De vrouw van de filosoof

Beste reiziger, de jongste roman van Philibert Schogt, valt tegen en toch is Philibert Schogt een groot schrijver. Maar wie is deze schrijver met de dubbele g-klank in z'n achternaam? Ik had nog nooit van Schogt gehoord toen ik een door mij gewaardeerde columniste de titel van een van zijn boeken met professioneel ingehouden enthousiasme hoorde noemen. Dat was tijdens een radiodiscussie over wraak in de literatuur waar lustig werd gefilosofeerd over de toen (2008) net – en wat mij betreft terecht – met de AKO Literatuurprijs bekroonde roman Over de liefde van Doeschka Meijsing. Een roman de moeite waard om te lezen. De vrouw van de filosoof van Philibert Schogt echter, dát boek beloofde wat!

Soms heb je dat. Dan weet je: als deze persoon een boek, een film of muziek aanbeveelt, dan is de kans groot dat ik daar eveneens plezier aan beleef. Kwestie van een aantal keren meemaken. Een dergelijke aangever hoeft helemaal je vriend of vriendin niet te zijn, sterker nog als ik weer eens een boek op aanraden van wél een goede vriend of vriendin heb gelezen, vind ik daar soms weinig aan. Andersom komt trouwens ook voor, dan kunnen mijn vrienden maar niet warm lopen voor de door mij van harte aanbevolen boek-, film- of muziek-suggestie. Opmerkelijk.

Oude, vertrouwde meesters (her)lezen is fijn maar hoe vaak maak je nog mee dat je gegrepen wordt door een boek van een betrekkelijk onbekende jonge Nederlandse schrijver?

Zo vraag ik me af wat er 'lichtvoetig' is, of zelfs 'vrolijk' en 'hilarisch' aan de bestseller Joe Speedboot van Tommy Wieringa die ik op aanraden van een vriend las en waarin een jonge maar bijkans volledig invalide en afhankelijk geworden knul die ook nog eens zijn spraakvermogen heeft verloren de gruwelijkste en ongeloofwaardigste ervaringen moet doorstaan. Ook bedank ik graag voor de rauwe werkelijkheid van Robert Vuijsjes bestseller Alleen maar nette mensen. Van harte gefeliciteerd maar deze werkelijkheid is elke dag in ruime mate aanwezig en sinds ik Alleen maar nette mensen las, kost 't me nog dagelijks moeite niet bij elke dikke, donkergekleurde vrouwelijke medelander te denken aan de opmerking: “Kijk die bil!”. Dat soort vulgaire typeringen gaat bij mij in een laatje dat ik dichtdoe en liever nooit meer opentrek. Op deze manier kijk ik toch liever niet naar onze medelanders, hoe exotisch ze ook mogen zijn.

Toegegeven, beide bestsellers zijn vlot geschreven, maar uiteindelijk gaat het toch om de inhoud en het liefst om een combinatie van beide en dat nu heeft Philibert Schogt (1960) in zijn pen. Het lijkt zo makkelijk wat Schogt doet, die zinnen, zo eenvoudig en terloops opgeschreven, zo bedenk je ze toch zelf? Maar dat is onzin natuurlijk, dat mocht je willen. Precies dat maakt Schogt een groot schrijver, want o wat lezen die geraffineerde zinnen lekker, en wat een inhoud, vaart, humor, verrassing en spanning. Ja, De vrouw van de filosoof (2005) is een bijzonder opwindend boek. Een verhaal om van te dromen, of om 'n nachtmerrie van te krijgen...

Want stel je eens voor, je vriend gaat er met een ander vandoor nadat je hem jarenlang zowel financieel als moreel gesteund hebt in zijn ambitie een boek te schrijven over een onbekende controversiële filosoof Francois Malmédy. Hoewel je zelf maar een jaartje filosofie hebt gestudeerd, ben je niet vergeten wat die filosofie van Francois Malmédy behelst: dat je een vijand moet creëren om zelf een held te zijn. En, omdat een held geen fouten maakt is alles altijd de schuld van de vijand en kun jij je dus altijd 'goed' voelen. De filosofie van Malmédy in een notendop, staat allemaal te lezen in zijn tweede boek Grâce â l'ennemi.

Maar die vriend verlaat jou dus, zodra z'n dikke zowat 900 pagina's tellende boek over die merkwaardige filosoof - op wie jij hem nota bene ooit hebt gewezen - eindelijk af is en een uitgever het wil uitgeven, voor een andere vrouw. En welke vrouw..

Vernederend genoeg en toch red je je eigenlijk best goed als alleenstaande moeder. Dan verschijnt het boek van je ex en attendeert een vader van een vriendje van je zoon je lacherig op een recensie in de krant des volks waarin jij met naam en toenaam wordt genoemd. Pijnlijker wordt het als blijkt dat je ex in zijn boek allerlei details - een seksscène zelfs - uit jullie privéleven onthult, details die jij destijds héél anders hebt beleefd of geïnterpreteerd. Woorden zijn verdraaid, het zijn leugens geworden die ook nog eens gedrukt staan. Jij blijkt de vijand te zijn geworden! Het is een regelrechte aanslag op je persoonlijkheid. Hoe ga je daarmee om?

Ondertussen gaan allerlei mensen zich ermee bemoeien, zij menen zich over je te moeten ontfermen. Je ouders willen dat het boek uit de handel wordt genomen ("censuur!"), je beste vriendin (maar is ze dat eigenlijk wel?) stelt voor een tegenoffensief te beginnen en al gauw word je verrast door een telefoontje van een magazine dat jou graag de gelegenheid biedt een weerwoord te geven:

"Als journaliste ben ik er dan ook heilig van overtuigd dat je het vrije woord zo veel mogelijk met het vrije woord moet bestrijden. Ik wil je niets opdringen, hoor Vera, maar misschien biedt zo'n interview je een vorm van gerechtigheid die beter bij jou past. We kunnen er samen een heel leuk stuk van maken. Ik weet niet of je ons blad kent?"

Ja, ja..

Wat doe je? Wat kún je doen? Wat is het verstandigst? Je eer en goede naam immers...

Bij het lezen van De vrouw van de filosoof moest ik onmiddellijk aan onze moderne internetwereld denken waarin wraak, pijnlijke onthullingen, leugens, afgunst, 'vriendschapsopzeggingen' en meeliften op het drama van de ander, misschien nog wel vaker voorkomen dan in het echte leven, maar het zou te veel eer zijn te denken dat Schogt zich door deze nieuwigheid heeft laten inspireren.

Net als je als lezer denkt, nu wordt het me te gortig, te ongeloofwaardig - hoe kan de hoofdpersoon (Vera) zó naïef zijn? - precies op dat moment grijpt de schrijver in en leidt hij de lezer van deze 'psychologische thriller' in een richting die maar al te aannemelijk is, en voorstelbaar.

De vrouw van de filosoof heeft naast het meeslepende verhaal, nog meer te bieden. Daar zijn bijvoorbeeld de onvergetelijke en uiterst leerzame telefoongesprekken met de journaliste, en er komt een passage in het boek voor die zó nauwgezet en gedetailleerd beschrijft hoe het is, of beter hoe het kán zijn om (privé)les te geven aan anderstaligen dat ik me niet kan voorstellen dat Schogt of een directe naaste van hem hier niet direct ervaring mee heeft opgedaan. Voor elke ervaringsdeskundige op dit gebied is 't een groot genoegen deze beschrijving te lezen.

Tijdens het lezen moest ik aan Uit talloos veel miljoenen van W.F. Hermans denken, dat niveau, en hoewel ik beter wist en het er niet toe doet, had ik steeds de indruk dat ik met een vrouwelijke schrijver te maken had. Een ding is zeker, als je het boek uit hebt en opzij legt, besef je dat er in de Nederlandse taal maar weinig boeken als De vrouw van de filosoof worden geschreven, het zijn maar 176 pagina's maar je hebt zojuist een meesterwerk gelezen.

En wie is nou de verstandigste, de wijste, de vrouw of de filosoof? En, voor wie kiest de lezer? Ik weet het wel.

Al valt de jongste roman Beste reiziger van Philibert Schogt qua verhaal dan tegen, zijn zinnen, zijn gedachtewereld doen dat nooit, die blijven de moeite waard om gelezen te worden. Schogt is een schrijver die ik zal blijven volgen.

AnneliesvanderVeer