Pierre Kemp - Avondrood en Avondstemming (1938)

De 50 beste gedichten

Avondrood

Er komt een rood over alle dingen
en de vruchten, die op de velden staan
missen de wind om over de stilte te zingen
en hun reuk doet mij nu zo bitter aan.
Al mijn jaren ben ik kind gebleven
en ik wil ook verder zo blijven leven,
maar zal het gaan?

Avondstemming

Er is nog wat gebed in de bomen
van winden te laat gekomen
voor de schielijke bui.
De hoorns klinken weer opener.
Het licht is niet meer zo koper
en er is avondgelui.
Het is nog te mooi om dicht te gaan
en met het gezicht in slaap te staan.

'Ik kleed me in het zwart. U kijkt er nu naar. Toen ik op de steenkolenmijn werkte, had ik een voorganger in een grijs kostuum, alleen aan de randen was het zwart. Toen dacht ik, dat zal me niet overkomen, ik neem maar meteen een zwart pak. En sindsdien is het eigenlijk zo gebleven.' *

De Maastrichtenaar Pierre Kemp (1886-1967) werkte tot zijn vroegtijdig pensioen in 1945 als loonadministrator bij steenkolenmijn Laura in Eygelshoven. Op weg naar zijn werk en tijdens de treinreis terug naar huis, schreef hij dagelijks een gedicht dat hij keurig genummerd bijhield in een schoolschriftje. Als hij voldoende gedichten had, verscheen er een nieuwe bundel, waarin de gedichten alfabetisch gerangschikt werden. Na zijn pensionering zette hij zijn dichtersarbeid voort in zijn werkkamer aan de Turennestraat 11 in Maastricht, tussen zijn keurig in paars en geel papier gekafte boeken.

Zo zwart als het pak van Kemp was, zo vol kleuren zijn zijn gedichten. 'Ik ben eigenlijk een zonaanbidder. Zonder zon waren we er niet. Misschien was dat ook wel gelukkig geweest. Maar ja, we zijn er nu eenmaal...'* Er is vrijwel geen gedicht van Kemp te vinden waarin geen kleur voorkomt en hierin herkent men zijn oorspronkelijke roeping om schilder (of componist) te worden. Hij heeft ook enige tijd geschilderd, maar uiteindelijk bepaalde het lot dat hij als dichter zijn grootste faam zou verkrijgen. Niet dat Kemp die faam doelbewust opzocht, maar erkenning vond hij wel. Zo werd hem in 1959 de Staatsprijs voor Letterkunde, de P.C.Hooftprijs, toegekend.

De dichter Kemp wilde de wereld zien met de onbevangen blik van het kind dat hij was geweest, als een feest van kleuren, al breekt regelmatig de melancholie door als hij beseft dat terugkeer naar die kindertijd niet echt mogelijk is, zoals in Avondrood. Blauw en groen komen regelmatig voor, maar het zijn vooral het door het zonlicht opgeroepen rood en geel die een hoofdrol spelen in zijn gedichten.

De poëzie van Kemp is een ode aan het leven, het dagelijks geluk van kleine dingen als het aanschouwen van een zonsondergang of een korenveld. Kemp wordt wel een 'impressionistische dichter' genoemd. Voor mij niet altijd een aanrader, maar in het geval van Kemp werkt het bijzonder goed. Niet voor niets heet een van zijn bundels Engelse verfdoos en naast eerdergenoemde kleuren, treffen we in zijn gedichten een bonte schakering aan zoals in Eenzaamheid, dat ondanks de trieste toon bij mij toch een gelukzalig gevoel weet op te roepen:

De lucht is zo lila en lauw
om de rose bloemen bij de molen.
Het water ernaast stapt grauw
geruist in de schoepen met vloeiende zolen.
Het is er om in 't grijs gereed te staan
en maar in en uit de kamers te gaan.

Kemp legde zichzelf rijmdwang op en daardoor krijgen zijn gedichten vaak een korte 'twist' die het net niet tot een perfect gedicht maakt. Maar juist dat element karakteriseert de dichter Kemp en maakt hem mij zo dierbaar. Op een of andere manier passen alle stukjes bij elkaar om samen te vallen in die unieke figuur, die wat wereldvreemde man die in zijn zwarte pak op zijn werkkamer een wereld vol kleuren tevoorschijn toverde.
Er is veel ellende op de wereld. Ik ga daar hier verder niet op in, maar als het me even te veel wordt, is een duik in de 'kleine liederen' van Kemp mijn dosis Prozac.

Kees Bakhuyzen

* H.U Jesserun d'Oliveira: Scheppen riep hij gaat van au. Interviews met 11 schrijvers. Athenaeum - Polak & Van Gennep, 1977
De Verzamelde gedichten van Pierre Kemp worden uitgegeven door Van Oorschot. Een fraaie introductie is Een bloemlezing uit zijn kleine liederen, samengesteld door Adriaan Morriën. Eveneens Van Oorschot, maar volgens mij inmiddels niet meer leverbaar.