We want freedom!

Vier jonge mannen zeggen voor de camera in drie woorden waar het om gaat in de Iraanse verkiezingen. ‘We want freedom!’ Het zijn beelden die ik vanavond al enkele keren heb gezien op verschillende tv-stations en ze zullen ongetwijfeld de wereld over zijn gegaan. De foto van een vrouwelijke aanhangster van presidentskandidaat Mir Hossein Mousavi is al even veelzeggend. Een kleurige doek, losjes om het hoofd gedrapeerd waardoor veel haar zichtbaar blijft. De roep om vrijheid is duidelijk. Het contrast met de zwarte chador die ons ook vaak wordt gepresenteerd als we beelden van Iran zien, illustreert het contrast. Ik ben een leek waar het Iran aangaat, maar deze twee benaderingen van het dragen van de verplichte hoofddoek zijn voor mij een duidelijke illustratie van de tweedeling die het huidige Iran kenmerkt.

Zoals waarschijnlijk velen met mij heb ik de Iraanse verkiezingen het afgelopen weekend op de voet gevolgd. Tot vandaag had ik de hoop dat de al wekenlang aangekondigde nek-aan-nek race tussen de zittende President Ahmadinejad en de hervormingsgezinde Mousavi in het voordeel van de laatste zou uitvallen. Vandaag ging het bericht de wereld over dat Ahmadinejad met 66% van de stemmen had gewonnen, waarbij de overige 33% naar Mousavi zouden zijn gegaan. Dat werpt natuurlijk direct de vraag op wat er met de andere presidentskandidaten is gebeurd. Iedereen verwachtte minimaal een tweede ronde, aanstaaande vrijdag, ditmaal tussen de twee belangrijkste rivalen.

De herverkiezing van Ahmadinejad is natuurlijk een regelrechte ramp. Iedereen mag verwijzen naar het democratische recht van de Iraniërs om hun eigen president te kiezen. Men vergeve mij mijn uitgemolken vergelijking, maar de Duitsers hadden in ’33 ook de democratische vrijheid om de beste te kiezen – ook al kwam Hitler aan de macht ondanks en niet dankzij een meerderheid van de stemmen.

Zoals gezegd, ik ben een leek op het gebied van Iran. Mijn informatie is gebaseerd op de nieuwsbronnen en op boeken als Amongst the Believers van V.S.Naipaul en Je viens d’ailleurs van de naar Frankrijk uitgeweken Chahdortt Djavann. Ik denk dat ik de mening van velen deel als ik zeg dat ik hoopte op een overwinning voor Mousavi. Hervormingsgezind, tegenstander van voor vrouwen discriminerende wetgeving en een verdediger van de vrijheid van meningsuiting. Maar een snelle blik op Wikipedia leert dat Mousavi ook verantwoordelijk was voor de executies van vele tegenstanders van het regime ten tijde van zijn ambtsperiode als Minister-President, van 1981 tot 1988. Naar verluidt is hij ook direct verantwoordelijk voor vijf jaar voortzetting van de Iran-Irak oorlog na een kans op een bestand in 1983.

Het is moeilijk kiezen tussen twee kwaden. Desondanks zie ik het liefst dat Mousavi wint. Die wens is vooral gebaseerd op de achterban, voorzover ik deze leer kennen via het nieuws. Ik zal niet de enige zijn die met fascinatie en enige hoop de beelden van de rellen in Teheran aanschouwt. Natuurlijk besef ik me terdege dat er veel ellende zal volgen als de toestand echt volledig uit de hand loopt, maar ik vrees dat de ellende nog groter zal zijn als Ahmedinejad het nog vier jaar voor het zeggen heeft, ook al weet ik dat de werkelijke macht bij de geestelijke leiding ligt.

We zullen zien. Tegen de tijd dat dit stuk op Hoeiboei verschijnt zijn er ongetwijfeld nieuwe ontwikkelingen te melden. Ik blijf ze op de voet volgen.

Kees Bakhuyzen

* Onderschrift Foto (van Trouwsite): Een aanhanger van de verslagen presidentskandidaat Mir Hossein Mousavi roept leuzen tijdens de rellen in Teheran op 13 juni © AFP