Imagine John Lennon 70 jaar

Vandaag zou John Lennon 70 jaar zijn geworden, daarom een herplaatsing van het stuk dat Kees Bakhuyzen vijf jaar geleden schreef voor HoeiBoei.

Imagine no 'Imagine'

8 december 2005. Vandaag is het 25 jaar geleden dat John Lennon door gestoorde fan Mark Chapman werd doodgeschoten voor het Dakota-gebouw, waar hij woonde met vrouw Yoko Ono en zoon Sean. Yoko Ono zag alle aandacht liever gericht op 9 oktober, de 65e geboortedag van Lennon, maar de hele wereld zal vandaag stilstaan bij de gebeurtenis die zich definitief lijkt te hebben gevestigd in ons collectieve geheugen, naast de moord op Kennedy en de 11e september. Geheel in stijl vroeg het Engelse muziekblad Uncut een aantal muzikanten wat ze deden toen ze het nieuws hoorden, waar ze waren, wat Lennon voor hen had betekend en wat hun favoriete Lennon-song is. Ook ik weet nog precies waar ik was. Ik had een bijbaantje bij de Sociale Verzekeringsbank op de Prinsengracht. Een oudere medewerker zei laat in de middag plotseling tegen niemand in het bijzonder, 'Hoe vind je dat nou, van die Jack Lennon?' Op weg naar huis, via de Damstraat naar het kraakpand dat ik bewoonde aan de Prins Hendrikkade, zag ik ergens aan het begin van de Damstraat naar ik meen Het Parool met de kop JOHN LENNON DOODGESCHOTEN IN NEW YORK. Ik weet nog goed dat er een foto bij stond van de volledig ontstelde Yoko Ono bij het verlaten van het ziekenhuis.

Deze week zag ik een BBC-documentaire over Lennon, en over Imagine in het bijzonder. 'Imagine there's no heaven'. Nobelprijswinnaar Sir Harry Kroto, wetenschapper van de Universiteit van Sussex, onderstreepte het belang van deze zin. 'Het idee van het bestaan van een hemel heeft een enorme dosis ellende teweeggebracht. De enige manier om te overleven is te begrijpen dat er geen hemel is. Wat we hebben is wat we hebben.' Al ben ik noch religieus noch atheistisch, ik kan me geheel bij zijn woorden aansluiten, zeker bij de gedachte aan alle recente ellende die met het oog op een enkeltje richting hemel is aangericht.

Maar Imagine bevat ook de zin 'Imagine no possessions'. En het is vooral deze zin die meer dan welke andere het publiek altijd in twee kampen heeft verdeeld. Naast de vele bewonderaars, bevindt zich een grote schare critici. Een Britse muziekjournalist (naam is me helaas ontschoten) liet zich in het programma uitermate kritisch uit over Lennon. 'Toen Imagine uitkwam, was ik twaalf. Mijn vader was overleden en we woonden in een kleine flat waar mijn moeder haar drie kinderen in haar eentje moest grootbrengen. We hadden het bepaald niet breed en we hunkerden naar possessions. Deze zin illustreert hoezeer John Lennon iedere band met de echte working classes had verloren. Mijn verachting voor hem werd pas echt groot, toen ik hoorde dat hij in zijn huis een kamer had die speciaal was ingericht om zijn collectie bontmantels in goede staat te houden. Imagine no possessions, m'n reet!'

Misschien dat voor veel fans de verschillende gezichten van John Lennon perfect samenvallen, maar ik blijf altijd ambivalent, ondanks mijn bewondering. Tegenover de psychedelische klassiekers als I am the Walrus en Tomorrow never Knows staat de hypocrisie van Imagine. Tegenover de schrijnende pracht van Mother en de bijna bovenaardse schoonheid van Across the Universe staat de simplistische kretologie van Power to the People en Give peace a chance. Het is op zich misschien niet zo'n ramp als iemand zingt dat hij vrede wenst voor alle mensen (al is het vergelijkbaar met de platitudes die uit de mond rollen van een Miss World, de eerder aangehaalde muziekjournalist heeft opnieuw gelijk), maar het wordt ernstiger als iemand denkt dat hij hiermee werkelijk enige invloed kan uitoefenen. Het komt voor mij niet verder dan het zelfgenoegzame preken voor eigen parochie. Het is cheap trash en het werkelijke kwaad wordt op geen enkele manier verminderd. 'Als ik toch op tv verschijn, kan ik net zo goed op tv verschijnen met een message of peace, misschien kan ik er enkele levens mee redden', aldus Lennon ergens in het programma, waarop een niet nader genoemde dame hem van repliek diende. 'My dear boy, you really live in never never land if you truly believe that you can save one single life if you're saying this!'

Het wordt allemaal nog wat wranger als je bedenkt dat de man die zijn mond vol had over love and peace zich een waardeloze echtgenoot en vader toonde voor eerste vrouw Cynthia en oudste zoon Julian. Nadat hij Yoko Ono had leren kennen, ging hij als een ware hufter om met de gevoelens van Cynthia. 'Als ik als teenager had geweten wat het betekende te vallen voor John Lennon, had ik me omgedraaid en was ik weggelopen', zo schrijft ze in haar pas verschenen boek John. Ik heb ooit een interview gelezen waarin Lennon beweerde dat Sean zijn echte zoon was, want dat kind was gepland en geboren uit echte liefde. Julian was slechts een ongelukje. Leuk om te lezen voor Julian, zo'n uitspraak. Het onderstreept welk een egocentrische zak Lennon op sommige momenten kon zijn.

Tot welke twisted denkbeelden de vredesideologie van John Lennon kon leiden, wordt nog het beste geïllustreerd door zijn weduwe. Volgens Yoko Ono was de Tweede Wereldoorlog niet nodig geweest. We hadden de dialoog met Hitler moeten aangaan. Ik heb ooit ergens gelezen dat Ono wenste dat ze Hitler had kunnen ontmoeten. 'Als ik vijf minuten met hem had kunnen praten, had ik hem op andere gedachten kunnen brengen'. Dat ze na de 11e september een groot Imagine-Billboard plaatste in het centrum van New York mag op zich een sympathieke geste lijken, ik denk niet dat het samen nuttigen van een kopje thee in Bora Bora Bin Laden op andere gedachten zou hebben gebracht. Maar ondanks alles blijft John Lennon een grootheid, een icoon, wiens muzikale belang nauwelijks overschat kan worden. En ondanks de stupiditeit van het hierboven vermelde, blijft mijn bewondering groot en kan ik zelfs geen hekel krijgen aan Yoko Ono. Ik kocht gisteren de laatste editie van het muziekblad Q, gewijd aan Lennon en zijn 65e verjaardag. Ter gelegenheid was een cd vol Lennon-covers bijgeleverd. Dat de openingstrack Imagine, in de tenenkrommende uitvoering van Madonna, toch nog een kort gevoel van kippenvel bij mij veroorzaakte, toont Lennons grootheid eens temeer aan.

Kees Bakhuyzen

Eerdere reacties