Gerardje

Er is wederom een boek verschenen over de schrijver Gerard Reve. Er kunnen niet genoeg boeken over de 'romantisch-decadente kunstenaar' worden geschreven want Reve is, en zo staat het ook terecht op de achterkant van dit nieuwe boek vermeld, 'van een kaliber dat de Nederlandse literatuur node mist'.

Na jaren voortschrijdende Alzheimer kwam de definitieve verlossing voor Reve drie jaar geleden, op 8 april 2006. Het spreekt voor zich dat er daarna allerlei publicaties over hem verschenen, en als liefhebber koop je die allemaal braaf en graag. Geslaagd vind ik bijvoorbeeld het boek Het Volle Leven [en hier] dat herinneringen van bekende of minder bekende Nederlanders aan de volksschrijver bevat. Alleen al de bijdrage De met vuur bemande vogels van Hans Dorrestijn is de aanschaf van het boek meer dan waard. Ik verklap niets maar om U lekker te maken, Dorrestijns stuk eindigt zo: “Vanaf dat moment leefde ik in de vrees dat hij mij en mijn domme opmerking ergens zou beschrijven. Maar dat heb ik zelf moeten doen.”

Minder geslaagd is het boek Avonden op het landgoed. Op reis met Gerard Reve van de Belg Erwin Mortier. En dat is opmerkelijk want tijdens de uitvaart op 15 april 2006 in het Belgische Machelen sprak Mortier een Grafrede uit (Voor U, voor U, voor U alleen), die a-dem-be-ne-mend mooi was en die de Reve-liefhebbers die de moeite hadden genomen Reve de laatste eer te bewijzen (net geen 1000), diep raakte. Het was gewoon een prachtrede maar Mortiers boek dat in 2007 verscheen doet helaas geen recht aan de mens Gerard Reve.

Maar nu is er dan Gerardje – Notities van een Reve-liefhebber, geschreven door Theodor Holman. Kijk, een Reve-liefhebber wil altijd meer maar het boek is een must voor degenen die weinig van het werk van Reve hebben gelezen en nog minder van Reves veelbewogen leven afweten maar wél nieuwsgierig zijn, of om een andere reden meer van de enige volksschrijver die Nederland heeft gehad, willen weten en willen proeven. Dan is Gerardje een uitermate aangename kennismaking. Het prettig geschreven boek - laat dat maar aan Holman over - is geen wetenschappelijke biografie maar en de titel zegt het al, het zijn notities van een Reve-liefhebber en dát is Holman en dat merk je. Voor de tweede druk is er hopelijk genoeg tijd om de vele (spel)fouten te corrigeren.

Reve-liefhebber Holman doet, hoewel hij omstreden onderwerpen als Reves vermeende racisme niet schuwt, recht aan de mens Gerard Reve. Hij heeft getracht dieper door te dringen in de gedachtewereld van de kunstenaar. Waarom deed Reve deze eventuele racistische of zogenaamde 'rechtse' uitlatingen? Waar ging het Reve om? Holman onderzoekt aldus de beweegredenen van controversiële uitlatingen die, en niet iedereen vindt het leuk dat het wordt gezegd, wederom actueel zijn. Holman doet daarbij rake uitspraken, betrekt de eerlijkheid van Reve erbij, laat de schrijver zelf aan het woord, en geeft aannemelijke verklaringen. Het werd wel tijd dat dat eens gebeurde.

Voor wie het werk van onze volksschrijver wél gelezen heeft en zijn leven wel gevolgd heeft, bevat Gerardje toch weer nieuws. Ik heb nooit geweten wie Reves allereerste liefdesvriend was, de man dus met wie Reve zijn eerste homosexuele ervaringen had voordat Wimie zijn levenspartner werd. Nu weet ik dat wel en ik weet ook waarom Reve niet of nauwelijks over deze geliefde schreef. Ik was verrast dit alles te lezen. En zo is er wel meer.

Het boek opent met een verslag van Theodor Holmans bezoek aan Reve op 12 december 1998 in Machelen. Wat Holman dan overkomt en beschrijft, ervaar je als lezer tijdens het lezen eveneens: "Ik kan er niets aan doen, maar ik moet voortdurend om Gerard grinniken."

De Avonden, het Ezelproces, Betondorp, Revisme, politiek, Reves Alles of Niets-mentaliteit (waar nog maar weinig over geschreven is), Engeland, Schopenhauer, er komt veel langs in Gerardje, toch denk ik dat Holman nog niet uitgeschreven is over zijn lievelingsschrijver.

Jammer vind ik dat het 'hostie-verhaal' (Reves gezegende teennagels) er niet in staat, maar wie kent dat verhaal nou nog niet?

Annelies van der Veer

Theodor Holman - Gerardje
Notities van een Reve-liefhebber
Mets & Schilt
Amsterdam
2009
Bol.com