Ik weet niet wat ik allemaal probeerde te zeggen

(...) Ik weet niet wat ik allemaal probeerde te zeggen of duidelijk te maken aan mensen die niets konden begrijpen, en dat niet omdat ze dom waren, welneen: zij wisten alles. Alles? Nu ja: het scheelde niet veel.

Daarom was het eigenlijk dom van mij om altijd iets te willen uitleggen aan personen die dat helemaal niet op prijs stelden. Ik bedoelde het goed, en het is niet moeilijk om te vertellen wat die Kerk is, wat zij als waarheid (leerstellingen) verkondigt, hoe zij georganiseerd is en hoe zij haar voortbestaan verzekert. Verder is alles vrijblijvendheid: men moet er zin in hebben. Totalitaire regimes als in Duitsland, Rusland en China vervolgden de R.K. Kerk, autoritaire regimes (Italië, Spanje) lieten haar met rust.

Dat de Kerk niet geporteerd is voor het socialisme of het nationaal-socialisme vind ik niet zo vreemd: vóór de opstand van generaal Franco had het klassebewuste proletariaat in Spanje reeds twee opstanden ontketend (in 1932 en 1934). In 1934 gingen alleen al in de provincie Málaga twee en dertig kerken in vlammen op, en werden het atelier en een deel van het werk van Gaudí verwoest. De Kerk kiest dus liever niet voor het socialisme, hoewel die raspende spreker en kraakredenaar dat op die gedenkwaardige avond ten huize van broertje wel degelijk eiste. Ik vond dat een beetje onlogisch van hem.

Ook wat Duitsland betrof zag de Kerk van Rome de klap aankomen en kwam zij in 1938 met de pauselijke encycliek Mit Brennender Sorge, die wegens de dreigende situatie niet eerst in het Latijn maar direct in het Duits verscheen, en waarin de rassentheorie en de leer van Blut Und Boden ten felste werden afgewezen en veroordeeld. Hitler liet die Duitse editie meteen in beslag nemen, en liquideerde alle katholieke uitgeverijen, verenigingen en congregaties. 'Neen, dat is niet waar!' Maar het is wèl waar, al heeft het nooit in een Nederlandse krant of een Nederlands schoolboek gestaan. Het programma van Hitler was: eerst alle Joden en dan ook alle Katholieken. Hij kreeg de tijd niet om het te voltooien, maar het werd door Stalin voortgezet in Rusland en de andere Oost-bloklanden, en door Mao in China.

Het socialisme vervolgt Joden en Katholieken. En toch voelen veel Joden en veel Katholieken zich tot het socialisme aangetrokken. Ik zoude willen weten waarom, want het is toch iets ongerijmds. Misschien stemmen veel mensen op hun eigen moordenaar. Neen, ik heb toen niet gewag gemaakt van al dat bovenstaande, want dan hadden ze misschien de ambulance opgebeld. En die mensen waren erg gelukkig met zichzelf, dus men heeft niet het recht om dat geluk te verstoren.

Ik zeide alleen maar dingen als: 'Er zijn toch wel meer mensen die katholiek zijn?' Ik bedoelde dat het toch geen ziekte of een stoornis was? Die geleerde halfbroer van mij is daarna slecht gaan slapen en kreeg schuddingen omdat ik hem vertelde dat het om duizend miljoen (1 miljard) mensen ging en een gemeenschap betrof die nog lekker groeide ook, al was zij reeds de grootste ter wereld. Dat was voor mij geen argument, maar wel voor socialisten want hoe meer mensen iets geloven hoe meer het waar is, dat denken ze, ja, als het hun goed uitkomt wel te verstaan.

Uit: Het Boek Van Violet En Dood - Gerard Reve
Pagina 137-139
Uitgeverij L.J. Veen Amsterdam/Antwerpen
Bestellen?