in gepaste bescheidenheid

Interviewer: Als u over religie schrijft, maakt u weinig onderscheid tussen de godsdiensten. De islam krijgt er even hard van langs als de joods-christelijke godsdienst.

Kousbroek: Dat is mogelijk. Toch ben ik ten aanzien van de islam nog tamelijk discreet, misschien wel uit angst voor mijn hachje. Een feit is dat ik niet gauw een manifest tegen de islam zou ondertekenen, terwijl ik onmiddellijk mijn naam zou zetten onder een manifest tegen het christendom. Dat heeft niets met respect te maken; met de achterlijkheid van religies is het zoals in Orwells Animal Farm: all religions are equal, but the islam is more equal. De greep die deze godsdienst op zijn gelovigen heeft is vele malen sterker dan we bij ons gewend zijn. Het fascineert me altijd weer om te zien wat er gebeurt als een dominee een 'dialoog' wil aangaan met de islam. De moslims die daar op ingaan doen dat omdat ze denken dat deze christenen begrepen hebben dat de islam superieur is aan hun religie. Dat levert een dialoog op zoals die waar de Engelsen zo dol op zijn, op het toneel, waar de een het heeft over paarden en de ander over vrouwen zonder dat ze dat van elkaar doorhebben.

Interviewer: In uw brief aan de Arabist Jan Brugman ('Dialoog tussen twee ongelovigen' in Einsteins Poppenhuis) schrijft u dat het u niet zozeer verbaast dat de islamitische cultuur zoveel fundamentalisme kent - bij ons was in de negentiende eeuw ook 'de EO aan de macht' - maar wel dat de islamitische wereld geen Multatuli's kent en geen Godloochenaarsvereniging De Dageraad.

Kousbroek: Er bestaat in de islamitisch wereld inderdaad niet de geringste neiging tot revolte. Die was er bij de christenen al in een vroeg stadium. Het is ook alsof islamieten totaal niet geïntereseerd zijn in het begrip waarheid, of iets in wat wij daar onder verstaan. Trouwens in de Japanse cultuur bestaat die interesse ook niet. Men wil daar helemaal niet weten hoe het 'echt' is, die vraag begrijpen zij niet. Waar het bij hen om draait is consensus, de waarheid is waar iedereen zich bij neerlegt. Dat is een van de redenen waarom ik in gepaste bescheidenheid van mening ben dat de westerse cultuur superieur is aan alle andere.
(...)

Uit: Leven zonder God, elf interviews over ongeloof - Harm Visser
Rudy Kousbroek - We moeten van die barbaarse religies af
Uitgeverij L.J. Veen
2003