Kein Kopftuch in der Schule!

Geen hoofddoek op school!

Iedere vrouw die privé een hoofddoek wil dragen heeft de vrijheid dat te doen. En zo moet het ook blijven. Maar moeten kleine meisjes ook al hoofddoeken of zelfs het gehele lichaam bedekkende sluiers dragen? En moet dat midden in Europa, zelfs in de school toegestaan zijn?

Het is goed voor het debat als het op basis van feiten gevoerd wordt.

Dankzij de eerste representatieve studie die in opdracht van het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken is uitgevoerd en waarin ongeveer 6000 personen uit 49 moslim herkomstlanden ondervraagd zijn, weten wij sinds zomer 2009 het volgende:

In Duitsland wonen ongeveer vier miljoen mensen uit de islamitische cultuurkring, rond de helft van hen heeft de Duitse nationaliteit. Tweederde van deze mensen met een moslimachtergrond is van Turkse afkomst, de rest komt uit Zuidoost-Europa, het Nabije-Oosten of Noord-Afrika. Slechts een derde van deze vier miljoen mensen noemt zichzelf ‘sterk gelovig’, de rest ‘vroeger gelovig’ (50 procent) respectievelijk ‘vroeger niet’ of ‘helemaal niet’ gelovig (14 procent). Het is ook niet juist mensen van moslimherkomst automatisch als moslim te definiëren of hen te rangschikken onder orthodox gelovigen.

Opvallend is dat bijna één op de twee mannen ‘soms’ of ‘dikwijls’ naar de moskee gaat, en slechts één op de vier vrouwen. Dan is het niet verrassend dat zeven op de tien vrouwen van moslimherkomst nog nooit een hoofddoek gedragen heeft. Interessant is dat zelfs van de moslima’s die zichzelf ‘sterk gelovig’ noemen, slechts één op de twee ‘soms’ of ‘altijd’ een hoofddoek draagt. Wat in tegenspraak is met de bewering van de islamitische functionaris, dat het dragen van een hoofddoek een religieuze plicht is. Overigens, de tweede generatie migranten verbergt haar haar iets minder vaak dan de eerste.

Zo ziet dus de werkelijkheid van meisjes en vrouwen van moslimherkomst eruit, gelovig of niet gelovig. Tegelijkertijd heerst echter in de publieke opinie het beeld dat wie van moslimherkomst is, automatisch religieus is en wie religieus is, verplicht is zich aan bepaalde geboden van de Koran te houden, zoals het vasten of het dragen van een hoofddoek. Dit beeld klopt niet. Het is niet gebaseerd op de werkelijkheid van de in Duitsland levende migrantenvrouwen en hun kinderen en kleinkinderen, maar op de ideologie van de islamitische koepelorganisaties.

Deze organisaties, van Ditib (Turks-islamitische unie voor religieuze zaken) tot aan de door het constitutionele hof sinds lang in de gaten gehouden Milli Görüs, vertegenwoordigen echter niet de meerderheid van de moslima’s maar een minderheid. Slechts de helft van de in Duitsland levende moslima’s heeft volgens onderzoek van één of twee van deze organisaties gehoord, en elke vijfde moslima is in één van deze groepen georganiseerd.

Wanneer men bedenkt dat deze koepelorganisaties tot nu toe de dialoog met de politiek, kerk en media hebben bepaald, dan wordt duidelijk hoe ontoereikend en misleidend deze vermeende dialoog moet zijn. Men heeft helemaal geen rekening gehouden met de belangen van de 80 % die tot geen van deze organisaties behoort en die vaak ook helemaal niet of slechts gematigd gelovig is, en waarvan zelfs de helft van de ‘sterk gelovige’ vrouwen geen hoofddoek draagt.

Dat werpt een geheel nieuw licht op het integratiedebat. Sterker nog, het is alarmerend dat zo’n minderheid met betrekking tot het ‘islamitische leven in Duitsland’ (titel van het ministeriële onderzoek) tot nu de toon kon aangeven en kon beweren voor alle moslims te spreken.

Deze islamitische koepelorganisaties, van gematigd tot fundamentalistisch, uit bijdragen van Turkije of zelfs van Saudi-Arabië gefinancierd, wijzen steeds weer op de ontbrekende tolerantie van de Duitse meerderheidsmaatschappij en op de onwetendheid betreffende moslimse geloofsvragen en religieuze geboden. Dat deze genoemde geboden in het leven van mensen met een moslimachtergrond net zo’n verschillende rol kunnen spelen, als bij mensen met een christelijke achtergrond, wordt daarbij verzwegen.

Ook de mensen uit de christelijke cultuurkring zijn lang niet allemaal gelovig en ook hun opvattingen lopen uiteen van vrijzinnig tot fundamentalistisch. Ook zij willen niet door mensen van een andere cultuurkring als christen gedefinieerd worden. Overigens valt op dat de politiek in Duitsland ook bij vraagstukken die voor de kerken belangrijk zijn, minder met de betrokkenen spreekt en eerder met de kerkvertegenwoordigers.

Bijvoorbeeld het abortusverbod dat de kerken in Duitsland tegen de wil van de meerderheid steeds weer wil doorzetten. Zo heeft de politiek de in 2009 aangenomen verscherping van de abortuswet eerst vooraf met de bisschoppen besproken en niet met vrouwenadviesbureaus, Profamilia (Duitse organisatie voor familieplanning, seksuele voorlichting) of vrouwelijke artsen.

Vaak hebben deze christelijke vertegenwoordigers doorgaans gelijksoortige belangen als de islamitische organisaties: namelijk het streven naar de voorrang van geloofsvragen op mensenrechtenvragen, niet alleen in theocratieën, maar ook in democratieën. Zoals bij de vertegenwoordigers van Jezus de abortus centraal staat, zo staat bij de vertegenwoordiger van Mohammed de hoofddoek in het brandpunt.

Het was niet altijd zo. Pas sinds de overwinning van de Iraanse theocratie in 1979 is de hoofddoek het symbool en de vlag van de islamisten, van de gepolitiseerde islam. Deze is in de tachtiger jaren zijn kruistocht begonnen naar het hart van Europa. Sindsdien strijden de islamisten, die zich woord voor woord op de tekst van de in 632 geschreven koran beroepen, in Duitsland voor het recht op de hoofddoek op alle niveaus, tot in de scholen, ja zelfs tot in de kleuterschool. En vaak komen de ouders direct uit de harde kern van deze islamitische koepelorganisaties.

Tot het dragen van de hoofddoek, dat de meisjes als de ‘anderen’ sociaal afgrenst en lichamelijk beperkt, hoort een heel palet van bijzondere behandelingen die deze ouders voor hun kinderen op school opeisen. De protesten en processen van ouders worden doorgaans door de islamitische koepelorganisaties ondersteund. Ook de juridische argumenten en strategieën worden door hen voor de ouders uitgewerkt. Altijd gaat het daarbij om de scheiding van de seksen of als deze op Duitse scholen geweigerd wordt om de ontheffing voor meisjes van deelname aan zwemonderwijs en sportlessen, aan schooluitjes en seksuele voorlichting.

Dat zijn allemaal zaken die wij voor de geestelijke en lichamelijk vorming als ook voor de ontwikkeling van de gemeenschapszin op onze scholen noodzakelijk vinden.

Om maar te zwijgen van het centrale uitgangspunt van de coëducatie, dat een basis is van de gelijkberechtiging. In gemeenschappelijk onderwijs kunnen jongens en meisjes het traditioneel scheidende overwinnen en ervaren hoeveel ze gemeenschappelijk hebben, ze moeten vertrouwd worden met elkaar. De coëducatie is ook onontbeerlijk voor elke geslachtsrechtvaardige (geschlechtergerechte) opvoeding.

In het verleden hebben rechters zich steeds weer door een vaak goed bedoelde, maar zeer naïeve tolerantie laten leiden. Door hun vonnissen tot bijzondere behandelingen, waarbij werd ingestemd met verzoeken van de ouders tot ontheffing van onderwijs, hebben ze bijgedragen aan de discriminatie van islamitische meisjes. Dit schijnt te veranderen.

In Nordrhein-Westfalen, waar in Duitsland één op de drie personen met een moslimherkomst leeft, werden onlangs twee vonnissen gewezen die hoop geven dat het offensief van de islamitische samenwerkingsverbanden eindelijk beteugeld wordt. Zo besliste het gerechtshof in Münster twee keer in het belang van de kinderen, ’t laatst op 30 juni 2009, toen het de wens van een familie afwees om een elfjarige van het zwemonderwijs vrij te stellen.

De scholiere zit sinds 2008 op het Goethe-Gymnasium in Düsseldorf. Bij de inschrijving ondertekende de moeder een verklaring dat het meisje ook aan het zwemonderwijs zou mee doen, echter pas nadat de schooldirectrice Glenz de moeder verzekerd had dat het meisje in Boerkini mocht zwemmen (dat is een stofgewaad dat lijkt op het badpak dat in onze cultuurkring in de 19e eeuw door vrouwen werd gedragen). Ondanks deze overeenstemming eisten de ouders ontheffing voor hun dochter van het zwemonderwijs. Het gerechtshof stelde dat dit een overtreding was tegen het beginsel van "Treue und Glauben", de ouders van de minderjarige hadden tenslotte van te voren schriftelijk toegestemd.

Dezelfde rechtbank, bevoegd voor NRW, waar de islamitische koepelorganisaties bijzonder actief zijn, had al op 20 mei 2009 een ander oordeel vastgesteld: moslima’s op basisschoolleeftijd hebben grondwettelijk geen aanspraak op ontheffing van gemengd zwemonderwijs. In dit geval ging het om een negenjarige die de basisschool in Gelsenkirchen bezoekt. Haar ouders zijn van mening dat meisjes vanaf het zevende jaar bedekt moeten zijn om hen voor seksuele verleidingen te behoeden. Ook de boerkini leek deze ouders geen oplossing, omdat het zich in het water volzuigt en hun dochter bij het zwemmen hindert en zelfs een regelrecht gevaar voor haar leven vormt. Wat ook klopt. Het is eigenlijk onvoorstelbaar dat Duitse scholen toestaan dat deze arme meisjes gehuld in stofbalen door het water moeten strompelen.

Het schoolministerie van NRW staat intussen achter schoolleiders als Renate Glenz. Het becommentarieert de Münster-beslissing met de woorden: “het zou een teken van verkeerd begrepen tolerantie zijn als de deelname van islamitische scholieren aan schoolevenementen wordt aangepast aan de wensen van de islamitische koepelorganisaties.”

Des te verbazingwekkender zijn de handreikingen uit 2008 van het ministerie van integratie van NRW, die de islamitische geboden als religieuze plicht voor alle moslims erkennen en ouders die hun dochters het zwemonderwijs willen ontzeggen, voor bijzonder liefdevol houden.

Hierop lijkt helaas de strekking van de in juni 2009 gepubliceerde tussentijdse samenvatting van de door de minister van Binnenlandse Zaken Schauble bijeen geroepen ‘Deutschen Islam Konferenz'. Daarin zaten weliswaar moslims en christenen, gelovigen en niet gelovigen bijeen, toch zijn die 10 bladzijden met ‘handreikingen voor scholen en ouderhuizen (Elternhaus) voor op religie gebaseerde schoolpraktische vragen’ onomstotelijk op basis van de Koran geschreven.

In deze door het ministerie van BZ gepubliceerde handreikingen, wordt eenvoudigweg beweerd dat de godsdienstvrijheid voorrang heeft op de vorming en opvoedingsopdracht van de staat. De gemengde sportlessen worden als ‘problematisch op religieuze grondslagen’ aangemerkt en er wordt aanbevolen om bij conflicten scholieren van deelname aan enkele oefeningen te ontheffen. Bijvoorbeeld als de hoofddoek bij natuurwetenschappelijk onderwijs vlam zou kunnen vatten (sic!).

Het stuk werd o.a. door één van de vooraanstaande deskundigen in islamitisch recht in Duitsland, prof. Mathias Rohe geschreven. Rohe die in 1978/79 in Saudi-Arabië als kok heeft gewerkt en sinds het midden van de jaren 70 regelmatig islamitische landen heeft bezocht, heeft van 1981-1989 rechten in Tübingen und Damaskus gestudeerd. Hij geldt heden in Duitsland bij velen als de juridische expert voor de toepassing, resp. verenigbaarheid van het islamitisch recht - de sharia- met het Duitse recht en is doorgaans kritisch op een aantal punten.

Dezelfde Rohe verklaarde enkele jaren geleden kritiekloos in de Frankfurter Rundschau: ‘in Duitsland gebruiken we elke dag de sharia. Als Jordaniërs trouwen dan trouwen wij ze naar Jordaans recht. De mensen hebben in deze privaat verhoudingen beslissingsvrijheid’. Een voordracht van Rohe van maart 2003 vatte de ‘Bundeszentrale voor politieke vorming’ samen met de woorden dat ook de sharia ‘recht is en in wezen dezelfde functie vervult als de rechtssystemen van westerse maatschappijen. (…) Vanuit westers standpunt zorgt het rechtsbegrip van de sharia niet voor grotere problemen’.

In 2006 hebben sociologen een moslimstudie, die Rohe in opdracht van het Oostenrijkse ministerie van Binnenlandse Zaken had uitgevoerd, scherp bekritiseerd wegens grove methodologische en technische gebreken. In hetzelfde jaar stelt het Duitse ministerie van BZ hem aan voor de Islam Konferenz. Twee jaar later, in 2008, sticht Rohe in Erlangen een ‘Centrum voor Islam en Recht in Europa’.

In het door Rohe mede geredigeerde stuk van de Islam Konferenz worden voor de islamitische ouders die hun dochter een gelijkberechtigde deelname aan de school willen beletten en ook minderjarigen de hoofddoek willen opleggen op adviserende wijze ook nog de laatste spitsvondigheden ‘binnen de grenzen van de rechtstaat’ haarfijn uitgeplozen.

Hier wordt duidelijk hoe vanzelfsprekend de invloed van de sharia op het Duitse rechtssysteem nu al is, en dat het proces van de ‘sharia-sering’ van de Duitse rechtsstaat nog lang niet ten einde is. Tot nadeel van alle mensen, in het bijzonder van vrouwen met een moslimherkomst, en tot benadeling van de democratische school, waarin allen gelijke kansen moeten hebben.

Daarom: verweer je tegen de invoering van de sharia! Het hoofddoekverbod voor leraressen op Duitse scholen is een signaal. Het moest jarenlang verdedigd worden tegen de stroom van processen die door de islamitische samenwerkingsverbanden werden ondersteund of geïnitieerd. Dat schijnt gelukt te zijn. Nu moet de tweede stap gezet worden: een hoofddoekverbod voor alle leerlingen. Alleen deze consequente daad geeft de kleine meisjes uit de orthodoxe, fundamentalistische families eindelijk de kans om zich op zijn minst binnen de school vrij en gelijk te kunnen bewegen. Of de meisjes dan na de school de hoofddoek weer opzetten dat is hun zaak, respectievelijk die van de ouders, zolang ze afhankelijk zijn.

Frankrijk heeft met het in 2004 uitgevaardigde hoofddoekenverbod goede ervaringen opgedaan. Nadat vele islamitische groepen heftig protesteerden, ontvoerden twee fundamentalistische terroristen in Irak in de zomer van 2004 twee journalisten om zo het Franse hoofddoekverbod te voorkomen.

Sindsdien heeft het zich bewezen. De hoofddoekvrije school is aan de andere kant van de Rijn al lang gewoon. De scholieren van alle culturen vinden het vanzelfsprekend dat dat stigmatiserende stuk stof niet meer tussen hen in staat. En de leraressen zijn opgelucht. Zij kunnen lesgeven, i.p.v. steeds weer dezelfde pseudoreligieuze debatten te moeten voeren, aangezwengeld door de kinderen van islamitische ouders. De verhoudingen zijn eindelijk helder.

Alice Schwarzer

Bron/originele tekst: Emma

Vertaling: Lia Goudsbloem (HoeiBoei)