Een koran verbranden

Wie een exemplaar van de koran verbrandt, die moet vermoord worden. Een levend mens van het leven beroven vanwege een levenloos brandend pakje papier? Is het plegen van zo’n moord niet eigenlijk misdadig? Krankzinnig? Ziek?

Elk voorwerp moet een kleur hebben. We kunnen ons geen voorwerp voorstellen dat geen kleur of vorm heeft. Op dezelfde manier wordt onaangenaam gedrag, zoals moorden, automatisch ingedeeld in één van twee categorieën: misdadig of krankzinnig. Afghanen die Amerikanen vermoorden omdat ze de koran verbrand zouden hebben, beschouwen wij hier als ziek of misdadig. Maar er is wel degelijk een derde mogelijkheid, naast misdaad en ziekte.

Die derde mogelijkheid is:
religieus gedrag. Mogelijk komt religieus gedrag voort uit een innerlijke behoefte, maar als dat zo is, valt dat niet te controleren. Wat daarentegen heel goed vast te stellen is, is dat religieus gedrag waardering en respect oplevert bij geloofsgenoten, hoe vervelend het ook is voor anderen. Denk aan klokgelui op de vroege zondagochtend, religieus gedrag dat brave burgers tot razernij kan brengen zonder dat het, vergeleken bij vermoord worden, nou als echt heel ingrijpend moet worden beoordeeld.

Op jihad gaan, in de kerk trouwen, lange broek op hoog water boven de enkels, je kinderen laten besnijden, je baard lang laten groeien en je snor kort knippen, jezelf wegcijferen in een boerka, bidden, vasten, het celibaat houden, naar Mekka heen- en terugreizen, een kruis slaan voor het eten – het zijn allemaal vormen van gewoon en waarneembaar gedrag, dat religieus is en dat winst oplevert in de vorm van waardering en respect, zij het niet in de ogen van iedereen, maar wel in de ogen van de mensen die er in het bijzonder toe doen: meestal de geloofsgenoten, soms de familie.

Voor zo ver er geen geweld bij gebruikt wordt, is het meeste religieuze gedrag verrassend eenvoudig, ook motorisch, en het doet het milieu geen kwaad. Ook drukt het niet erg zwaar op enige begroting. Het verzet tegen zulk gedrag is louter emotioneel. Een gelovige zou misschien zeggen: het verzet tegen religieus gedrag verraadt hoe zeer de pleger van dit verzet God en zijn geboden haat.

 In het Amerikaanse en het Nederlandse recht mag je een boek als het van jou is, gewoon verbranden, of opeten, of er de piano mee rechtzetten. Ook als het boek de bijbel of de koran is. De sharia daarentegen (voor wie het dreigt te vergeten: op college aan de Rijksuniversiteit van Leiden leer je dat de sharia voor 95% gelijk is aan het Nederlands recht) beschouwt het verbranden van de koran als een van de ergste vormen van heiligschennis.

De theologen van de islam hebben veel nagedacht over de plaats en de functie van de koran. De koran is het ongeschapen woord van God, leert de islam, maar het is natuurlijk ook een boek van papier en inkt, met een voor- en een achterkaft. Westerse theologen zouden zeggen dat zoals Jezus volgens het christendom volledig God en volledig mens is, het raakpunt van de bovenwereld en de benedenwereld, dat op dezelfde manier de koran volledig het woord van God is, en tegelijkertijd een gewoon boek, papier in een kaft. Hemel in aarde in één.

Tegenover de incarnatie van God in Jezus van Nazareth, zou je dan met enige fantasie de term inlibratie kunnen gaan gebruiken: God is niet vlees maar boek (Latijn: liber) geworden. Moslimse theologen gebruiken de term ‘inlibratie’ niet maar er zijn academische islamologen die dat wel doen. Het dogma van de maagdelijkheid van Maria staat dan parallel met het islamitische leerstuk dat Mohammed analfabeet was toen hij de koran ontving. Theologie is een schone zaak, en schenkt het mensdom veel vermaak.

De islamitische omgang met een exemplaar van de koran doet een beetje denken aan zoals de katholieken vroeger, en soms ook nu nog, met de hostie omgaan. De hostie is het stukje brood dat in de paapse mis het lichaam van Christus wordt. Christus op zijn beurt is weer gelijk in wezen aan God. De hostie is dus een stukje God. Als er iets is dat de aanwezigheid van God in de wereld vertegenwoordigt, dan is het dat stukje brood, of meestal ouwel. In de middeleeuwen (of ook nog later?) hebben er allerlei drama’s plaats gevonden rond mensen die een hostie verbrand hadden. Dat leidde tot rellen en moord, precies zoals tegenwoordig in Afghanistan wanneer er een koran in vlammen opgaat.

Wie nu in Amsterdam hosties gaat verbranden, wordt niet door de inquisitie opgepakt en berecht. De Rijksrecherche komt niet bij hem op bezoek. Wat de AIVD zou doen, is geheim, en hier betreden wij het terrein der speculatie. Maar wie doelbewust een hostie of een koran verbrandt, wordt zeker niet als misdadig beschouwd, wel als gek en/of ziek. In landstreken waar geen scheiding tussen godsdienst en de rest van het leven bestaat (wij hier spreken in onze aangeleerde en gekunstelde westerse beperktheid meestal van scheiding tussen kerk en staat), in zulke landen wordt het verbranden van een koran gezien als het verbranden van God zelf. Gods woord is immers een deel van God, en wie een deel van God verbrandt, die hoort onder de mensen niet thuis.

Het is daarom goed dat Geert Wilders in de film Fitna niet een koran heeft verscheurd of verbrand. Moslims die alles van de islam serieus nemen, zouden hem dan als een zware misdadiger hebben gezien; maar daarmee valt nog wel te leven. Moslims die het wel geloven met de islam zouden hem dan als een krankzinnige hebben gezien, het equivalent van een antichristelijke dwaas die in Nederland publiciteit zoekt door hosties te verscheuren of te verbranden. Dat zou een vervelend misverstand geweest zijn. 

Volgens het Nederlands recht is iemand die een koran verbrandt, niet strafbaar. Volgens de sharia is iemand die een koran verbrandt, wél strafbaar, en heeft zelfs de doodstraf verdiend. Volgens de sharia is iemand die hosties verbrandt, een malloot of een Jihad-strijder. Maar als die hosties het wettige eigendom van de verbrander zijn, heeft de sharia er geen enkel probleem mee. Een eigenaar mag zijn bezit verbranden.

 Het blijkt keer op keer dat in de islamitische wereld tot op de dag van vandaag in allerlei kringen het veel prestige en waardering oplevert wanneer je je tot in het extreme godsdienstig gedraagt. Het verbranden van bijbels, het doodslaan van Amerikanen die een koran verbrand zouden hebben, het executeren van bekeerlingen, het in brand steken van kerkgebouwen – het is naar moslimse normen allemaal goed werk. 

Het is niet duidelijk waarom de academische, journalistieke en politieke elites daar zo luchtig over doen. Wie is er hier nu eigenlijk ziek en misdadig? De Afghanen?