Recensie: Nieuwste boek van Hans Knoop, ‘Israël, van lieveling tot paria?’

Op de achterflap van zijn boek, ‘Israël, van lieveling tot paria?’, staat dat journalist Hans Knoop zich al bijna vijftig jaar intensief bezighoudt met het wel en wee van de staat Israël, en dat hij “vrijwel alle actoren in het Israëlisch-Arabische conflict in Israël persoonlijk heeft leren kennen”. Inderdaad. Wie dit boek tot zich neemt, kan niet anders dan onder de indruk zijn van de erudiete en erg ‘koosjere’ manier waarop Knoop het wel en wee van de Joodse staat beschrijft. Met veel flair behandelt hij de snel opeenvolgende gebeurtenissen, en kadert hij ze in het mediatieke, het politieke, het juridische en het publieke landschap.

“De vijand van mijn vijand is misschien niet mijn vriend, maar hij is wel mijn bondgenoot”
Hans Knoop
Door: Sam van Rooy

Het boek leest als een trein en getuigt van een groot inzicht in de vele processen en mechanismen die spelen, wanneer bijvoorbeeld de Jom Kipoeroorlog uitbreekt. Tussendoor vertelt Knoop ook nog over zijn ontmoetingen met een aantal hooggeplaatste Dames en Heren, zijn reizen als journalist naar Israël en zijn ervaringen aldaar, en geeft hij les over wat Goed en Kwaad is, over wat goede en slechte journalistiek is, en over wat nieuws is (“Mijn eerste hoofdredacteur bij De Telegraaf, J.J.F. Stokvis, had als vuistregel dat het belang van een nieuwsfeit wordt bepaald door het aantal doden gedeeld door het aantal kilometers. Derhalve: duizend doden bij een overstroming in China is journalistiek inferieur aan slechts één dode op den Dam in Amsterdam”).
De auteur maakt morele afwegingen en gedachteoefeningen over wie of wat antisemitisch is en wie of wat dat zeker niet is, en over wie een échte vriend van Israël is, wie louter een bondgenoot is, en wie een vijand van de Joodse staat is.
Knoop is, vanwege zijn vrijwel onnavolgbare inzicht in zowel de westerse, de Joodse als de islamitische/Arabische mentaliteit, meesterlijk in het analyseren van de actie-reactietrein die bij elke gebeurtenis in verband met Israël op de rails komt te staan. De analyse die Knoop maakt over de evolutie in het denken van de westerse politici, media en bevolking wat Israël betreft, is helder en eerlijk, een echte journalist waardig, en biedt de lezer een doorgedreven inzicht en een waar leesgenot.
Wat me is bijgebleven – ja, me zelfs heeft geraakt – is de eerlijkheid van de auteur wat de hedendaagse houding jegens Joden en Israël betreft. Zo vertelt hij een anekdote waarbij hij op een bijeenkomst had geweigerd de hand van Filip Dewinter te schudden, terwijl hij enkele jaren later wél de hand had geschud van de Nederlandse antisemiet Gretta Duisenberg. Knoop zegt dat dit hem spijt, want dat het eigenlijk andersom had moeten zijn. Hij schrijft dat hij “vooralsnog Filip Dewinter verre boven Gretta Duisenberg verkiest”, want: “Van Dewinter is geen enkele speech en geen enkel statement bekend waarin hij in de verste verte ook maar iets onvriendelijks over de Joden heeft gezegd. Integendeel: als men hem tracht uit te lokken in interviews, spreekt hij juist in termen van grote sympathie en bewondering over de Joden. (…) Bij herhaling maakte hij zich als lid van de gemeenteraad van Antwerpen sterk voor een betere beveiliging van Joodse instituten in de Scheldestad en op nationaal niveau ontwikkelde zijn partij zich tot de meest fervente supporter van de staat Israël.”Knoop schrijft evenwel ook dat het VB, net zoals de FPÖ en het Front National, “vergaarbakken van ex-collaborateurs en antisemieten” zijn, en dit “met uitzondering van de PVV”. Maar daar voegt hij nog aan toe: “Dewinter zelf geniet bij mij het voordeel van de twijfel”.

In hetzelfde hoofdstuk – ‘Houden alle vrienden van Israël van Joden?’ – wordt terecht gesteld dat “de anti-jihadisten in Europa natuurlijk gelijk hebben als zij stellen dat Israël het eerste slachtoffer dreigt te worden van het verfoeilijke moslimfundamentalisme.” Knoop voegt daaraan de overweging toe: “Als zij [de anti-jihadisten] Israël steunen omwille van het voortbestaan van de enige westerse en democratische staat in een oceaan van intolerantie en fundamentalisme, zie ik ze als vrienden. Als zij Israël slechts steunen als bastion tegen de islam, zijn ze op zijn best bondgenoten.” Ik kan de auteur daarin alleen maar bijtreden. Ook stelt hij dat “de anti-jihadisten gelijk hebben als zij stellen dat de Joden weliswaar geen anti-jihadistische strijd voeren, maar de jihadisten nadrukkelijk wel een anti-judaïsche.”

Analoog aan de eerlijke openhartigheid van Knoop in verband met Duisenberg vs. Dewinter, concludeert hij: “Dus als ik moet kiezen tussen de vijanden van de jihadisten (zeg maar extreem nationalistisch rechts in Europa) of (sic) hun vrienden (zeg maar Gretta-achtig links), dan is de keuze snel gemaakt. (…) De vijand van mijn vijand is misschien niet mijn vriend, maar hij is wel mijn bondgenoot.”

Knoops vertrouwen in zijn ‘anti-jihadistische vrienden/bondgenoten’ kreeg echter een deuk wanneer hij moest vaststellen dat “van de actieve en luidruchtige anti-jihadisten in Nederland en Vlaanderen,” hij “slechts één e-mail [aan Kamerleden] heeft gemist: een e-mail waarin zij zich solidair met de Joden in Nederland verklaren en zich tegen de inperking van hun godsdienstvrijheid [verbod onverdoofd slachten] keren.” Hij noemt het verbod op koosjer slachten de “ultieme lakmoesproef of zij [de anti-jihadisten] de Joden zien als bondgenoot of als oprechte vrienden.”

Over dat slachtverbod geef ik Knoop overigens helemaal gelijk, wanneer hij stelt dat “zolang ontoelaatbaar dierenleed niet ondubbelzinnig is bewezen, het belang van mensen dient te prevaleren boven dat van dieren.” En wat men ook moge beweren: het is helemaal niet ondubbelzinnig bewezen dat dieren ontoelaatbaar lijden bij de koosjere slacht. Knoop: “Vrijwel elk wetenschappelijk rapport pro wordt tenietgedaan door een even lijvige studie contra en vice versa. Niets is zo moeilijk definieerbaar als het fenomeen pijn. Dat is bij mensen al het geval, laat staan bij dieren.”

Hoe werd Israël van lieveling tot paria? (“Zelfs landen als Libië of Tsjetsjenië scoren beter dan Israël in sommige internationale polls.”) Dat is de vraag die in het boek centraal staat, en die door Knoop met verve wordt beantwoord. Knoop stelt dat “het beeld van Israël als bezetter de belangrijkste oorzaak is”, maar merkt daarbij terecht op dat “vrijwel altijd buiten beschouwing blijft dat die bezetting ooit aan Israël is opgedrongen.”

Treffend om de extreme evolutie ‘van lieveling tot paria’ te illustreren is dit feit: “Ooit stonden leden van het NVV (vakbond, voorloper van de FNV) tijdens de Zesdaagse Oorlog een uur loon voor Israël af, maar tegenwoordig propageren onderafdelingen van dezelfde organisatie consumentenboycots tegen de enige staat in de regio met vrije vakbonden.”

Antisemitisme, het zionisme, het ontstaan van Israël, de geschiedenis van het Midden-Oostenconflict, de opeenvolgende oorlogen, het vluchtelingenprobleem, de veiligheidsbarrière, de ‘bezette’ gebieden, de Gaza-oorlog en het Goldstone-rapport, Iran en de zogenaamde ‘vredesvloot’: Knoop gaat op doortastende wijze na hoe zowel bepaalde beslissingen van de Israëlische regering als een algemeen veranderend paradigma, tot een “levensgevaarlijke ontwikkeling” hebben geleid, waardoor “het land in het eigen zwaard dreigt te vallen”. Knoop legt de vinger op de zere plek: “De onterechte en veelal boosaardige kritiek en laster die over Israël en zijn bevolking worden uitgestort, hebben van Israëli’s veelal geprikkelde en etnocentrische mensen gemaakt.” Maar wie kan ze dit kwalijk nemen? In het licht van alle leugens, laster en onrechtvaardigheid die Israël te beurt vallen, en die Hans Knoop in zijn boek blootlegt, ik alvast niet.

Knoop concludeert ook: “Israël is zonder enige twijfel het belangrijkste succesverhaal en het grootste wonder van de twintigste eeuw. Maar de magie in de media is uitgewerkt. Het verhaal is tot in den treure verteld en op het scherm gebracht.” Dat klopt, maar het kan – en Knoop beweert dat ook niet – niet verklaren waarom linkse kringen in Zweden niet Hamas boycotten, maar wel Israël, of waarom pro-Israëlsprekers uit bepaalde Scandinavische universiteiten worden geweerd, terwijl salafistische sprekers die Hamas verheerlijken er worden verwelkomd.

Enerzijds doorprikt Hans Knoop de talloze leugens, over het zogenaamd ‘racistische’ zionisme, over het zogenaamd ‘fascistische Israëlisch regime’, over de zogenaamde ‘apartheidsmuur’, over de zogenaamde ‘vredesvloot’, over de zogenaamde ‘bezette gebieden’, over de zogenaamde ‘humanitaire crisis in Gaza’, over de zogenaamde ‘openluchtgevangenis die Gaza heet’, over de zogenaamde ‘IDF-kindermoordenaars’, over het zogenaamd ‘met opzet maken van burgerslachtoffers door het IDF’, over de zogenaamde ‘vredelievende Palestijnse bedoelingen’ en over het zogenaamde ‘disproportionele geweld tijdens de Gaza-oorlog’.

Anderzijds bekritiseert de auteur Israël onder andere wegens zijn nederzettingenbeleid, zijn afwijzen van het Saoedische verdelingsplan, zijn soms hysterische media en politici en zijn niet-meewerken aan het Goldstone-rapport (zijn analyse van de commissie Goldstone, het Goldstone-rapport en de wereldwijde reacties erop, is echt een must-read).

Knoop concludeert terecht dat “Israël niet zou moeten worden beoordeeld op basis van de ontsporingen, maar op basis van zijn zelfreinigend vermogen als rechtsstaat. (…) Israël valt slechts te verwijten dat het, in de hoek gedrukt, soms foute beslissingen neemt en vaak op spastische wijze reageert, ook op juiste kritiek van zonder meer integere vrienden. Het is pijnlijk dat de vijanden van het land de bal vaak makkelijk kunnen inkoppen door stupide gedrag van Israëlische ministers.”
Verder: “De vraag is niet of Israël het netste land onder de schurkenstaten is, maar of het zijn eigen normen van de rechtsstaat respecteert. In geen enkel land wordt die discussie zo levendig en transparant gevoerd als juist in Israël zelf. Alleen al daarom behoort het – ondanks de terechte kritiek die men kan en moet hebben – nog steeds tot onze westerse en beschaafde wereld.” Met andere woorden: de legitieme kritiek die Hans Knoop op Israël formuleert, en die vatbaar is voor vele en lange discussies, heeft niet als gevolg dat hij de essentie uit het oog verliest of van de pot gerukte besluiten formuleert. Integendeel.

Een overzicht:
-          “In feite was Israël een van de eerste landen die op grond van een internationaal rechterlijk besluit tot stand kwamen en niet, zoals vele andere, door oorlog of afscheiding. (…) Zelfs Noord-Korea en andere schurkenstaten mogen bestaan, maar achter het bestaansrecht van Israël worden door met name linkse activisten steeds meer vraagtekens gezet.”
-          “Als men in 1947 – zoals de zionisten – de eigen staat zou hebben uitgeroepen en akkoord zou zijn gegaan met de deling, zou er geen vluchtelingprobleem zijn ontstaan en had het Palestijnse volk al 63 jaar lang in een welvarend land geleefd, in vrede met Israël.”
-          “Als westerse staat zou Israël vergeleken moeten worden met westerse democratieën. Maar daar wringt hem nu precies de schoen. Israël is gesitueerd in het Midden-Oosten en niet in West-Europa. In het Midden-Oosten gelden onze westerse normen niet. Daar heerst de wet van de jungle en het enige recht dat er wordt geëerbiedigd, is het recht van de sterkste. Men dient Israël dan ook niet zonder meer langs de maatlat van een land als Zwitserland of Nederland te leggen, maar evenmin langs die van Soedan of Syrië.”
-          “In feite is de vrijheid die men in Israël kent zich tegen het land gaan keren, als het gaat om het imago in het buitenland. Zou Israël, zoals de rest van de Arabische wereld, een dictatuur zijn geweest, dan zou – hoe paradoxaal ook – het beeld er waarschijnlijk beter hebben uitgezien.”
-          “Haat tegen Joden lijkt voor tal van Israëlhaters het overheersende argument om zich met de Palestijnen te solidariseren. Toen de Palestijnen tijdens Zwarte September uit Jordanië werden verdreven en bij duizenden werden gedood (…), bleek er van enige solidariteit met de Palestijnen geen sprake. De Israëlhaters blijken pas wakker te worden en medelijden te hebben als Israël als (vermeende) dader kan worden aangemerkt.”
-           “Anders dan een wereldwijd georkestreerde desinformatiecampagne van links tegen de enige democratie in het Midden-Oosten, suggereert, hebben Arabieren nergens in de regio meer vrijheid dan in Israël en wenst een overweldigende meerderheid van hen ook na de stichting van een onafhankelijke Palestijnse staat Israël niet te verlaten..”
Het moet gezegd: Hans Knoop deed met dit boek ‘a hell of a job’. Jammer genoeg is hij ook zelf slachtoffer van zijn conclusie. In de Fnack te Antwerpen staat immers niet zijn boek, maar wel het leugenachtige ‘De Israëllobby’ van de antisemiet Lucas Catherine prominent vooraan. Een gotspe.

Hans Knoop,
Israël, van lieveling tot paria?
240 pagina’s | Just Publishers | september 2011
Onder andere hier te koop: http://www.bol.com/nl/p/nederlandse-boeken/israel-van-lieveling-tot-paria/1001004011507308/index.html