Retoriek in de schemerzone van antisemitisme en anti-zionisme

“Antisemitisme is niet uitsluitend iets van ultra-rechtse mensen. Antisemitische ideeën komen in de hele maatschappij voor. In sommige linkse kringen gaat het schuil achter anti-zionisme, een van de centrale strijdpunten van de anti-imperialistische beweging.”

Deze bewering komt uit onverdacht linkse hoek. Ze is terug te vinden in het archief van De fabel van de illegaal, een aan het kraakbolwerk Eurodusnie verbonden tijdschrift dat racisme en vreemdelingenhaat bestrijdt. Activist Eric Krebbers fungeert hier als het geweten van extreemlinks op het gebied van antisemitische ontsporingen.

Bovengaand citaat staat in een artikel dat tien jaar na publicatie alleen maar aan 

actualiteit heeft gewonnen: Tussen anti-zionisme en antisemitisme. Krebbers schreef zijn beschouwing in het najaar van 2000. Op dat moment liep het ‘vredesproces’ tussen Israël en de Palestijnen gierend uit de rails door het uitbreken van de Tweede Intifada. Demonstranten gingen ook in Nederland de straat op en riepen (ook toen al) leuzen als ‘Hamas, Hamas, alle joden aan het gas’.

“Dat veel van de anti-zionistische ideeën nauw aansluiten bij het antisemitisme wordt meestal ontkend”, aldus links-activist Krebbers, die verderop vervolgde: “Maar sommige anti-zionisten gaan nog verder. Ze vergelijken het geweld van het Israëlische leger tegen de Palestijnen met de Shoah. De zionisten zouden inmiddels zelf de nieuwe nazi’s zijn.”

Krebbers erkent berouwvol in een voetnoot dat hij zelf eind jaren tachtig, begin jaren negentig ook de leus ‘Racisme, fascisme, apartheid, zionisme! Moord, moord, moord!‘ heeft geroepen tijdens demonstraties. “Er ontstond een soms zeer eenzijdige solidariteit waarbij het antisemitisme bij tijd en wijle de overhand kreeg.”

De auteur prees in 2000 het Nederlands Palestina Komitee (NPK) als een gunstige uitzondering, dat ‘zich naar mijn weten nooit antisemitisch heeft geuit’. Krebbers: “Het Palestina Komitee heeft ook nooit veel moeten hebben van sympathisanten die het optreden van het Israëlische leger vergeleken met de Shoah. Zulke vergelijkingen leiden er namelijk toe dat de onnoemelijke verschrikkingen van de Shoah gerelativeerd worden. In 1990 schreef het Komitee dat het ‘verboden moet worden het lot van de joden in de Tweede Wereldoorlog te vergelijken met dat van andere volken. Historische parallellen zijn niet te trekken. De ideologische achtergrond en praktische uitwerking zijn gelukkig nog uniek in de wereld. Als de Palestijnen hetzelfde lot hadden ondergaan als de joden in de Tweede Wereldoorlog, zou het Palestijnse volk allang zijn uitgemoord.”

Krebbers citeerde hier uit het NPK-clubblad Soemoed. In deze lijn paste ook het besluit om zich in maart 2004 terug te trekken uit een geplande manifestatie op de Dam. Oorspronkelijk was daar een actie gepland tegen de ‘apartheidsmuur’, door verdedigers van Israël het ‘veiligheidshek’ genoemd. De Internationale Socialisten, de Arabisch-Europese Liga (AEL), de Marokkaanse arbeidersvereniging KMAN en Emcemo van activist Abdou Menebhi maakten er een herdenking van de door Israël geliquideerde Hamas-oprichter en terreursjeik Ahmed Yassin van. Reden voor het NPK om af te haken.

We zijn inmiddels vele intifada’s, oorlogen, aanslagen en represailles verder. De Israël-is-de-nieuwe-nazistaat-retoriek is eerder toe- dan afgenomen. Zelfs het NPK heeft niet kunnen voorkomen dat vergelijkingen, die ze in 1990 nog afkeurde, een plek hebben gevonden op de website. Daar staat bijvoorbeeld een artikel van Khaled Ameyrah (overgenomen van Palestine Think Tank), die leentjebuur speelt bij Mohamed Rabbae en zijn beschouwing ‘Israel’s Little Hitler’ heeft genoemd.

“Today, the ugly face of fascism is rising in Israel, and a Jewish Third Reich must never be allowed to evolve and prosper into a full-fledged Hitlerian monster at the hands of the very people who have made the epithet ‘Nazi’ one of the ugliest words in all languages of the World.”

Ameyrah heeft het hier over het enige land in het Midden-Oosten, dat volgens de rapporten van Freedom House als ‘vrij’ wordt gekwalificeerd en waar sprake is van een vrije pers - al is het wel zo dat Israël door het optreden van het leger in de degradatiezone is beland.

Vergelijkingen met de apartheid zijn ‘we’ al gewoon gaan vinden. Ze zijn schering en inslag op de NPK-site. Opmerkingen over een Joods Derde Rijk blijven daar echter de uitzondering.

Zakelijke kritiek op Israël, op buitensporig geweld tegen of de slechte behandeling van Palestijnse burgers, is nuttig, nodig en niet antisemitisch. Maar wanneer gaat kritiek op Israël, al dan niet verwoord als anti-zionisme, over in antisemitisme? Die vraag is opnieuw actueel nu de hulporganisatie ICCO en in het voetspoor daarvan het GroenLinks-Kamerlid Arjan el-Fassed onder vuur liggen wegens subsidies aan de Electronic Intifada (EI).

De kwestie bereikte Nederland via The Jeruzalem Post. Deze Israëlische krant meldde eind november dat minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal een pittig gesprek zal hebben met ICCO. The Jerusalem Post schreef dit naar aanleiding van een rapport van de lobbygroep NGO Monitor, waarin de EI als ‘antisemitisch’ wordt bestempeld, met name vanwege de vergelijkingen tussen de Israëlische politiek en het nazi-regime. In dit rapport wordt de beschuldiging door NGO Monitor één maal geuit. “EI-medeoprichter Ali Abunimah en andere medewerkers gebruiken ook antisemitische en anti-Israël-thema’s in hun geschriften en twitter-uitingen.” Daarnaast publiceerde de groep een factsheet over Electronic Intifada en Abunimah.

Het rapport en de factsheet geven geen bewijzen voor het onvervalste antisemitisme zoals dat gemeengoed is bij de terreurbeweging Hamas. De elektronische intifada kent geen handvest met verwijzingen naar de Protocollen van de Wijzen van Zion of met oproepen om achter iedere boom of rots de joden te doden. Voor antisemitische sprookjes over joden die matzes uit bloed bereiden moeten we bij de tv-zenders van Hamas zijn, niet bij het geesteskind van Abunimah en El-Fassed.

(Onbegrijpelijk overigens dat zo veel Nederlandse politici willen praten met Hamas en meedoen aan demonstraties die vooral bedoeld zijn als steunbetuiging aan deze terreurbeweging. En ondertussen maar geschokt zijn over het oprukkende antisemitisme in Nederland).

Een ander verhaal wordt het als we het door Krebbers in 2000 beschreven grensgebied tussen anti-zionisme en antisemitisme meenemen. Abuminah gebruikte de zionisme=fascisme-retoriek in tweets en ook in artikelen, met name na de Gaza-oorlog, toen hij Israël beschuldigde van poging tot genocide en van etnische zuiveringen, en allerlei mensen aanhaalde die de Israëli‘s gelijkstelden met nazi‘s, en de situatie in Gaza met die in het getto van Warschau tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In deze schemerzone beweegt zich ook al-Awda, ook wel bekend als de Palestinian Right of Return Coalition, die net als de Electronic Intifada mede is opgericht door El-Fassed en Abuminah. Volgens bijgaand overzicht van de Anti-Defamation League (ADL) werd bij diverse betogingen, waaraan al-Awda deelnam, het zionisme op één lijn gesteld met het nazisme. Amerikaanse leden van al-Awda hebben ook meegedaan aan Viva Palestina, de hulpactie van de links-radicale Britse politicus George Galloway, die bij aankomst in Gaza een grote som geld en enkele auto’s overhandigde aan Hamas-leider Ismail Haniya.
Al-Awda sponsorde een cartoonwedstrijd in de Palestijnse gebieden, waarbij een antisemitische tekening met de tweede prijs werd beloond. El-Fassed heeft banden met de organisatie Badil, die deze anti-Joodse spotprent beloonde. Maar de cartoon werd verwijderd na protesten van NGO Monitor bij de Deense geldschieter van Badil. De directe vingerafdruk van het GroenLinks-Kamerlid ontbreekt bij deze kwestie.

In zijn bio’s maakt El-Fassed overigens geen melding van zijn vroegere betrokkenheid bij al-Awda. Op zijn weblog stelt het GroenLinks-Kamerlid nadrukkelijk dat hij de laatste jaren geen redacteur meer is van de Electronic Intifada. Zo is hij ingedekt tegen eventuele bezwaren tegen de inhoud van deze website. 

Voor kritiek uit eigen gelederen hoeft de nieuwkomer niet te vrezen, want veel GroenLinksers vinden - ondanks de waarschuwingen van Krebbers - stevige anti-Israëlische retoriek normaal. Oud-Kamerlid Mohamed Rabbae is uit de gratie geraakt door het rampzalig verloop van het Wilders-proces, maar in juni kon hij nog ongestraft Hamas vergelijken met een verzetsgroep uit de Tweede Wereldoorlog. GroenLinksers in Rotterdam wilden in navolging van de lokale SP een stedenband met Hamas-enclave Gaza. 

Net als de SP was GL steevast vertegenwoordigd bij anti-Israël-demonstraties, ook al kon je blind voorspellen dat radicalere mededemonstranten daar antisemitische leuzen zouden roepen. Wat dat betreft zijn er overeenkomsten met de SP, waar Kamerlid Harry van Bommel steeds weer bij foute betogingen opduikt en senator Anja Meulenbelt ongegeneerd Haniya als een vredesapostel mag presenteren. 

Los van de rol van El-Fassed is Electronic Intifada een partijdige tegen Israël gerichte website. Alleen al om die reden mag Rosenthal geldschieter ICCO op het matje roepen. Ontwikkelingsgeld moet naar onderwijs, drinkwatervoorziening en gezondheidszorg, niet naar propaganda voor een van de strijdende partijen.
Geen politieke subsidies dus. Daarnaast graag rechtstreekse hulp aan de Palestijnse bevolking in plaats van deelname of steun aan door de terroristen van Hamas opgetuigde 'vredesvloten'. Nederland kan tenslotte een piepkleine bijdrage leveren door de retoriek rond het conflict in te dammen. Dat geldt voor beide kampen. Het schiet niet op met zionisten die ‘zich als nazi’s gedragen’ tegen de ‘verzetsstrijders van Hamas’ of met het Palestijnse volk dat ‘nooit heeft bestaan’ of ‘zich beter kan aansluiten bij Jordanië’.

Carel Brendel