Religieuze diversiteit

Geschreven voor een bijeenkomst in Nijmegen op dinsdagavond 29 november 2011. De voordracht is niet gehouden omdat de avond over iets anders bleek te handelen.

Hier aan de universiteit van mevrouw Roos Vonk, dierenactiviste, zal wel niet erg zwaar getild worden aan de bewijsbaarheid van beweringen, maar toch, mocht het iemand interesseren, veel van wat er hieronder volgt, is in de een of andere vorm terug te vinden in een boek uit 2011, van de hand van de Amerikaanse godsdienstwetenschapper Rodney Stark. De titel van het boek luidt The Triumph of Christianity. In dat boek, 506 pp., vindt u uitgebreide verwijzingen naar verdere literatuur en naar allerlei deelonderzoeken. Wat nu volgt moet geen bibliografisch overzicht worden: wat de voetnoten betreft, blijft het daarom bij de alinea die u zo juist gelezen hebt.

Wanneer in een maatschappij de godsdienstige markt wordt vrijgelaten, zal er zich op die markt een maximale diversificatie voordoen. Zoals op elke markt die vrijgelaten wordt, zal die diversificatie zich
voordoen om tegemoet te komen aan de uiteenlopende wensen van de klanten, in dit geval de gelovigen. Er zal op de markt van godsdiensten dan ook een breed spectrum, een waaier van godsdienstige organisaties ontstaan die hun diensten aanbieden. De karakters van zulke organisaties zullen uiteenlopen van activistisch tot mystiek, romantisch, wettisch, missionair, militant, bevindelijk, gesloten, exotisch, warm, hiërarchisch, anarchistisch – de lijst is per definitie onbeperkt want de klant is koning en er moet voor elk wat wils zijn.

Sinds de 16de-18de eeuw is het in Europa gemeengoed geworden om de bestrijding van godsdienstige diversiteit te zien als een groter kwaad dan die diversiteit zelf. Een godsdienstige groep die de waarheid bezit, zal het uiteraard als een groot kwaad beschouwen wanneer andere groepen ten onrechte ook menen de waarheid te bezitten. Waarheid en leugen hebben zoals bekend niet gelijkelijk recht op verspreiding, dus er moet wat gebeuren om die anderen (die ongelijk hebben) te bestrijden.

Maar er zijn nu eenmaal grote en kleine kwaden. In het algemeen wordt het in Europa als een groter kwaad gezien om groepen die afwijkende godsdienstige opvattingen prediken, te vuur en te zwaard, met geweld en bloedvergieten, te bestrijden. Zulke groepen tolereren is misschien wel bedenkelijk, en ketters te moeten tolereren is een groot kwaad, maar het is wel zeker een kleiner kwaad dan moord en doodslag. Hier doet zich sinds enkele decennia desalniettemin een probleem voor: deze vorm van tolerantie is een Europese interne afspraak, waaraan buitenstaanders en nieuwkomers geen boodschap hebben.

Maximale diversiteit van godsdienstige bewegingen is de natuurlijke situatie, zoals een vrije markt per definitie de natuurlijke situatie is. Maar de natuurlijke situatie is niet de gebruikelijke. Elke vrije markt kan worden verstoord. De vrije markt van godsdiensten kan zoals alle markten door twee factoren worden ontwricht: (1) door de overheid die dwang uitoefent en het aanbod op die markt beperkt, en (2) door een maffia die met de knuppel in de hand bepaalde aanbieders de toegang tot de markt ontzegt.

In Amerika is de godsdienstige markt vrij. Daar roeren zich dan ook ontelbare godsdienstige bewegingen en organisaties, van allerlei aard en allure. Nergens is de deelname aan religieuze activiteiten groter dan in Amerika, en dat is een gevolg van de marktsituatie die onderlinge concurrentie van de aanbieders op de reli-markt bevordert. In de islamitische wereld heeft de overheid de markt afgesloten voor andere aanbieders dan de orthodoxe islam. Ook afwijkende vormen van islam, zoals de Bahai, de Babi’s of de Ahmadiyya worden niet getolereerd, en haast nog feller vervolgd dan het restantje christenen dat er in het Midden-Oosten nog over.

Op de religieuze markt in de islamitische wereld heeft de islam al eeuwen het absolute monopolie op het aanbieden van godsdienst. Het is de staat die de islam dat monopolie verleend heeft. Het is belangrijk dat helder te hebben. Maar een monopolie maakt lui, dat is het geval in alle landen van de wereld. Het gemiddelde niveau van de islamitische predikanten en de islamitische wet- en schriftgeleerden is door het monopolie dat zij genieten, steeds verder achteruit gegaan. Ze hebben geen idee van wat kritiek is, of een vrije discussie. Concurrentie hebben ze niet te duchten, wat ze ook doen of zeggen. Ze kunnen werkelijk alles maken, want wie hen tegenspreekt, mag zich gelukkig prijzen als hij niet linea recta de bak in draait. Pastoors, bisschoppen, rabbijnen en dominees zijn er aan gewend hun zin niet te krijgen en voor rotte vis uitgemaakt te worden. Moslimse geestelijken daarentegen zijn niet met die situatie vertrouwd, en niet in staat er volwassen mee om te gaan. Dit is een negatief bijeffect van het monopolie.

In de meeste islamitische landen heeft de overheid aan de islam het alleenrecht gegeven om als aanbieder op te treden op de religieuze markt, en het resultaat is een geestelijke onvrijheid waarvan Europeanen of Amerikanen zich, gelukkig maar, geen voorstelling kunnen vormen. Het monopolie leidt tot dwang om zich te conformeren aan de standaard-islam. Deze situatie is te wijten aan de overheid, die voor dit beleid heeft gekozen omdat zij niet voldoende legitimiteit bezit om bestand te zijn tegen enige vorm van confrontatie met de godsdienstige establishment. De legitimiteit daarentegen van de overheid in de vrije wereld is evident, en ontleend aan verkiezingen. De legitimiteit van de overheid in een dictatuur is daarentegen nihil. Het is, om het in westerse termen te zeggen, voor een dictatoriale overheid belangrijk de zegen te hebben van de islamitische religieuze leiders. Dat kan het democratische tekort soms enigszins compenseren.

In het Europa van de migratie werken de overheden in het algemeen niet mee aan de instandhouding van het monopolie van de orthodoxe islam om als aanbieder op de religieuze markt op te treden. Vanuit de traditionele situatie van de islam gezien, schept dat een leegte. In die leegte wordt voorzien door een maffia-achtige testosteronbrigade die mensen actief onder druk zet om de officiële islam niet voor de voeten te lopen.

Deze brigade heeft een aantal aanslagen uitgevoerd, en tenminste één sluipmoord, die op Theo van Gogh. Sluipmoorden op Geert Wilders en op Kurt Westergaard, de beroemde Deense tekenaar van de Mohammed-cartoons, zijn steeds mislukt, wegens de strenge maatregelen ter bewaking van de bedreigden. Maar het gevolg van deze permanente dreiging is dat boekwinkels, uitgevers, drukkers, distributeurs, schrijvers, krantenredacties en journalisten zich wel duizend keer bedenken voor ze iets doen dat mogelijk de toorn zou kunnen wekken van deze testosteronbrigade. Dat ‘zich duizend keer bedenken’, dat heet ‘zelfcensuur’.

Waarom bestaat er een scala van maatschappelijke problemen rond de islam, ook in landen waar godsdienstvrijheid zowel in theorie als in praktijk de norm is? Het antwoord dat de islam zelf op deze vraag geeft, is eenvoudig: de oorzaak daarvan moet gezocht worden bij de mensen die geen moslim zijn: die vrezen en haten de islam. Of de islam gevreesd wordt, is niet volstrekt zeker, maar dat de islam gehaat wordt is niet of hoogstens zeer zelden het geval.

Een buitenstaander zal de oorzaak van de problemen elders willen zoeken. Het is mogelijk alle geboden van het christendom uit te voeren zonder in conflict te komen met de Nederlandse strafwet. Het is daarentegen niet mogelijk alle opdrachten van de islam uit te voeren zonder met de strafrechter in aanraking te komen. De sharia-handboeken bevatten op allerlei gebieden tal van opdrachten die in strijd met de wet zijn. Eén van die opdrachten houdt verband met de religieuze diversiteit. De gelovigen wordt opgedragen te strijden tegen de ongelovigen ‘totdat Gods woord het hoogste zij’ en ‘de godsdienst geheel aan God toebehoort’. Dit past niet binnen het streven naar religieuze diversiteit. Maar dit is niet de enige problematische opdracht die de islam geeft. Onder tal van omstandigheden geeft de islam goedkeuring aan het gebruik van geweld tegen aanhangers van andere godsdiensten dan de islam. Niet alleen goedkeuring: soms zelfs beveelt de islam de moslims zulk geweld te gebruiken. Zulk gebruik van geweld is geen bijdrage aan de religieuze diversiteit.

De islam in zijn huidige vorm past daarom niet goed in een maatschappij waarin religieuze diversiteit al eeuwen de norm is. Maar er is hoop. Zoals christenen van oudsher van hun voorgangers moeten leren wat de Tien Geboden zijn en hoe de tekst van het Onze Vader luidt, zo moeten ook moslims door hun Imams verteld krijgen dat er een plicht tot Jihad bestaat. Zo lang de gewone moslims de instructies van hun religieuze leiders grotendeels naast zich neer leggen, is de oproep tot Jihad niet een groot probleem. Wanneer er geen imams zouden rondlopen die tot het gebruik van geweld oproepen, zou er evenmin een probleem zijn. Maar zo lang imams en beroepsmoslims wél oproepen tot Jihad, en daarbij enig gehoor vinden, heeft de maatschappij een lastig probleem, en zal de maatschappij zich bereid moeten tonen om zich met passend geweld te verdedigen tegen het gebruik van geweld in de naam van de islam door groepjes moslims.

De aanwezigheid van de islam roept daarom de oude vraag weer op: zijn we verplicht om intolerantie te tolereren? Is het intolerant om intolerantie niet te tolereren? Tolerantie draagt immers een paradox in zich: intolerantie tolereren leidt onvermijdelijk tot het verdrongen worden van tolerantie door intolerantie. Maar of dat goed of kwaad is, dat is een morele en religieuze keuze die ieder voor zichzelf moet maken.

21 opmerkingen:

  1. Vanuit de fantasie van wanhopige cultuurgebonden godzoekers ontspruiten de meest abjecte geuren.Voorgangers,die deze stank veroorzaken moeten m.b.v. de ratio worden aangepakt.
    We kunnen natuurlijk blijven kissebissen over tolerantie versus intolerantie,dat levert niet zoveel op(wel het denken versterkt nauurlijk) en daarom ben ik een groot voorstander van de synthese, die theoretisch gezien een godsdienst kan scheren.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Jammer dat ze het niet wilden horen in Nijmegen, want hoe kun je het nog duidelijker zeggen..

    Maar er is geloof ik nòg aan de hand: dat de dwingelandij en het gezag die wij zijn gaan associeren met een officiele religie toch niet bleken uit te gaan van een statelijke ideologie zoals de sociaal-democratie zich die heeft willen ontwerpen.
    In die leegte voorziet een klassieke religie uit een derdewereldland veel beter voor een bestuurselite die het uiteindelijk niet zonder dwang kan stellen.
    Hou jij ze arm dan hou ik ze dom is nog steeds les éen uit het rulebook voor potentaten, zelfs degenen onder hen die zich voor verlichte weldoeners houden
    Dat onze burgerrechten het onze overheid mogelijk maakt afzijdig te blijven waar vijanden diezelfde rechten uitdagen en met voeten treden is een gelukkig bijverschijnsel: ook hier kunnen mandarijnen zich verschuilen achter een groter autoriteit terwijl ze hun eigen volk en erfgoed aan het verraden zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Blijkbaar had onze PVV Arabist zich slecht voorbereid. Altijd maar weer diezelfde plaat....

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Een zieke boom kan scheef groeien in een land met een gebrek aan wind. Maar hij is zeker niet bestand tegen onze stormachtige vrijheid van meningsuiting.

    En tolerantie is geen doel op zich. Tolerantie is slechts een middel om de vrijheid van meningsuiting te waarborgen. Wordt deze door tolerantie aangetast dan is daarmee het antwoord eigenlijk al gegeven. PeterPansParadijs.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Als iemand (het gedrag van) anderen niet kan verdragen dan is hij intolerant. Dat is in eerste instantie zijn eigen probleem.

    Dat probleem kan hij op vier manieren oplossen: 1) toleranter worden, 2) die anderen ertoe brengen rekening te houden met zijn gevoeligheden, 3) die anderen uit de weg gaan en tenslotte 4) die anderen uit de weg ruimen.

    Die verschillende manieren om met de eigen intolerantie om te gaan zijn niet allemaal even erg. De maatschappij hoeft alleen maar in actie te komen bij (4), en bij (2) als dat gebeurt door de rivalen met (4) te bedreigen. Maar moord en afpersing zijn op zichzelf al strafbaar, of dat nu door intolerantie wordt gemotiveerd of niet.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Goede lezing. Waarom is hij niet gehouden?

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Wat een onzin @kcb Waarom is iemand intolerant als hij het gedrag van anderen niet kan verdragen? Hangt er maar van af welk gedrag!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. De vergelijking die Jansen maakt met de vrije markt is leerzaam.

    De overheid heeft als plicht de vrije markt te handhaven door transparantie te bewerkstellingen. Monopolies of kartels zijn daarom verboden.

    En wat gebeurt er nu ?

    De overheid zelf (ECB) ( en in samenwerking et andere staten)koopt stiekum aandelen en obligaties op en maakt pas daarna bekent dat zij het is die de koersen naar een voor het politieke doel geschikt niveau brengt.

    Ook 'communicatie' met pensioenfondsen of staatsbanken zijn een niet ongebruikt gereedschap.

    We zien een staatsideologie enerzijds en het belang van burgers anderzijds, heet dat niet 'Nationalisme' ?

    De staat die ingrijpt op de vrije markten, dat kan niet lang goed gaan.

    Zo zien we in Duitsland de kaalkopjes achtervolgd door de overheid, terwijl de overheid allang weet welke boodschappen er verkondigd worden in de desbetreffende gebedshuizen, maar niet in actie is gekomen.


    Het is een keuze..... van een neutrale staat ?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. de vraag is alleen: schept de lokale overheid de voorwaarden waardoor er een vrije markt kan ontstaan en zo ja of deze ook als zodanig kan functioneren.

    Landelijk gezien lijkt mij dat het met deze regering wel snor zit.

    Op lokaal niveau en met name in de grote steden houdt links Nederland zich hoofdzakelijk bezig met het subsidieren, stimuleren en extrapoleren van een geloofsgemeenschap die in achterstand zou verkeren, zonder zich af te vragen hoe dit zou kunnen komen.

    Zij hopen dat zij zich door deze slurpsidie het modernisme en het indiviudualisme eigen zullen gaan maken.

    Door deze geloofsgemeenschap subsidiair te maken bevestigen de linkse mensen in de grote steden dat hun mening over het enige echte geloof waar zijn, en dat de achterstaand waarin zij verkeren niets met dit geloof te maken zal hebben.

    Het paradoxale hiervan is dat deze gelovige mensen vast komen te zitten in de eigen opvattingen en de normen en waarden die de subsidiegever hen oplegt.

    Hierdoor wordt de markt in deze grote steden vervalst, de integratie stopgezet, het geloof versrpeid en in stand gehouden evenals de baantjes van de linkse mensen.

    een vrije markt functioneerd enkel in een seculiere omgeinvg waarbij de overheid geen subsidies geeft aan cursussen hoofddoekjes vouwen, fietsen, gescheiden zwemmen, en gesubsidieerde haatcampagnes tegen rutte 1, hé Elatik?

    BeantwoordenVerwijderen
  10. excuseer mij voor de hoeveelheid aan fouten in bovenstaand stukje, het gaat mij echter om de inhoud

    BeantwoordenVerwijderen
  11. "Landelijk gezien lijkt mij dat het met deze regering wel snor zit."


    Dacht het niet.

    Zo zijn subsidies een uitstekende vorm om vrije meningsvorming, markt, te manipuleren.
    Zo krijg je korting op de autokosten als je een waar gelovige betreffende de opwarming van de aarde door de mens toont en het juiste model wagen aanschaft.
    Andere autofabrikanten hebben dan het nakijken.

    Zo krijg je geld, bijslag, als je beslist om kinderen te krijgen.

    Zo krijg je korting als je toekomstig huis te duur is.

    Ook als je een cultureel gebeuren organiseren wil, krijg je je eigen sigaar terug, na goedkeuring door de kulturkammer.

    De lijst is eindeloos.

    Sommigen onder ons willen het niet zien, maar zo ziet nationalisme er uit.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. stukje van lux-nijmegen gelezen.

    mevrouwtje was erg boos en verontwaardigd en wat je veel, ook op de verrekijk, ziet en hoort, zijn voorbeelden.
    VOORBEELDEN !
    Maar het gaat niet om voorbeelden of een enkel geval. Want tegenover het ene voorbeeld staat een ander.

    Het gaat om het groter geheel. De criminaliteitcijfers bijvoorbeeld.
    Een kwalitatieve analyse wat er in de Koran staat is een ander voorstel.

    Conservatief mevrouwtje was boos is boos en heeft altijd gelijk.
    Want haar mening is links en dus goed. linx is dom en onwetend, orienteert zich niet meer, leest geen serieuze werken, werpt geen kritische blik naar nieuwe inzichten.
    Linx heeft het monopolie op het eeuwigdurende gelijk.
    In één woord: LINKS-CONSERVATIEF.

    Maar de wereld wacht niet en gaat verder.


    Ik heb een onprettige mededeling voor dat mevrouwtje.
    Op een nacht zit ze rechtop in het bed en kan niet meer slapen: "Ik ben ziende blind geweest"

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Goed stuk weer!

    Het probleem zit hem er in dat we in Nederland vrijheid van godsdienst in de wet hebben staan. Omdat we ook al vrijheid van meningsuiting hebben zou de vrijheid van godsdienst niets toe moeten voegen.

    Echter op het gebied van dierenmishandeling (ritueel slachten), discriminatie (vrouwen, homo's, Joden, ongelovigen), oproepen toe haat en geweld (koran) en mishandeling (besnijdenis van mannen en vrouwen, boerka) mogen aanhangers van een godsdienst opeens meer dan ongelovigen. Dit is positieve discriminatie met een ongewenst maatschappelijk resultaat.

    Vrijheid van godsdienst zou moeten stoppen daar waar andermans vrijheid beknot wordt. Uitingen en gedrag die beschermd worden door de vrijheid van godsdienst zouden moeten stoppen daar waar ongelovigen ook geen uitingen of gedrag zouden mogen doen.

    Eigenlijk ben je het snelst klaar als je de vrijheid van godsdienst gewoon uit de wet schrapt. Dit discriminerende artikel is niet geod voor de samenleving.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. sirik als je een reactie geeft op mijn schrijfseltje, lees het dan eerst goed.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. " Eigenlijk ben je het snelst klaar als je de vrijheid van godsdienst gewoon uit de wet schrapt"

    Wat is de historie van die wet ?

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Zolang er in de islamitische wereld en binnen de islam geen enkele vorm van religieuze diversiteit wordt geduld, zullen de spanningen met de rest van de wereld aanhouden. Op dit moment is de islam het meest intolerante en verstikkende geloof op aarde. Hopelijk breekt die markt nou eens echt hopen en kunnen we ook in islamitische landen een echte godsdienstvrijheid zien. De tendens is echter anders, eerder nog slechter. Intolerant zijn voor intolerantie is noodzakelijk voor het behoud van tolerantie.

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  18. "Intolerant zijn voor intolerantie is noodzakelijk voor het behoud van tolerantie."

    Hier wordt tolerantie geduid als een deugd, hetgeen het niet is.
    Tolerantie is een lapmiddel en inweze iets slechts.
    Tolerantie is het slechte aanvaarden om erger te voorkomen.
    Tolerantie is een afwijking van de norm.

    Intolerantie wordt vaak als iets slechts beschouwd, terwijl het juist een voorbeeld kan zijn van standvastigheid, bescherming van normen en waarden, van tradities.
    Verdraagzaamheid is wel een deugd.

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Ondeugdzaam zijn voor ondeugdzaamheid is noodzakelijk voor het behoud van deugdzaamheid !!

    Ondeugdzaamheid wordt vaak als iet ss lechts beschouwd, terwijl het juist een voorbeeld kan zijn zijn van, stockholmsyndroom, indoctrinatie, mij meer man voelen over de vrouw door de macht die mijn god mij over de vrouw heeft gegeven. enz.. enz..
    Hooray for the backwardness, down with the modernity...

    In the homelands please.......

    BeantwoordenVerwijderen
  20. https://www.law.kuleuven.be/web/mstorme/tolerantie.pdf

    BeantwoordenVerwijderen