Boerka's in een seculiere rechtsstaat?

Met haar eerste column in De Volkskrant op 13 februari 2012 heeft Harriet Duurvoort in de beste tradities van linkse goeiigheid een lans willen breken voor de vrijheid van godsdienst en meningsuiting. Ze is trots op de democratische rechtsstaat en daarin moeten we zulke dingen als boerka's gewoon accepteren, al vinden we ze misschien een beetje eng en onhandig in de communicatie.

Zij voerde in haar column twee boerkadraagsters op, de eerste een jong meisje op een roc in Nederland en de andere een dame in een warenhuis in Engeland. Maar liefst twee voorbeelden moesten de lezer overtuigen van haar
theorie over dit fenomeen. Het jonge meisje stond model voor een serieuze religieuze overtuiging die Harriet Duurvoort accepteert zonder dat ze daarvan de finesses lijkt te begrijpen. De dame in Engeland werd opgevoerd als - minder serieuze - 'gelegenheidsfundamentaliste' en wij komen niet te weten waarom zij dat was, want deze vrouw werd niet ondervraagd.

De column was een toonbeeld van populaire multiculturalistische goedpraterij, die ferme repliek verdient van iedereen die pal staat voor de progressieve en seculiere kernwaarden van onze maatschappij. De ideologie van het multiculturalisme is een politiek-filosofische stroming die de realiteit van een multi-etnische samenleving verheft tot normstelsel, waarin de culturen van afzonderlijke groepen mensen in alle opzichten en ongestoord naast elkaar mogen, ja zelfs moeten blijven bestaan. Verscheidenheid aan culturen is een mooie zaak en wij kunnen onze samenleving zonder deze verscheidenheid moeilijk meer voorstellen. Maar voor de multiculturalist tellen bovenal de woorden in alle opzichten en ongestoord. De multiculturalist wil niet onderscheiden en wil geen oordeel uitspreken. De multiculturalist kent geen kernwaarden in een maatschappij want alle waarden zijn relatief en dus evenveel waard.

Omdat alle waarden relatief zijn kan de multiculturalist zich zelfs bij extreme cultuuruitingen beperken tot een oppervlakkige analyse. De columnist heeft de boerkadraagster op het roc (...) gevraagd waarom zij er 'zo' bijloopt. 'Een warrig maar diepvroom relaas volgde. Ach ja, ingewikkeld gezicht, ingewikkeld stichtelijk verhaal.' En even verder: 'In de zwarte tent waande zij zich dichter bij God.' Duurvoort neemt dit meisje eigenlijk niet eens serieus, anders had ze wel een ander werkwoord dan 'wanen' gebruikt denk ik. Het zelfde geldt voor de boerkadraagster die zij op de Prada-afdeling van het Londonse warenhuis Harrods tegenkwam. De snelle conclusie over deze verschijning luidt 'dat het deze dame geen barst interesseert hoe het zit met soera (koranhoofdstuk SA) zus en zo. Dat is meer een type gouddelvende gelegenheidsfundamentaliste. Een Russisch fotomodel of zo, vooral vroom in de overtuiging Allah wears Prada.' Je zou willen dat deze columniste zich eens verdiept in de uitdijende literatuur over de rol en betekenis van sluiering, van hoofddoek via nikaab tot boerka, in conservatief-islamitische en politiek-islamistische kringen. Laat zij eens op bezoek gaan in de golfstaten waar rijkdom en religieus fundamentalisme prima samengaan! Alle gesluierde vrouwen daar zijn autochtone Arabische, voor Russische fotomodellen geldt geen sluierplicht.

Dankzij het relativisme hoeft de multiculturalist zich ook niet te schamen voor denigrerende kwalificaties van extreme cultuuruitingen, die dienen alleen om hemzelf te onderscheiden: hij hoort bij een andere groep, met eigen waarden en normen. Daarom kan zij schrijven dat het Nederlandse meisje in een zwarte 'tent' loopt. En de ogenschijnlijk Arabische dame dan wel 'Russische fotomodel' in Harrods heet Madame Chador bij Harriet Duurvoort. Ze is voor de columniste 'een lopende gevangenis' hoewel dit laatste dan weer cynisch bedoeld is, vanwege de Prada-aankopen. Het moet allemaal kunnen, deze 'wonderlijke interpretatie van de orde der dingen' die hoort bij 'het domein van spiritualiteit en de godsdienst,' aldus Harriet Duurvoort. Een multiculturalist zet boerkadraagsters met zulke woorden respectvol neer naast zijn eigen domein waar vrouwen zich niet in tenten hoeven te verplaatsen.

De columniste leek overigens weinig sympathie te hebben voor fundamentalisten in de monotheïstische tradities, waardoor zij haar multiculturalistische cultuurrelativisme ook wel weer een beetje relativeerde. Maar weet zij wel wat religieus fundamentalisme is? Gaat dat echt alleen maar over 'een eeuwig brandend hellevuur na dit leven' zoals zij schrijft? De boerka (vrouw helemaal verborgen) of nikaab (vrouw bijna helemaal verborgen) zijn dwangmiddelen van een uiterst reactionaire richting binnen één van die monotheïstische tradities. Zij dwingen de vrouw tot totale onzichtbaarheid in de openbare ruimte. En dat op grond van een minutieus uitgedokterd dogmatisch stelsel waarin een vrouw zonder deze dwangmiddelen wordt voorgesteld als lustobject voor vreemde mannen op straat en haar lichaam van top tot teen object van schaamte is. De aanblik daarvan alleen al leidt tot rituele onreinheid van de mannenbroeders, volgens deze theorie. En het onderwerp rituele reinheid (van man en vrouw allebei) vormt in de Sharia-handboeken een vast hoofdstuk, in het Arabisch meestal kitāb aṭ-ṭahāra 'hoofdstuk (boek) over de reinheid' genoemd. Ritueel onrein betekent dat men zich eerst moet gaan wassen met water of zand als er geen water in de buurt is alvorens men mag meedoen met de vijf dagelijks verplichte gebedshandelingen.

Tegen dit soort dwangmiddelen, van hoofddoek via nikaab tot boerka proberen ook duizenden moslimvrouwen in onze wereld op te komen, schrijven zij felle betogen op internet, in de sociale media. Velen van hen zouden niets liever willen dan een verbod op deze fundamentele ongelijkheid en onderdrukking. Maar wij komen aan met de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van meningsuiting. Terwijl wij onze rechtsstaat juist gebouwd hebben op kernwaarden die een fundamentele gelijkheid van man en vrouw beogen. Deze waarden zijn progressief omdat we ze hebben moeten bevechten tegen reactionaire krachten die bijna altijd met een beroep op godsdienst man en vrouw in aparte 'domeinen' willen stoppen. Ze zijn seculier omdat de openbare ruimte van ons allemaal is en niet toebehoort aan welke geloofsrichting dan ook. Dit laatste punt is van eminent belang, niet in de laatste plaats vanwege het feit dat bij ons in veel woonwijken een groeiende trend zichtbaar is van islamitisch-conservatieve (anti-westerse) klederdracht bij vooral ouderen en modern ogende uiterst exhibitionistisch-islamitische hoofdbedekking bij jonge dames die maar één signaal wil afgeven: wij zijn anders dan jullie en zullen dat ook blijven. De openbare ruimte dient veilig te blijven voor iedereen die uiting geeft aan zijn of haar eigen individualiteit en die lak heeft aan godsdienstig opgelegde regels.

De vraag of je met iemand in boerka wel of niet kunt communiceren is niet relevant tegen de achtergrond van deze hele kwestie. En elke discussie over argumenten als angst of 'subjectieve veiligheidsgevoelens' zoals verwoord in het negatieve advies van de Raad van State naar aanleiding van het voorgenomen verbod op gezichtsbedekkende kleding slaat ook de plank volkomen mis. Waar het om gaat is of wij compromissen willen sluiten in de openbare ruimte die afbreuk doen aan de kernwaarden van onze samenleving. Accepteren wij als moderne samenleving deze meest reactionair vormgegeven ongelijkheid tussen man en vrouw? Voor het verdedigen van de kernwaarden van onze multi-ethnische samenleving is het nodig dat wij die principieel in bescherming nemen tegen de ideologie van de multiculturalisten. Het is de vraag of dit ooit gaat lukken, want veel mensen halen multi-culturele samenleving en multiculturalisme als ideologie door elkaar. En het multiculturalisme is in ons land nog steeds erg populair, vooral in progressief-seculiere kringen! Dat maakte de nieuwe columniste van De Volkskrant wel weer pijnlijk duidelijk.

Simon Admiraal,
arabist
19 februari 2012

[Zie hierbij ook: 'Beboet de boerka, lang leve de (geile) hoofddoek!']