Herhaling van zetten

Het islamdebat is sinds Janmaat een herhaling van zetten. Dit betoogt Joost Niemöller in een column op Het Vrije Volk van 18 oktober 2009. De ene partij, legt hij uit, wijst op de dreigende inhoud van de Koran (of een willekeurig ander islamitisch document), de andere partij wijst er op dat het in de praktijk wel meevalt, en trekt de interpretatie dan wel de relevantie van de geciteerde islamitische tekst in twijfel. Ook over de integriteit van de brenger van het slechte bericht worden gewoonlijk suggesties gedaan die niet gepast zijn. Vervolgens Da Capo al Fine, de tweede keer bij voorkeur Fortissimo.

Onbedoelde, niet-gezochte herhaling van zetten overkomt bij het schaken alleen amateurs. De deelnemers aan het islamdebat zijn dat dan ook. Ze gaan uit van de veronderstelling dat bij de koran en de islam, net als bij de Bijbel en het christendom, het probleem ligt in wat de teksten betekenen, en dat de een de tekst anders uitlegt dan de ander. Dat is een amateuristische vooronderstelling.

Ten eerste, de islam kent veel meer gezaghebbende teksten dan alleen de koran. De uitspraken toegeschreven aan de profeet van de islam, Mohammed (570?-632?) en de regels in de sharia-handboeken tellen in de praktijk even hard mee.

Ten tweede, er bestaat onder de moslims weinig of geen meningsverschil over de vraag wat die teksten en die voorschriften in concreto betekenen. Gezien de eenvoudige aard van die opdrachten is dat ook niet verwonderlijk. Wat valt er uit te leggen aan ‘Doodt hen’? Of ‘Neem hen niet tot vriend’? Het meningsverschil betreft uitsluitend de vraag onder welke omstandigheden die opdrachten vervuld dienen te worden.

Wie, waar en wanneer. Dezelfde vragen zijn even zo goed aan de orde wanneer het gaat over de plicht om te vasten, de plicht om op bedevaart naar de Heilige Kubus in Mekka te gaan, zelfs als het gaat over de plicht om vijfmaal per dag het gebed te verrichten. En, gezien de gevaren, uiteraard ook als het gaat om de plicht tot strijd tegen de ongelovigen.

De moslims die wij ‘radicalen’ of ‘fundamentalisten’ noemen, zijn van mening dat de vervulling van al die opdrachten een lang verwaarloosde plicht is, die nu onverwijld ter hand moet worden genomen, de plicht tot jihaad inbegrepen. Vandaar de titel van mijn boek uit New York in 1986: The Neglected Duty, dat handelde over de opvattingen van de moordenaars van Sadat.

Om de oude grootmeester Bernard Lewis maar weer eens te citeren: Er zijn wel gematigde moslims, maar er is geen gematigde islam. De meeste moslims stellen zich afzijdig op, als burgers in oorlogstijd, en laten het plegen van de vijandelijkheden over aan de professionals. Dat schept bij een van de twee partijen in het islamdebat de illusie dat het wel meevalt. Da Capo al Fine. Naar keuze Staccato of Fortissimo.

HansJansen