Klachtenbrief met verbetersuggesties

Open brief

Aan: Jongerencommissie moskee Badr
Willem Leevendstraat 7
Bos & Lommer

Aan: Raad van Marokkaanse Moskeeën Noord-Holland
Postbus 94384
Amsterdam

Onderwerp: klachtenbrief met verbetersuggesties

20 februari 2010

Geachte jongerencommissie, geacht bestuur RVM,

Met belangstelling heb ik eergisteren het verkiezingsdebat gevolgd in de Badr-moskee. Het thema was de positie van jongeren in Amsterdam en de maatschappelijke rol van moskeeën. Dit verkiezingsdebat maakt deel uit van het project ‘Voorkomen is beter dan genezen’, waarmee de RVM, zo lees ik op de website van het ACB-Kenniscentrum, islamitische radicalisering van moslimjongeren hoopt tegen te gaan. De moskeeën willen ruimte geven aan ‘openheid’ en ‘ontmoeting’ tussen moslims, andere godsdiensten en ‘seculiere stromingen’.

Mijn grote waardering voor dit project en ook voor de organisatoren van de jongerencommissie. Ik werd gastvrij ontvangen door tal van vriendelijke, attente en beleefde Marokkaanse heren. Toch heb ik een klacht over één onderdeel van de organisatie: ik moest mijn schoenen uitdoen als ik de zaal in wilde waar het debat werd gehouden. Ook mocht je niet geschoeid in het zijzaaltje waar werd nagepraat onder het genot van een glas Marokkaanse thee en lekkere hapjes.

Het verzoek om de schoenen uit te trekken in een moskee is in feite een verzoek om zich te houden aan de sharia, en wel het onderdeel al-ibadat, de aanbidding van Allah, in het bijzonder de reinheidsvoorschriften die moeten worden gevolgd bij de salaat, een van de vijf zuilen van uw godsdienst. Moslims voeren uit eerbied voor Allah deze reinheidsrituelen uit voordat zij de dagelijkse gebeden opzeggen, al dan niet in de moskee. Vandaar de woedoe-ruimte en de schoenenkast. Dat begrijp ik en respecteer ik.

Een gebedsdienst waarvoor niet-moslims worden uitgenodigd, is een ander verhaal, maar als de moskee een avond organiseert met een openbaar, niet-religieus karakter, gelden de Nederlandse etiquetteregels. Zo doe ik mijn schoenen uit voordat ik bij mijn Marokkaanse buren binnenloop omdat dit hun huisregel is en zo kleed ik mij een beetje deftig als ik naar het Concertgebouw ga.

Echter, ik weiger uit principe om mijn schoenen uit te trekken op een verkiezingsavond. Een politiek debat heeft in Nederland, waar de scheiding tussen kerk en staat geldt, een neutraal karakter. Dankzij dit principe bestaat de godsdienstvrijheid en kunnen verschillende geloofsgroepen met elkaar samenleven, zoals de RVM zelf uiteenzet op haar website.

Ik zal een vergelijking maken. Regelmatig bezoek ik de protestantse Westerkerk, terwijl ik niet gelovig ben. Ik kom voor de cantates van Bach die tijdens de kerkdiensten worden vertolkt. Welnu, deze christelijke kerk eist behalve de gangbare conventies helemaal niets speciaals of religieus van mij. Ik zit gewoon tussen de gelovigen en samen genieten wij van de prachtige muziek. Zo eenvoudig kan het zijn om ‘openheid’ en ‘ontmoeting’ mogelijk te maken tussen gelovigen en ongelovigen!

Precies zo vind ik ook dat de Badr-moskee niets speciaals of religieus van mij mag eisen als ik naar een verkiezingsdebat in hun gebouw kom. Het opleggen van een islamitische reinheidsregel aan medeburgers die Allah niet erkennen, staat een open ontmoeting in de weg.

Sterker nog, ik vind eigenlijk dat u ook moslims zou moeten toestaan om hun schoenen aan te houden. Voor hun was deze verkiezingsavond toch even openbaar? Zo niet, heeft u een probleem, dan zou er sprake zijn van islamisering via de kanalen van de democratische rechtsstaat. En dat is toch niet wat u wilt? In feite fungeerde de Badr-moskee als een zalencentrum. In de Bijlmer worden op dezelfde manier verkiezingsbijeenkomsten gehouden in de Nieuwe Stad, een christelijke kerk voor Afrikanen, Antillianen en Nederlanders.

Overigens hoorde ik gisteren ook twee (seculiere?) Marokkaanse mannen mopperen dat de schoenen uit moesten. De niet-moslimse bezoekers deden dit heel gedwee wel. Ik begrijp hier niets van, het doet me denken aan het boekje van de Duits-Pools-Joodse journalist Henryk Broder, Hurra, wir kapitulieren! Von der Lust am Einknicken (hoera, we kapituleren! over de neiging [van niet-moslims] om door de knieën te gaan [voor opdringerige islamisering]).

Het zal u duidelijk zijn dat ik van mening ben dat u de Nederlandse beleefdheidsregels schendt als u van mij eist dat ik me aan uw religieuze voorschriften houd op een avond met een principieel seculier karakter. Ik weet dat u niet de bedoeling had om onbeleefd te zijn, toch vraag ik u vriendelijk hierbij stil te staan.

De organisatoren met wie ik dit eergisteren besprak, ontkenden dat het met de sharia te maken had; volgens hen was het slechts een ‘huisregel’. Dat vond ik een beetje een flauwe reactie en niet erg geloofwaardig. Laten wij eerlijk zijn tegen elkaar en het beestje bij de naam noemen! U onderwerpt zich aan Allah, kom daar dan voor uit. (Maar misschien is dit wel een voorbeeld van de pijnlijke spraakverwarring die wel vaker optreedt in de dialoog tussen moslims en andersdenkenden. Moslims hebben een andere opvatting van waar het in godsdienst om draait dan christelijke en seculiere westerlingen. Simpel gezegd: alles is islam, er is geen scheiding tussen de islam en het dagelijks leven. Voor Nederlanders is dit zoals u weet onwerkbaar. En we leven allen in Nederland.)

Hoe dan ook. In de onderwerpsregel van mijn klachtenbrief kondig ik aan dat ik een suggestie voor verbetering zal geven. Ik stel voor dat u volgende keer afdekfolie of stucloop (grote rollen bedrukt, waterdicht karton, bijvoorbeeld appelsientjeverpakkingen, verkrijgbaar bij de bouwmarkt) op de vloer legt als u weer een openbare avond houdt. Dan kunnen de bezoekers, zowel de moslims als de niet-moslims, gewoon hun schoenen aanhouden. De Al-Kabirmoskee aan de Weesperzijde, ook lid van de RVM, doet het ook zo.

Rest mij nog een suggestie voor de volgende keer dat u weer een jongerendebat organiseert. Eergisteren telde de debatvoorzitter ongeveer acht jongeren in de zaal, later kwamen daar nog drie jongeren bij. Maar zij hebben helemaal niets gezegd. De ‘volwassenen’ praatten over de hoofden van de jongeren heen over hun positie. Ik vond dat raar.
Bent u het niet met mij eens dat het debat veel interessanter zou zijn als de microfoonmedewerkers vooral de jongeren het woord hadden gegeven? Hiermee doen de jongeren ook belangrijke democratische vaardigheden op: spreken in het openbaar, je mening onder woorden brengen, in dialoog gaan met mensen die een andere opvatting hebben. Wat mij ook verbaasde, is dat de zaal vol zat met Marokkaanse mannen. Nauwelijks vrouwen. Trouwens ook geen Turkse moslims. Ook zag ik geen meisjes; de elf jongeren waren allemaal jongens. Hoe kan dat? Hier ligt een schone maatschappelijke taak voor de Badr-moskee. Hier is nog een wereld te winnen.

Tot slot hoop ik dat u iets aan mijn brief heeft. Zelf zie ik deze klachtenbrief-met-suggesties als een bijdrage aan een van de doelstellingen van het ‘Voorkomen is beter’-project, zijnde een open gedachtenwisseling over de Nederlandse islam en een dialoog met andere levensovertuigingen. U mag deze brief gebruiken voor de website die voor het project wordt ontwikkeld.

In afwachting van uw antwoord,

Met vriendelijke groet,

Bernadette de Wit