld in diegenen die aan de goed en diegenen die aan de verkeerde kant staan. Met de mensen die aan de verkeerde kant staan, daar hebben radicalen meestal weinig medelijden mee.”

Het is een geestelijke houding die leidt tot blinde vlekken voor wat werkelijk fout is. Dat is de reden dat ik me druk maak om de GroenLinkse mildheid voor de voormalige inbreker en activist Wijnand Duyvendak.

Carel Brendel

Carel Brendel is auteur van Het verraad van links (Uitg. Aspekt)