Back to the music! - Bij de dood van Michael Jackson

Het nieuws van de hartaanval vanochtend om 7 uur was alarmerend genoeg.

Michael Jackson had enkele dagen geleden een persconferentie gegeven in het kader van zijn komende wereldtoernee. Onder de – inmiddels macaber klinkende - titel ‘The final curtain’ zou dit de laatste concertreeks worden. Met de berichten dat voor het invullen van de danspasjes een sollicitatieprocedure was gestart voor ‘Jackson-lookalikes’, nog smeuïger gemaakt door het bericht dat veel journalisten zich hadden verwonderd over de wel erg grote handen van Jackson (die volgens verschillende aanwezigen nooit de handen van Michael Jackson zélf konden zijn) leek de zoveelste aflevering in deze nooit eindigende farce te zijn begonnen. De toernee zou zonder twijfel een voortijdig einde vinden, wat op zich opnieuw gepaard zou gaan met een hoop theater. Hoe grimmig ook, een hartaanval leek er geheel bij te passen.

Twee uur later was het nieuws definitief: Michael Jackson – de uiterst getalenteerde maar tegelijkertijd uitermate getroubleerde zanger en entertainer – was dood, gestorven aan de hartaanval waarover het nieuws al eerder had bericht.

Zolang ik de ontwikkelingen in de popmuziek heb gevolgd is Michael Jackson een constante geweest, vaak zeer prominent aanwezig, soms een korte periode naar de achtergrond verdwijnend om daarna vernieuwd en nog groter tevoorschijn te komen.

Het begon met de nog geen tienjarige Michael als de verlegen leadzanger van The Jackson 5. ABC, I want you back – het zijn nog steeds onweerstaanbare nummers. Er was de solo Michael van begin jaren ’70 met Ben – kwijlerig maar toch mooi, ik kan er niet omheen – en een fraaie versie van Bill Withers’ Ain’t no sunshine. Daarna kwam de reünie met zijn broers, nu als The Jacksons. Grootste troef: het prachtige Can you feel it – met een hoofdrol voor Michael. Een nummer dat zijn tijd ver vooruit was.

Maar het beste kwam vlak daarna. Met het solo-album Off the Wall toonde Michael aan dat hij heel goed op eigen benen kon staan. De bewegingen die die benen zijn fans voorschotelde werden allengs meer opzwepend en onnavolgbaar. Don’t stop till you get enough bracht hem zijn eerste nummer 1 in de Billboard top 100. Het is ook nu nog een geheide ‘floorfiller’, waarbij die vloer niet zelden is gevuld met kids die ten tijde van Michael’s eerste solosucces nog geboren moesten worden. Michael Jackson is niet alleen universeel; hij is ook het ultieme vorbeeld van ‘the star who defies all ages’.

Ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ik het album Thriller voor de eerste keer hoorde en ik weet nog precies waar ik was. Een neef van mij had het album zojuist gekocht. Niet direct de grootste fan, was ik vooraf nogal sceptisch, maar dat verdween bij de eerste klanken van Wanna be starting something. Ik was met recht ‘blown away’ door het genie van Michael Jackson – met dank uiteraard aan de al even grootse productie van Quincy Jones. Met Don’t stop… en Can you feel it is dit nog steeds mijn favoriete nummer, natuurlijk met Billie Jean, het ultieme Michael Jackson nummer, waar in die jaren werkelijk niemand omheen kon.

Het is vaak aangehaald: De tragiek van Michael Jackson was dat hij al zo jong begon en nooit een jeugd heeft gehad. Maar die tragiek was dubbel omdat het betekende dat hij al op jonge leeftijd – hij was nog geen 25 – zijn top had bereikt. Zowel in artistiek als – vooral – in commercieel oogpunt werd Thriller zijn obsessie. Hij raakte gefrustreerd omdat hij keer op keer besefte dat hij dit succes nooit meer zou halen, al lagen de verkoopcijfers van de vervolgplaten in een marge waar nagenoeg alle andere musici alleen maar van kunnen dromen. Maar voor Michael Jackson was er maar een persoon die hij moest verslaan; zichzelf.

Dat is extra triest als je beschouwt welke klasse er ook op platen als Bad en Dangerous te vinden is. Wat te denken van ‘killer tunes’ als Smooth Criminal of Black or White? Maar bij de krampachtige pogingen Thriller in commercieel en artistiek opzicht te overtreffen voegde zich de uitermate vreemde wens zich een imago aan te passen dat totaal niet bij hem paste. Ten tijde van het genante ‘bad boy’ imago van Bad werd ook voor het eerst echt duidelijk dat er toch wel iets veranderd was aan de neus van Jackson. De rest volgde in horten en stoten, eerst mondjesmaat, daarna steeds sneller en vooral op steeds meer bizarre wijze. De neus die steeds kleiner werd, tot de eerste berichten binnenkwamen dat er helemaal geen neus meer over was. De zogenaamde ‘pigmentziekte’, die hem langzaamaan veranderde van een ‘young black man’ in een ‘middle aged white woman’. Het verdwijnen van zijn lippen. Michael Jackson werd een absolute ‘freak’. Voeg daarbij het ‘weirde’ huwelijk met Lisa Marie Presley, de dochter van Elvis, gevolgd door het zo mogelijk nog vreemdere huwelijk met verpleegster Debbie Rowe, moeder van zijn twee oudste kinderen. En laten we maar zwijgen over al die aantijgingen van ‘molestation’ van kleine jongetjes – al ben ik er vrij zeker van dat Jackson zijn jonge bedgenootjes niet sexueel heeft belaagd, simpelweg omdat hij compleet sexloos was, blijven steken in zijn kinderjaren.

Met zijn dood zal het circus ongetwijfeld nog even voortduren. Ik verwacht zelfs dat de begrafenis die van Elvis naar de kroon zal steken. Maar ik hoop van harte dat er daarna vooral veel ruimte zal zijn voor de muziek. Ik denk niet dat Michael Jackson in staat was ooit nog een plaat van werkelijk kaliber te maken (zijn laatste proeve uit 2001, Invincible – met 6 miljoen verkochte exemplaren een ‘flop’, was voor zijn doen behoorlijk zoutloos), maar zijn beste werk zal ook in de komede decennia de dansvloer overal ter wereld weten te vullen, van bruiloftsfeest en Christmas party tot clubland; Michael Jackson is en blijft universeel. En Off the Wall en Thriller zullen - geheel terecht – ook over twintig jaar wereldwijd nog zijn terug te vinden in de lijstjes van ‘The 100 best albums ever’.

Kees Bakhuyzen