Het mag duidelijk zijn dat de Europese droom van verbroedering door de economische unie met haar eigen
munt in het tegendeel is omgeslagen. Dat de Duitse eisen aangaande de te nemen bezuiniginsmaatregelen door de Griekse overheid een oude wond openrijten is even voorspelbaar en stereotiep als logisch. Met name in Australië leven de herinnering aan de tweede wereldoorlog en de verwoestingen aangebracht door de Duitsers voort, want de grote schare Griekse immigranten die hier na de oorlog arriveerde, was precies het resultaat van die Duitse vernietigingsacties die het land in een economische woestenij hadden achtergelaten.
Er is nog een andere foto die me is bijgebleven: een vrouwelijke ambtenaar dreigt van het kantoorgebouw te springen, waar ze zojuist heeft vernomen dat ze haar baan kwijtraakt, een lot dat ook haar man treft, al kan ik me niet meer herinneren of ze in hetzelfde gebouw werkten. Uiteindelijk weet men haar na vijf uur van haar plan af te brengen. Het grote Griekse drama teruggebracht tot één schrijnend en reëel voorbeeld dat illustratief is voor zoveel kleine drama’s die we verder niet te zien krijgen, maar waarvan we ons een levendige voorstelling kunnen maken.
Als iemand met veel interesse maar zonder de nodige academische achtergrond aangaande de recente economische onrust wereldwijd, maar die van Griekenland in het bijzonder, vind ik het moeilijk grip te krijgen op de werkelijkheid en de vereiste stappen om de ergste rampen te voorkomen. Als expert 1 de ene dag A zegt, gevolgd door een lang betoog van expert 2 de volgende dag, waaruit blijkt dat B de beste oplossing is, rest mij slechts één ding; het volgen van mijn gut feeling. En dat zegt mij dat er maar één oplossing is: Griekenland moet uit de Eurozone zodat het land met een – hevig gedevalueerde – drachme weer naar een economische concurrentiepositie toe kan werken.
Ik vond het derhalve een verademing in Australië te stuiten op het werk en de opvattingen van econoom Oliver Hartwich, die Duitsland ruim drie jaar terug verliet voor een bestaan in Australië, alwaar hij verbonden is aan het Centre for Independent Studies (CIS), een libertaire think-tank opgezet door The Australian. Oliver Hartwich’s ster is rijzende, en zijn naam is steeds vaker aan te treffen in de Australische media, zeker als het over de Euro en de Europese samenwerking gaat.
Volgens Hartwich is de Euro vanaf het begin een drama geweest. Zonder een gelijkschakeling van de economieën binnen de Eurozone was het een slecht idee op één munt over te gaan. Daarnaast speelde niemand volgens de regels; zelfs het algemeen zo degelijk geachte Duitsland speelde in 2003 al vals. De monetaire Unie kwam door dit alles veel te vroeg.
Ik bezocht onlangs de uitermate interessante, door het CIS georganiseerde lezing door Hartwich, World Economy At The Crossroads: European Disasters & Asian Opportunities. De boodschap was duidelijk: Europa is voor tientallen jaren verloren, Amerika volgt in het voetspoor van Europa, en uiteraard heeft Azië de toekomst (waarvan Australië profiteert, mits de juiste strategie wordt gevolgd), al zal men ook in Azië de effecten van de Eurocrisis sterker gaan merken. Of het allemaal zo zwart is als Hartwich het wil voorstellen zullen de komende jaren duidelijk moeten maken, maar hij ondersteunde zijn betoog met veel statistische gegevens en verschillend samengestelde wereldkaarten (rijkdom, bevolkingsgrootte, vruchtbaarheidscijfer) die het geheel in elk geval in mijn optiek zeer geloofwaardig maakte. Het is een vrij lange video, maar ik kan iedereen aanraden de lezing van Hartwich te bekijken of een van de artikelen te lezen op zijn website.
Ter introductie bij deze de vertaling van een recente tekst van Oliver Hartwich over – inderdaad – het Griekse drama.
Kees Bakhuyzen
Oliver Hartwich - Op zoek naar een Griekse held
Meer geweld op straat, meer politiek venijn in het parlement, meer bezuinigingsmaatregelen geëist door de internationale gemeenschap. Het is opnieuw terug naar af voor Griekenland, of beter gezegd – en in lijn met de Griekse mythologie – het is een Sisyphus-ervaring. Evenals de koning uit de legende moet Griekenland de prijs betalen voor haar zonden uit het verleden. En evenals Sisyphus zit het land gevangen in een eindeloze opeenvolging van afstompende en uiteindelijk nutteloze taken.Sisyphus werd gedwongen een steen een heuvel op te rollen, die vlak voor het bereiken van de top elke keer weer naar beneden rolde. De Grieken van vandaag zitten in eenzelfde soort val gevangen. Ze zijn veroordeeld tot harde bezuinigingsmaatregelen waarvan het einde niet in zicht is. Maar voordat de
bezuinigingen zelfs maar een kans maken om het staatstekort te verminderen, laat staan de schuldenlast van het land, rolt een krimpende economie de Griekse schuld en het staatstekort terug naar haar oude staat.
Het is op dit punt dat de troika van EU, Centrale Europese Bank en IMF zich aandienen (dus niet alleen Duitsland, zoals veel Grieken geloven). De experts kijken vervolgens naar de gegevens en concluderen dat Griekenland nu echt serieus iets moet gaan doen middels het snoeien op de begroting.
Dus zijn nieuwe bezuinigingsmaatregelen vereist, en Athene beleeft meer burgeroorlog-achtige avonden; het parlement worstelt zich door meer wrokkige debatten; en onder dreiging van het niet nakomen van de betalingsverplichtingen wordt er gesnoeid op de begroting, en worden ambtenaren ontslagen en belastingen verhoogd. Niet dat het zou helpen, in ieder geval niet op korte termijn, en dus rolt de steen van Sisyphus de heuvel weer af.
De Griekse tragedie duurt nu al langer dan twee jaar en er komt geen einde aan de vicieuze cirkel van tekorten, bezuinigingen, economische achteruitgang en nog meer tekorten. Zelfs het EU-plan om Griekenland de kans te geven even adem te halen door in te stemmen met een gedeeltelijke kwijtschelding van de schulden, brengt geen verandering in het grotere geheel.
Het maakt nauwelijks uit of de Griekse schuld wordt teruggebracht tot 120 procent schuld ten opzichte van het BNP, wat de EU hoopt te bereiken in 2020, of dat het stijgt tot boven de huidige 160 procent. Binnen de eurozone is Griekenland niet in staat de economische groei te genereren die het nodig heeft om haar schuldencrisis op lange termijn op te lossen.
De economen David Bencek en Henning Klodt van het Kiel Institute for the World Economy beweerden onlangs dat het ondenkbaar was dat Griekenland haar publieke financieën op peil zou kunnen houden, ondanks de voorgestelde schuldenvermindering tot 120 procent. Zij baseerden hun analyse op het concept van de primaire balans.
Eenvoudig gezegd is een primaire balans de netto lening van een regering (tekort) of netto kredietpositie (overschot) gecorrigeerd met rentebetalingen op haar schuld.
Zelfs als de Griekse economie plotseling zou beginnen te groeien met 4 procent per jaar (momenteel krimpt de economie) en als het rendement op haar staatsschuld tot veel lagere niveaus zou worden teruggebracht (het huidige tienjaars rendement is 33 procent), dan nog zou Griekenland een primair budget overschot vereisen van 5,2 procent voor onbeperkte duur om haar schuldenniveau te stabiliseren (Griekenland loopt momenteel op een primair tekort). Deze berekening gaat trouwens uit van het succes van het schuldverminderingsplan van de EU.
Als zelfs zo’n sprookjesscenario de nodige primaire overschotten vereist, is het gemakkelijk voor te stellen wat een slechter economisch vooruitzicht zou betekenen. Bencek en Klodt hebben dit ook berekend. Onder de aanname dat obligatierendement hoog zou blijven en de groei slechts 2 procent zou bedragen, zou het vereiste primaire surplus 14,8 procent van het Griekse BNP zijn. Hun pessimistische aanname van 2 procent groei kan echter nog steeds te optimistisch blijken voor deze veelgeplaagde economie.
Het is hoe dan ook vrijwel onmogelijk dat Griekenland ooit in staat zal zijn de vereiste primaire overschotten te bereiken, of ze nou op 5 of op 15 procent staan. In de geschiedenis van de Organisatie voor Economische Samenwerking is geen enkel land ooit in staat geweest zulke niveaus meer dan vijf jaar vol te houden. De bezuinigingsmaatregelen die nodig zijn om dit te bereiken zijn zo streng dat ze na enige tijd politiek onmogelijk worden. Maar dit is echter precies wat de EU eist van Griekenland.
De cijfers van het Kiel Institute kunnen niet weerlegd worden omdat ze geen voorspelling zijn maar een eenvoudige berekening van fiscale vereisten gebaseerd op verschillende aannamen. Maar als de uitkomst van zelfs de meest optimistische van zulke berekeningen betekent dat Griekenland niet in staat zal zijn haar schuldenlast te dragen, moet het duidelijk zijn dat de huidige focus op bezuinigingsmaatregelen alleen misleidend is.
Wat werkt dan wel voor Griekenland? Realistisch gesproken kan Griekenland alleen worden gered als twee dingen samenvallen. Ten eerste moet Griekenland haar schulden worden kwijtgescholden. Een kwijtschelding in homeopathische doses, wat voor nu de voorkeur lijkt de hebben van de EU, is niet voldoende. Ten tweede heeft Griekenland economische groei nodig om haar resterende schuldenlast te kunnen dragen, wat het land niet kan bereiken zo lang het in een monetaire unie blijft met landen als Duitsland. Op de lange termijn moet Griekenland haar productiviteit substantieel verhogen. Op korte termijn is een devaluatie van haar nieuwe munteenheid de beste manier om haar externe concurrentiepositie te verhogen. Dat is de reden dat Griekenland de Eurozone zo snel mogelijk moet verlaten.
Een strategie van ‘kwijtschelding en devaluatie’ is de enige realistische weg voor Griekenland om uit deze trieste hachelijke situatie te ontsnappen. Zonder toepassing van deze twee strategieën zal Griekenland nog jarenlang door dezelfde vicieuze beleidscyclus gaan.
Om uit de huidige chaos te ontsnappen heeft Griekenland niet meer Sisyphuswerk nodig. Wat vereist is, is iemand die de Herculestaak aan kan gaan om Griekenland los te maken van de Europese monetaire unie.
Oliver Hartwich
Dit artikel verscheen op 15 februari in de Business Spectator (Melbourne).
Vertaling: Kees Bakhuyzen, Hoeiboei
Uit de laatste berichten in het nieuws blijkt ook dat die 130 miljard niet voldoende zijn om echt uitkomst te bieden, De minisers van Financiën zijn vanavond bijeen en moeten beslissen over de toekenning van dat bedrag en dat gaat moeizaam.
BeantwoordenVerwijderenBedankt voor de vertaling van dat stuk van die econoom. The Austrialian is een interessante krant, waarvan er in Europa wat weinig van zijn.