De vakbeweging als hulptroep van de fundamentalistische islam

Let op! Plus update, 6.8.2009: Agnes Jongerius: De achterliggende waarden van de Ramadan staan dicht bij de uitgangspunten van de FNV.

Met de vakbeweging heb ik altijd een haat-liefde-verhouding gehad.

Als kind leerde ik van mijn vader dat de vakbeweging een onderdeel was van de gevestigde orde. De bonden hadden zich geëvolueerd van strijdorganisaties tot steunpilaren van het kapitalisme. Door het afsluiten van cao’s reguleerden de bonden de arbeidsmarkt. Het was volgens hem daarom geen wonder dat grote ondernemers het belang van de vakbeweging hoog inschatten.

Als de arbeiders gingen staken, kregen ze in die tijd geheid de vakbond tegen zich. Volgens het christelijke CNV mocht je niet staken van God. Bij de katholieke KAB mochten ze niet staken van de bisschoppen. Het socialistische NVV staakte niet, omdat het na de Bevrijding met CNV, KAB en werkgevers had afgesproken dat er in Nederland niet meer zou worden gestaakt.

Natuurlijk waren er toch stakingen. Deze ‘wilde’ acties braken spontaan uit, of werden georganiseerd door de communistische Eenheidsvakcentrale (EVC). Met die EVC had mijn vader ook al niets. Het communisme bestempelde hij als ‘staatskapitalisme’. Ik moest goed beseffen, dat de arbeiders in het Oostblok er slechter aan toe waren en nog minder te vertellen hadden dan in het kapitalistische Westen. In de DDR (1953) en Hongarije (1956) waren stakingen en arbeidersopstanden immers met grof geweld neergeslagen.

De godsvrede tussen arbeid en kapitaal hield 25 jaar stand. Na 1970 konden de vakbonden zich niet meer afzijdig houden van grote stakingen. In Rotterdam legden organisaties als Arbeidersmacht, een actiecomité van de toen nog zeer maoïstische SP, de havens plat. PvdA-burgemeester Wim Thomassen, die zich niet kon voorstellen dat havenwerkers wilden staken voor meer loon, veronderstelde dat de acties in het stukgoed vanuit de Albanese hoofdstad Tirana werden gedirigeerd. In Oost-Groningen leidde de legendarische communist Fré Meis de acties in de strokarton.

De gevestigde vakbonden konden niet meer werkeloos toezien hoe hun achterban onder invloed kwam van links-radicale activisten. Ze gingen in de jaren daarna zelf stakingen organiseren om het initiatief in handen te houden. De grimmigheid van de wilde acties maakte plaats voor georganiseerd vlagvertoon, waarbij actievoerders werden uitgedost met actieshirts en actiepetjes. Volgens mijn vader hadden die vakbondspetjes weinig te maken met de ‘echte klassenstrijd’.

Mijn vader vond de bonden niet helemaal nutteloos. Dat de vakbeweging miljoenen leden had, was te danken aan haar rol als sociale ANWB. Bij individuele geschillen kan het vakbondslid een beroep doen op een jurist, die als een soort sociale wegenwacht de gestrande werknemers kon redden.

Wie ooit in het holst van de nacht met autopech in de berm heeft gestaan en uit de nood is gered door een wegenwachter, zal niet gering denken over de ANWB. Hetzelfde geldt voor de sociale ANWB genaamd vakbond. Dat heb ik zelf meegemaakt als vakbondslid. Een groot regionaal krantenconcern, dat bekend staat om het omdraaien van elke stuiver,. had mij slechts de helft van de gebruikelijke verhuiskostenvergoeding betaald. Daar kwam ik achter toen ik er na anderhalf jaar weer vertrok en terecht een deel van de vergoeding moest terugbetalen. Alleen klopte die vergoeding dus niet. De regionale directeur trok zich niets aan van mijn protestbrief. Na een kort briefje van een vakbondsjurist uit Amsterdam was de kwestie echter binnen een dag in mijn voordeel beslecht. In één klap had ik mijn vakbondscontributie over vele jaren terugverdiend.

Helaas beperkte mijn vakbond zich niet tot het afsluiten van cao’s, het onderhandelen over sociale plannen (waarin ze zeer bedreven is) en het oplossen van individuele kwesties. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) is behalve vakbond ook beroepsvereniging. Daar lag wat mij betreft een bron van wrijving.

Vice-voorzitter van de NVJ-lid was destijds de oud-CPN’er Wim Klinkenberg. Hij werd beschouwd als de laatste stalinist. In zijn onvoorwaardelijke trouw aan Moskou was hij zo’n beetje de enige communist in Nederland die de Russische inval in Tsjechoslowakije (1968) niet had veroordeeld. Klinkenberg was overigens een bekwaam leider van vakbondsacties. De schoen ging wringen toen de NVJ hem wilde promoveren tot voorzitter. Klinkenberg sprak zich voortdurend uit over de persvrijheid, die volgens hem overal werd bedreigd behalve in de Sovjet-Unie. Dat was voor mij de eerste aanleiding om mijn lidmaatschap op te zeggen.

Enkele jaren later teruggekeerd in de kudde diende zich een tweede ergernis aan. De NVJ geeft een vakblad uit – De Journalist – waarvan het abonnement is gekoppeld aan het lidmaatschap van de vakbond. Door deze gedwongen winkelnering is de journalistenbond de duurste vakbond van Nederland.

Daarbij kwam dat voor de redactie van dit vakblad de Nederlandse journalist een tijd lang alles om Amsterdam draaide. De collega’s buiten de hoofdstad waren wel goed om contributie te betalen en werden als dank voortdurend de grond in geschreven. Impulsief als ik ben zegde ik voor de tweede keer mijn lidmaatschap op.

Eigenlijk gaat het steeds fout zodra de vakbeweging zich buiten haar directe werkterrein begeeft. Regelmatig dwaalt de massaorganisatie af naar de partijpolitiek. Traditioneel bestaan er nauwe banden tussen de FNV en de PvdA, daterend uit de oertijd van hun voorlopers, het NVV en de SDAP. De vakbeweging was een trouwe steunpilaar van de partij en omgekeerd. Ze was tevens het voorland van vooraanstaande politici. Vanuit de FNV en de aangesloten bonden trokken Wim Kok, Karin Adelmund, Ella Vogelaar en Ton Heerts richting Binnenhof. Johan Stekelenburg was in 2003 in beeld als mogelijke PvdA-premier, maar de burgemeester van Tilburg haakte af wegens ziekte

Lodewijk de Waal ging na zijn FNV-voorzitterschap niet in de politiek, maar werd voorzitter van Humanitas. Binnen de humanistische beweging kreeg hij kritiek, toen hij begin 2008 meedeed met oud-CNV’er Doekle Terpstra en diens Benoemen en Bouwen - een politiek correct initiatief waarmee Terpsta niet alleen het Grote Kwaad Geert Wilders wilde bestrijden, maar tevens ‘kwetsende’ kritiek op christendom en islam wilde verhinderen.

Onder De Waals opvolger Agnes Jongerius blijft de FNV steun verlenen aan het multiculturele beleid van de oud-linkse vleugel van de PvdA. Jongerius zit in het comité van aanbeveling van het Nederlands Sociaal Forum, de antiglobalistische beweging van superactivist en zelfbenoemd antiracist René Danen.

Jongerius en Terpstra gaven begin dit jaar hun zegen aan een door de gemeente Amsterdam gesubsidieerde bijeenkomst, waarin poldermoslima’s het dragen van de hoofddoek mochten promoten. Dat het deze Hoofddoekenbrigade niet alleen gaat om de hoofddoek, maar ook om de niqaab blijkt uit de deelname van Nederland Ontsluiert aan deze manifestatie. DE FNV-voorzitster liet zich desondanks strikken voor dit fundamentalistische initiatief.

Dat Jongerius op dat punt niet kieskeurig is blijkt uit haar recente interview met Al-Yaqeen, de website van de ultra-fundamentalistische imam Fawaz Jneid. Jongerius vindt dat de vakbeweging zich sterk moet maken voor bidruimten op het werk - zeker een grote sprong voorwaarts voor een organisatie die 100 jaar geleden nog werd verketterd door alles wat religieus was.

Over het interview staat meer in een weblog van Paul Lieben, medewerker van de Haagse VVD-fractie. Liebens artikel is een aanrader. Hij weet waar hij het over heeft. Samen met de lokale SP doet de VVD er alles aan om de funeste invloed van haatsjeik Fawaz in te perken. Daarbij worden zij dus flink in de wielen gereden door de vakbeweging.

Eén ding kunnen we Jongerius wel nageven. De klassenstrijd mag dan wel verleden tijd zijn, maar als hulptroep van de politieke islam wil de FNV nog steeds op de barricaden staan.

Carel Brendel