Woody Allen terug op bekend terrein

Na verschillende films in Europa te hebben gemaakt, keert Woody Allen voor zijn nieuwste film Whatever Works terug naar zijn thuisbasis Manhattan, décor van vroege klassiekers als Annie Hall en de naar het stadsdeel zelf genoemde film, alsmede veel van zijn latere produkties.

Niet alleen qua lokatie, ook qua thematiek zijn we met Whatever Works op bekend Woody Allen-terrein. Allen schreef en regisseerde de film, maar hij ontbreekt als acteur. In hoofdrolspeler Larry David in de rol van Boris Yelnikoff herkennen we veel van de door Allen zelf gespeelde karakters: cynisch, misantropisch, aan een stuk door pratend en de ellende van de hele wereld op zijn schouders dragend – we zien het allemaal terug in Boris.

De film begint met een lange monoloog van Boris op een terras buiten een café in Manhatten, temidden van zijn vaste groep vrienden. We leren alle bovengenoemde karaktertrekken van Boris, en ook wordt via een flasback duidelijk dat hij het bestaan zo zinloos vindt dat hij niet al te lang geleden een – jammerlijk mislukte – zelfmoordpoging deed, waaraan hij zijn manke loop dankt.

Het leven van Boris verandert ingrijpend als hij op de stoep van zijn appartement de 21-jarige Melodie (Evan Rachel Wood) tegenkomt. Melodie is haar door religie bezeten ouders in Mississippi ontvlucht en vraagt Boris onderdak voor de nacht. Ze blijft echter langer bivakkeren en tot grote verbazing van zijn vrienden begint Boris genegenheid te tonen voor zijn jonge huisgenote, ook al probeert hij tegenover zijn vrienden het tegendeel vol te houden, zelfs nadat Melodie hem heeft gezegd dat ze een ‘crush on him’ heeft gekregen. Binnen een week zijn de 62-jarige cynicus en de 21-jarige naïeve en optimistische Melodie getrouwd.

Hierna raken de gebeurtenissen in een stroomversnelling. Melodie’s moeder Marietta verschijnt onverwacht en maakt onder invloed van Boris’ vrienden Kevin en diens zakenpartner Morgenstern een ware transformatie door van typische, door God bezeten ‘Southerner’ tot een ware New Yorkse bohemian, resulterend in een ‘ménage a trois’ met beide heren. Haar afkeer van Boris blijft echter even groot en nadat de jonge, knappe Kevin haar heeft aangesproken omdat hij een oogje op Melodie heeft, probeert Marietta van alles om Melodie in contact te brengen met de jongeman.

Ondertussen verschijnt ook de vader van Melodie ten tonele. Evenzeer door God bezeten als zijn vrouw, maakt ook hij een typische ‘Manhattan transformatie’ door die hem uiteindelijk doet inzien dat zijn relaties met vrouwen tot mislukken gedoemd waren omdat hij zijn homosexualiteit altijd heeft onderdrukt. Het einde heeft nog enkele verrassingen in petto, maar ik wil niet alles prijsgeven.

Op het eerste oog kleven er de nodige bezwaren aan Whatever Works, en uit het bovenstaande mag duidelijk zijn dat de nogal geforceerde verhaallijn daar een belangrijk aandeel in heeft. Ook de personages van Melodie en haar beide ouders komen aanvankelijk als te geforceerd over. Maar al snel blijkt alles in deze film prima op zijn plaats te vallen en aan het eind restte voor mij niets dan lof.

Met deze onderhoudende film heeft Woody Allen niet alleen voor de zoveelste keer zijn unieke talent bewezen, maar via een ‘feel good’ einde geeft hij ook nog eens een goede boodschap af die erop neerkomt dat iederen zelf mag bepalen hoe ze hun leven en hun relaties indelen – de wereld en het leven zijn een vreemde aaneenschakeling van toevalligheden en we doen er daarom maar het beste aan er alles uit te halen wat mogelijk is. Het maakt daarbij niet uit hoe jij en je partner(s) bepalen hoe de verstandhouding tussen jullie is: ‘Whatever works’ is het enige dat telt. Het is duidelijk dat Allen daarme een bepaald niet subtiele knipoog geeft naar zijn eigen relatie met ‘stiefdochter’ Soon-Yi Previs. Hoe je hier verder ook over denkt, laat dat vooral het plezier in deze film niet in de weg staan.

Kees Bakhuyzen