Anne Frank en Hannie Schaft zijn geen Hamas-strijders

Anne Frank en Hannie Schaft zijn geen Hamas-strijders

Anne Frank is de afgelopen jaren veel te vaak langsgekomen. Iedereen herinnert zich D66-politicus Thom de Graaf die het vermoorde Joodse meisje aanhaalde om te waarschuwen tegen de enge nazi Pim Fortuyn. De Graaf zei natuurlijk niet 'enge nazi', maar iedereen wist dat hij dat bedoelde. Ik herinner me ook Geert Mak die in gesprek met Felix Rottenberg (in het VPRO-programma Tegenlicht) Anne Frank aanriep - “Kijk uit!” - in verband met de door hem gesignaleerde islamofobie. Mak was overmand ‘door de emotie van het moment’, maar dat schijnt bij hem wel vaker te gebeuren.

Is het een wonder dat ook voorstanders van de Palestijnse zaak zich meester hebben gemaakt van de dagboekschrijfster? In het Gaza-conflict worden de Tweede Wereldoorlog en vooral de massamoord op zes miljoen Joden er toch al te pas en te onpas bijgesleept. Sommige demonstranten brachten het misbruik van Anne Frank naar een hoogtepunt door haar portret mee te voeren. Zij zou zich namelijk in haar graf omdraaien vanwege de Israëlische aanvallen op Gaza.

Geen mens weet natuurlijk wat Anne van het conflict vindt. (Max Pam had hier onlangs een prikkelende column over in Buitenhof.) Vast staat wel dat Anne Frank geen graf heeft en zich dus ook niet kan omdraaien.

In de rij van Nederlandse oorlogsiconen staat Hannie Schaft op de tweede plaats. Het was daarom onvermijdelijk dat ook ‘het meisje met het rode haar’ een plek zou krijgen in de Israël-discussie. Vanmorgen was het zo ver. ‘Hannie Schaft was toch ook geen terrorist?’ is de retorische vraag, die Fadi Hirzalla stelt op de opiniepagina van De Volkskrant (28 januari).

Hirzalla is Palestijn, politicoloog en redacteur van ZemZem, tijdschrift over het Midden-Oosten, Noord-Afrika en islam. Palestijnen, zo schrijft hij, komen niet in het nieuws als ze in relatieve stilte lijden, alleen als ze in herrie lijden. “Dat vinden ze maar vreemd. Nog vreemder vinden ze dat Hamas terroristisch wordt genoemd. Hun Enthousiasme - Hamas in het Arabisch - verzet zich tegen de staat die hen onder de voet loopt, vernedert en verdrijft. Net als Hannie Schaft deed, het ‘Meisje met het Rode Haar’, dat de strijd aanging met de nazi’s. Wat is daar mis mee? Ja, sommige Palestijnen vinden Hamas wel érg islamitisch; anderen balen ervan dat Hamas de verkiezingen won in 2006; maar geen Palestijn die Hamas terroristen zal noemen. Zoals Hannie Schaft ook geen terrorist wordt genoemd.”

Tja, wat is daar mis mee? Heel veel. Allereerst hadden Hannie Schaft en haar medestrijders geen bomgordels om waarmee ze zichzelf in een Duitse menigte stortten om zo veel mogelijk slachtoffers te maken. Hannie Schaft schoot niet vanuit Nederland raketten af op Duitse dorpen en steden. Hannie Schaft ruimde geen politieke tegenstanders van concurrerende verzetsorganisaties uit de weg, zoals Hamas wel doet met strijders van Fatah. De Raad van Verzet, de communistische verzetsgroep van Hannie Schaft, had niet in haar statuten opgenomen, dat volgens de wil van God alle Duitsers moesten worden omgebracht.

Wel liquidieerde Hannie Schaft een beperkt aantal gevaarlijke Duitsers en landverraders. Een warme voorstander van de Israëlische zaak zou Hannie Schaft zelfs als voorbeeld kunnen gebruiken om de liquidatie van sjeik Ahmed Yassin, de oprichter van Hamas en aanstichter van grootschalige terreur, goed te praten.

Nog op meer punten gaat Hirzalla’s vergelijking mank. Veel Nederlanders, zeker tijdens de Bezetting en de jaren daarna, vonden Hannie Schaft helemaal geen voorbeeldige verzetsheld. De door de Raad van Verzet uitgevoerde liquidaties werden door andere verzetsgroepen afgekeurd, mede vanwege de onvermijdelijke Duitse wraakacties tegen onschuldige burgers. Schaft en haar verzetsgroep kregen bovendien het verwijt dat ze veel te lang met hun gevaarlijke acties waren doorgegaan, ook toen de Duitse nederlaag al lang vaststond.

Hannie Schaft werd pas een icoon na 1945. Tijdens de Koude Oorlog werd het communistische aandeel in het verzet systematisch gekleineerd. De CPN stelde daar de Februaristaking van 1941 en Hannie Schaft tegenover als harde bewijzen dat ze wel degelijk een belangrijk aandeel had in de strijd tegen de nazi’s. In de beginjaren werd Hannie alleen herdacht door de communisten. De Nederlandse overheid schakelde in 1951 zelfs leger en politie, inclusief vier pantserwagens in, om de herdenking te verhinderen.

Pas veel later, na het wegebben van de Koude Oorlog, kreeg Hannie Schaft haar tweede plek in het Nederlandse Pantheon van de Bezetting - dankzij de succesvolle verfilmingen van De Aanslag van Harry Mulisch en Het meisje met het rode haar van Theun de Vries.

Niemand weet of Hannie Schaft zich als verzetsstrijder bij Hamas zou hebben aangesloten. In dat geval had ze haar prachtige rode haar wel moeten verbergen voor de buitenwereld. Maar nee, laat ik niet dezelfde fout maken als Fadi Hirzalla. Laten we Anne Frank en Hannie Schaft vooral met rust laten en niet met de onbedekte haren bij het Israëlisch-Palestijnse conflict slepen.

Carel Brendel

Carel Brendel is auteur van Het verraad van links