Wanneer men mensen, die niets van de islam afweten, desbetreffende citaten uit de Koran voorleest, komt altijd weer het antwoord, dat dit vast en zeker verkeerd en islamvijandig is vertaald – zelfs wanneer de geciteerde vertalingen afkomstig zijn van moslims. Maar hoe men het ook wendt of keert en mooi praat: bepaalde zuivere geweldspassages zijn, ondanks de meest intensieve ”goedmenschelijke” inspanningen, niet islamvriendelijk weg te vertalen. Wat een pech.Een van diegenen, die dit heeft geprobeerd, is de islamwetenschapper Hartmut Bobzin, die over zijn vreselijke inzichten in FOCUS bericht:
”Vele passages heb ik met tegenzin vertaald.” Islamwetenschapper Hartmut Bobzin over de taal van de Koran, die hem zowel betovert als schrik aanjaagt.
FOCUS: Professor Bobzin. U hebt vele jaren lang de Koran bestudeerd. Ziet u hem als bedreigend?
Bobzin: Ik kan ook als vertaler niet verhelen, dat er bepaalde passages in staan, die ik alleen met tegenzin in het Duits heb vertaald. Niemand vertaalt graag, dat vrouwen of plegers van overspel met de zweep moeten krijgen.
FOCUS: Of dat ongehoorzame vrouwen geslagen moeten worden, zoals in soera 4 wordt gezegd? Moslims omschrijven dat met een tik geven.
Bobzin: Het zou beter zijn dat ze zouden zeggen: Ja, daar staat, dat ongehoorzame vrouwen geslagen moeten worden. En dat was in is de weg van de traditionele uitleg van de Koran. Dat is voor veel moslims ook pijnlijk. Daarbij zouden ze kunnen zeggen, dat is een historische tekst, daarover gaan we een standpunt innemen. Als alternatief kan men de tekst modernistisch rechtbuigen. Een islamitische feministe uit Keulen vertaalt ”slaan” met ”ga uit elkaar”. Maar dat wordt niet gedekt door de Arabische tekst.
FOCUS: De bedreigingen lopen als een rode draad door de Koran.
Bobzin: Het woord straf is inderdaad een van de meest genoemde.
FOCUS: Is de Koran eerder een dreigende dan een vrolijke boodschap?
Bobzin: Men moet de Koran vanuit zijn tijd begrijpen. Wellicht was de dreiging destijds belangrijker dan de waardering. Als vertaler ben je tot neutraliteit tegenover de tekst verplicht.
FOCUS: Een soera bedreigt de ongelovigen met vuur, de dood in smeltend metaal. Wie deze passage leest, ziet gewoon de brandende toten en het stalen skelet van het World Trade Center op 11 september 2001 voor zich.
Bobzin: Er staan vele passages in de Koran, waarvan radicale moslims denken dat ze vooruitlopen op de toekomst. Dat is niet mijn overtuiging, maar zo wordt de Koran veelvuldig uitgelegd. De historie van de uitleg van de Koran is gewoon ook de historie van datgene dat mensen in de Koran menen te zien.
FOCUS: Uw vertaling wordt gevolgd door een pagina met de Arabische kalligrafie ”God spreekt de waarheid”. Wat bedoelt u daarmee?
Bobzin: Dat is een gedeelte van een formule, waar moslims mee afsluiten als ze uit de Koran voordragen. Voor mij is dat een aanwijzing, dat mijn vertaling ook voor islamitische lezers is bestemd.
FOCUS: Zou u willen, dat een imam in een Duitse moskee uw versie gebruikt?
Bobzin: De Koran zal als liturgische tekst in de moskee altijd in het Arabisch worden voorgedragen. Ik zou blij zijn wanneer mijn versie daar zou worden gebruikt, maar ik wil de moslims niet naar de mond praten. Ik voel me in eerste instantie verplicht tot de tekst en de waarheid.
FOCUS: Wat was eigenlijk de aanleiding om soera’s in het Duits te vertalen?
Bobzin: Ik geef veel cursussen over de islam in het volwassenenonderwijs en ik wilde uit de Koran citeren. Ik bezat echter als wetenschappelijk betrouwbare tekst alleen de vertaling van Rudi Paret uit de jaren-60…
FOCUS: …die met veel toevoegingen en tussenvoegsels voor leken moeilijk is te lezen.
Bobzin: Of neemt u de Reclam-uitgave met een 100 jaar oude vertaling. De Duitse moslim Murad Hofmann heeft hem opnieuw uitgegeven en hem slechter gemaakt dan hij was. Bij hem is een nieuwe preutsheid te vinden. In plaats van ”met een weelderige boezem” heet dat bij hem ”prachtig”. Hij is niet de enige, die de taal van de Koran afvlakt. Het kernachtige, ongemakkelijke in hem wordt graag genegeerd.
Bobzin: U zegt van zichzelf, dat u de zaken niet versluiert. U vermijdt echter het begrip van de paradijselijke maagden, die wachten in de hemelse tuin. Aan het einde van soera 55 vertaalt u: ”Daarin zijn goede, mooie vrouwen, met zwarte ogen, afgezonderd in tenten, daarvoor nog door mens of geest aangeraakt, ze liggen op groene kussen en mooie tapijten.”
Bobzin: Dat is net zoiets als met het begrip ”Heilige Oorlog”. Dat staat zo ook nergens in de Koran. ”Paradijselijke maagden” voor het Arabische begrip Huri zou eenvoudigweg een verkeerde vertaling zijn. Het Arabische woord Hur betekent ogen, waarin de verhouding zwart-wit vooral heel mooi is.
FOCUS: In islamitische landen is de klank van het voordragen uit de Koran alom aanwezig, of het nu in een taxi op bij de ingang van een café is.
Bobzin: Dat is een soort psalmachtig gezang. Men kan dat het best met de oosterse liturgie of het joodse voordragen uit de Bijbel vergelijken. In de taal schuilt een betovering, wat de dichter en Koranvertaler Friedrich Rückert al vond. Mijn motivering was om het boek als meesterwerk van de Arabische taal tot uiting te brengen en het Duitstalige mensen ook als voorleestekst te laten ervaren.
FOCUS: Waar ontroert de koran u vooral?
Bobzin: Dan moet ik denken aan het verhaal van Jozef, die immers ook in het Oude Testament voorkomt, en die hij op zijn eigen wijze vertelt. De Koran rijgt namelijk de directe redes van Jozef, zijn broers en de Vader bijna zonder overgang aan elkaar.
FOCUS: Is dat niet irritant? Vaak weet men niet wie er spreekt.
Bobzin: Dat is het moeilijke aan de Koran. Hij gaat er steeds maar weer van uit, dat de luisteraar de stof eigenlijk al kent, die met heel speciale accenten wordt gepresenteerd. Daarom is men ook steeds weer aangewezen op opmerkingen en commentaren.
FOCUS: In het begin van de Jozef-soera staan de Arabische letters Alif, Lam en Ra. Die vertaalt u niet.
Bobzin: Het is tot op de dag van vandaag niet duidelijk of ze de markeringen van vroegere tekstverzamelingen zijn of een soort mantra, zoals veel islamitische mystici beweren. Moslims zeggen vaak, God weet het. En dat is niet alleen berusting. Dat is een erkenning van datgene, dat de mens niet alles begrijpt.
FOCUS: Hoe bent u bij het vertalen te werk gegaan?
Bobzin: Ik vond het belangrijk, dat de Koran in het Duits iets van zijn klank zou behouden. Daarom heb ik in de ontstaansfase van de tekst steeds opnieuw hardop gelezen. De vertaling is voor het grootste deel bij mij thuis ontstaan, met mijn vrouw als eerste critica. Zij is ook Arabist. Dat waren vaak heftige discussies! Ik vind, dat een vertaler moet beslissen voor een bepaalde variant, opdat er een uniforme tekst ontstaat.
FOCUS: Wat vindt u van de these, dat de Koran zou berusten op een christelijke oeroude tekst in het Aramees en door de Arabieren totaal verkeerd begrepen zou zijn?
Bobzin: Zulke hypothesen zijn taalwetenschappelijk niet te bewijzen. Mijn werk heeft het nauwelijks beïnvloed. Men moet de Koran zo vertalen, zoals hij in de gemeenschap ook wordt begrepen. Het is niet mijn taak om als niet-moslim tegen de moslims te zeggen hoe ze hun heilige boek moeten interpreteren.
FOCUS: Uw vertaling is dus slechts een aanbod?
Bobzin: Een probleem is immers, dat tegenwoordig de Koran wordt gelezen en geïnterpreteerd door mensen, die daarvoor geen opleiding hebben gehad. Iedereen kon altijd al de Koran van buiten leren, maar de interpretatie van datgene dat er in staat, was zaak van de imams.
FOCUS: Dit monopolie bestaat niet meer.
Bobzin: Dat is de reden, dat de Jihad als Heilige Oorlog wordt vertaald, hoewel daarmee in de regel in de Koran de inspanning van de gelovige op het pad van rechtvaardigheid wordt bedoeld. Het kan ook strijd betekenen. Door de verbinding van beide begrippen is een radicalisering van het Koranbegrip mogelijk geworden, die vroeger niet denkbaar geweest zou zijn.
FOCUS: Dus is het beter om alleen de deskundigen bij de historische bronnen te laten?
Bobzin: Dat geldt overal voor teksten met zo’n lange overleveringshistorie. Ze hebben een bepaalde kunst van uitleg nodig. Er zijn maar weinig gedeeltes die onmiddellijk te begrijpen zijn.
FOCUS: Een persoon met Arabisch als moedertaal kan de grove bedoeling van de Koran begrijpen, die meer dan 1300 jaar oud is. Een Duitser zou zo’n oude tekst in zijn taal niet kunnen lezen.
Bobzin: Dat is het bedrieglijke. Veel Arabieren denken, dat ze de Koran zouden begrijpen, omdat hij hen zo vertrouwd in de oren klinkt. Er bestaan merkwaardige voorbeelden voor de schijnbare zin – zoals in het Jozef-verhaal. Daarin komt het Arabische woord sayyara voor. Dat betekent tegenwoordig auto. In de 7e eeuw werd daarmee iets anders, een groep reizigers, bedoeld. De taalcultuur van het Arabisch is conservatief. Vernieuwingen bestaan in de woordenschat en de zinsleer. Het Duits echter heeft een snellere ontwikkeling doorgemaakt. Daarom kunnen we zelfs niet eens de dichter Wolfram von Eschenbach uit de 12e eeuw begrijpen.
* Tien jaar lang heeft de islamwetenschapper Hartmut Bobzin uit Erlangen, 63, aan een Koran in het Duits geschaafd en gevijld. Het is de eerste vlot te lezen uitgave door een Oriëntalist in de afgelopen 100 jaar.
* Zijn vertaling verschijnt/is verschenen dinsdag 18 mei bij uitgeverij Beck.Soera ”Het Berouw”, vers 9:73
Vertaling van Bobzin:”O profeet! Bestrijd de ongelovigen en de huichelaars, en pak hen hard aan! Hun toevluchtsoord is de hel! Welk vreselijk lot”
Vertaling Muhammad Asad/Ahmad van Denffer/Yusuf Kuhn:
”O profeet! Doe je best tegen de leugenaars van de waarheid en de huichelaars, en wees onverbiddelijk tegenover hen. En (als ze geen berouw hebben) zal hun doel de hel zijn – wat een vreselijk einde van een reis!”
Soera ”Mohammed”, vers 47:4Vertaling van Bobzin:
”Wanneer jullie echter hen ontmoeten, die ongelovig zijn, sla dan in op hun nekken, tot jullie ze helemaal hebben overwonnen. Sla hen dan in de boeien! Daarna of genade of losgeld – net zolang tot de oorlog ten einde is. Zo zij het.”Vertaling van Max Henning/Murad Hofmann:
”Wanneer jullie (in de loop van een verdedigingsoorlog) op de ongelovigen stuiten, sla dan op ze in *), totdat jullie ze hebben bedwongen. Bind ze daarna goed vast. Geef ze daarna de vrijheid, of uit genade of tegen losgeld, opdat de oorlog ophoudt jullie te belasten. Zo zij het!”
*) Letterlijk: sla in op hun nekkenInterview: FOCUS-redacteur Hartmut Kistenfeger
Vertaald uit het Duits door: E.J. Bron
Het probleem is niet zo zeer de lelijke teksten, maar vooral het feit dat op grond van die teksten wetgevingen bestaan waardoor afvalligen, homo's en andersdenkenden de doodstraf kunnen krijgen of minimaal met maatschappelijke uitsluiting te maken krijgen. Tevens wordt de slechte positie van de vrouw o.a. door de koran gerechtvaardigd. Pas wanneer de koran minder absoluut wordt genomen, zal er meer vrijheid voor anderen zijn. Helaas zit dat gezien de aard van de islam er niet in.
BeantwoordenVerwijderenOok hier staat weer te lezen dat de koran niet te lezen is zonder informatie die destijds als algemene achtergrondkennis werd beschouwd. Dat tegenwoordig veel lezers van de koran met hiaten aan kennis kampen is voor ons duidelijk maar voor hen zelf niet. Omdat ik éérst de Bijbel heb gelezen, vervolgens de verhalen uit Duizend-en-Een-Nacht (het sprookjesboek) en pas daarna de koran is het voor mij duidelijk dat de koran geen op zich zelf staand boek is maar een gevolg op eerdere en oorspronkelijkere werken. Als men de koran leest zonder kennis te hebben genomen van het werk van de Gebroeders Grimm, Hans Christian Andersen en de sagen & legendes en de mythologie van Noorse, Germaanse en Griekse goden dan is de koran volslagen onzin, onbegrijpelijke rotzooi!
BeantwoordenVerwijderenAls men bijvoorbeeld de koran leest om iets te leren over Abraham, dan staat zijn levensverhaal niet chronologisch in de koran op meer dan 168 stukken gehakt. Pas als men het oorspronkelijke verhaal kent dan vallen de puzzelstukjes uit de koran op hun plaats. Helaas zijn de lezers van de koran niet gezegend met veel denkvermogen, nooit zal in hun gedachten opkomen dat de koran als boek totaal onbruikbaar is geworden omdat er in het verleden te veel is geschrapt en geëdit. Nog afgezien van het feit dat de basis van de koran gewoon ook niet deugt. De koran is alleen geschreven om geld mee te verdienen, omdat de onderdrukking van mensen nu eenmaal macht en invloed veroorzaakt. Dus geld oplevert!
De oplossing voor dit probleem is niet een betere vertaling. De enige oplossing van de islam is het voor eens en voor altijd onschadelijk maken van Allah. Door te bewijzen dat hij niet bestaat. Dit lijkt onzin, maar het is de enige bruikbare manier. Het verbieden van de koran heeft geen zin, uitleggen waarom de koran rotzooi is heeft ook onmogelijk, want de slachtoffers van de islam (dat zijn de moslims) kunnen dit toch niet begrijpen.
Alle rotzooi op de wereld is het gevolg van moslim-denken! De enige manier om mensheid te bevrijden van de uitwassen van de islam is de strijd aangaan met Allah. Een betere vertaling van de koran, een feministische koran of zelfs een niet-racistische koran helpen niet! Sterker nog, het werkt zelfs contraproductief. Als de meest haatdragende stukken uit de koran worden vertaald als begripvolle en redelijke verzen dan wordt de waarheid alleen maar méér beschadigd, en is de oplossing van het moslim-probleem alleen maar verder weg.