Drama in Wallonië

In de tv-serie Het België van… (VPRO) leidt per aflevering een andere bekende Belg de kijker door zijn of haar verdeelde land. In de derde aflevering was dat de tweetalige Waalse journalist Christophe Debursu, in België onder meer bekend van zijn boek Dag Vlaanderen. Hoe Walen écht leven en denken (2011), waarin hij het ware Waalse leven voor Vlamingen verklaart. In het tv programma wees hij op het Belgische surrealisme van bijvoorbeeld Magritte, dat volgens hem een echt Waals verschijnsel is. Het Ceci n’est pas une pipe brengt hij in verband met wat hij ‘het grootste drama uit de Waalse geschiedenis noemt’: de gruweldaden van Dutroux., voor wie volgens veel Belgen de doodstraf nog te min zou zijn. Geen schrijver of filmer tot nu toe die het waagde het gebeurde vorm te geven. Daarvoor was en is de materie veel te gevoelig, zoals onlangs nog bleek bij de vrijlating van de ex-vrouw van Dutroux, die onderdak vond in een nonnenklooster. Debursu refereerde er in het tv programma aan.
Geen wonder dat er een storm van verontwaardiging opstak, toen de Belgische regisseur Joachim Lafosse zijn plannen bekendmaakte voor de verfilming van een ander Waals drama: de Belgische
Geneviève Lhermitte doodde op 28 februari 2007 haar vijf kinderen. De moordenares, tot levenslang veroordeeld, werd en wordt in België als een verschrikkelijk monster gezien.

Feit en fictie 
In een interview bracht Lafosse de totale veroordeling van deze moderne Medea in verband met het klimaat in België waar men volgens hem na Dutroux de complexiteit van dit soort zaken weigert te zien. Dat probeert hij in zijn film A perdre la raison (Het hoofd verliezen) wel te doen. Daarom heeft hij ook geen ‘reconstructie’ of docudrama willen maken. Hij pretendeert niet ‘de waarheid’ te vertellen. In zijn film gaat het niet om vijf maar om vier kinderen, en hij houdt de misdaad zelf buiten beeld. Hij koos bovendien voor drie succesvolle acteurs uit het Europese arthouse circuit: Niels Arestrup en Tahir Rahim (beiden in de film Un Prophète van Jacques Audiard) en Emilie Dequenne, onder meer bekend uit het werk van de gebroeders Dardenne (zie Zet je fiets toch op slot). In de aftiteling benadrukt hij dan ook, dat zijn film (die half september in Nederland in première is gegaan) “geen precieze weergave van de feiten is”.

Drukkend 
We zien in de film de zes jaar die vooraf gaan aan de gruwelijke daad. De sprankelende verliefdheid van Muriëlle en haar Marokkaanse vriend Mounir die uitmondt in een bruiloft. Ze gaan inwonen bij de suikeroom van Mounir, een Belgische arts die de kansarme jongen ooit naar België haalde, ook al werd hij nooit zijn officiële adoptievader. Door zijn cadeaus en financiële giften maakt hij de jonggehuwden steeds meer van zich afhankelijk. In ijltempo worden de vier kinderen geboren. Vooral Muriëlle gaat gebukt onder de drukkende omstandigheden van de driehoeksverhouding. Ze zegt haar werk als lerares op en zoekt hulp bij een psychiater, die verdere behandeling weigert, wanneer ze ontdekt dat de arts die haar cliënte doorverwijst bij haar, haar man en haar kinderen inwoont. Uit de aanvankelijk gelukkige relatie is de rek dan al lang verdwenen. Er is de afmattende zorg voor de vier kinderen, de miserabele verhouding tot de moeder, de bemoeizuchtige pleegvader die zelfs meegaat op huwelijksreis en een huis voor het stel koopt op voorwaarde dat hij daar zelf ook in kan wonen, en die een eventuele verhuizing van het gezin naar Marokko blokkeert. De zus van Muriëlle wordt de toegang tot het huis ontzegd wanneer ze zich uitlaat over het vrijgezellen bestaan van de arts, waar deze bij is. Depressies vellen de steeds meer geïsoleerde Muriëlle. Tot ook de waanzin toeslaat. Muriëlle verliest haar onafhankelijkheid en de grip op haar leven.

Montage 
Een kernscène is die waarin Muriëlle in haar eentje naar huis rijdt en achter het stuur meeneuriet met Femmes je vous aime van Julien Clercs. Terwijl de chansonnier zijn liefde voor vrouwen bezingt, barst Muriëlle in tranen uit. Ze lijkt eenzamer dan ooit en strijdt tegen de demonen die in haar zijn gaan huizen. Langzaam zie je het verdriet zich een weg banen in haar gezicht. De scène is gefotografeerd in één close-up en opgenomen in één take. Emilie Dequenne kreeg er in Cannes, in de Un Certain Regard – selectie, de prijs voor de beste actrice voor. De montage is trouwens door de hele film heen tot een minimum beperkt. Niet meer dan tachtig shots zitten er in. En de scènes zijn vaak vanachter objecten gefilmd, waardoor gesuggereerd wordt dat de personages elkaar voortdurend in de gaten houden en waardoor de kijker in een voyeurspositie geplaatst wordt.

Wallonië
Het is geen gemakkelijke film. Dat kan ook niet. Van wegen het onderwerp en omdat vooral de complexiteit van de machtsverhoudingen gethematiseerd wordt. Mounir en Muriëlle worden slachtoffer van de vrijgevigheid van de arts. Hij heeft Mounir altijd overstelpt met giften die deze nooit kan terugbetalen. Muriëlle is op haar beurt afhankelijk van Mounir die steeds minder van haar begrijpt. Beiden weten zich niet los te maken uit de knellende verhoudingen. Maar ook de arts is kwetsbaar als het eenzame jongetje op het schoolplein dat zich alleen staande weet te houden door snoepjes uit te delen.

Met deze film, zijn vijfde (na o.a. Nu Propriété), voegt Lafosse zich bij een uitgelezen gezelschap van Waalse arthouse filmers, zoals de gebroeders Dardenne, Nicolas Provost en Bouli Lanners, die allen gemeen hebben dat ze een complex en genuanceerd beeld schetsen van de Waalse mens in de 21e eeuw, ieder op een eigen manier. Zo schept Lanners in zijn film Les Géants een Wallonië dat verschilt van het grauwe naturalisme dat in de films van de broers Dardenne overheerst. In een interview zei Lanners, die vooral bekend is als acteur in Franse films (van art house films tot de Obelix Blockbusterreeks): “Misschien is het ook wel een reactie in mijn brein: iets tegen de films van de Dardennes. Als ik ze zie, wil ik frisse lucht.”

In het tv programma Het België van..tonen de gidsen ons een verdeeld land. Als Vlamingen en Walen al geen federatie kunnen vormen, hoe zouden al die verschillende volkeren in Europa dat dan wel kunnen?, vraag je je af. Maar duidelijk wordt ook, dat Vlamingen echt niet bij Nederland als natie willen horen. En de Walen? Die neigen wel naar Frankrijk, maar ze beseffen tegelijkertijd maar al te goed dat ze in een federatie met hun zuiderburen – ondanks de gemeenschappelijke taal - nog meer de verschoppeling zouden worden.

13 opmerkingen:

  1. Even over de laatste alinea. Ik zelf wil eigenlijk ook niet bij dit Randstad-centristisch Nederland horen, als ik boven de grote rivieren kom dan voel ik me ook ontheemd en vervreemd, en dat is bij mensen nog zuidelijker (uit Belgie), nog meer het geval. En zolang de media, het onderwijs deze Holland-centraal conditionering blijven instampen, wordt die vervreemding van het centrum met de periferie van het huidige Nederland, idem met de Zuidelijke gebieden van de voormalige Nederlanden alleen maar groter. Maar toch kan ik me een ander Nederland(en) zeker nog steeds indenken, en zelfs een waar ook Wallonie zich nog thuis in kan voelen. Zo moeilijk is dat toch niet: de Lage Landen zijn een multicultureel paradijs en dan zou een door de historie gespleten volk niets met elkaar gemeen hebben?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Mochten de vlamingen ooit bij Nederland gaan behoren, worden ze uitgebuit door Den Haag en Amsterdam. Zuidelijk Nederland, Vlaanderen dus (exclusief Vlaams Brabant) heeft, in de zeventiende eeuw bijvoorbeeld, heel wat bij gedragen aan de welvaart in Nederland. En nu een rol als aanhangsel voor Leo Belgica ? De culturele verschillen zijn enorm.

      Verwijderen
    2. "Zo moeilijk is dat toch niet: de Lage Landen zijn een multicultureel paradijs en dan zou een door de historie gespleten volk niets met elkaar gemeen hebben?"
      De Brusselse (Brussel was vroeger een Vlaamse stad) randgemeenten (bekend van BHV-problematiek), kennen een dertig jaar oude traditie in de vorm van een jaarlijse fiets/wandel-tocht. Bandenverkopers doen daar goede zaken. Elk jaar verstieren de Walen het Vlaamse feestje met spijkers, punaises. Dit jaar probeerde een gemeentebestuur st. Genesius-
      Rode, inmiddels fransgebekt, het festijn te verbieden wegens openbare veiligheid. De wederzijdse haat is daar groot.

      Verwijderen
  2. We leven in de eenentwintigste, en niet in de zeventiende eeuw. En wat die kulturele verschillen betreft, geen enkele daarvan heeft met staatsinrichting te maken. Die mogen best blijven bestaan, ze zijn een verrijking: diversiteit, weet je wel. Een samengaan, onder welke vorm dan ook, is in de huidige omstandigheden een absolute noodzaak om ons aller welvaart en veiligheid te verzekeren te beginnen in de Europese Unie. Als we het buikgevoel en het ingestampte vijandbeeld niet laten varen tekenen we beide onze eigen ondergang, in Noord én Zuid.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. We leven in de eenentwintigste eeuw. Holland is nog steeds de kern met buiten- gebieden zoals Drenthe, Limburg, Groningen, als wingebieden (zie Slochteren) Bezie de Nederlandse inteelt Televisie: Alles speelt zich af in de driehoek A'dam, Hilversum, Den Haag, verder reiken de camera's niet. In de randstad zijn er musea bij de vleet, ten koste van de buitengebieden. Er is verrassend weinig veranderd sinds de zeventiende eeuw.
      De afstand Vlaanderen-Holland (of boven de rivieren) is groter dan je denkt. Al vanouds bestrijdt Rotterdam Zeebrugge, Gent en Antwerpen, en dat dan in één land ?
      "Boven de rivieren" ziet zich dan geconfronteerd met een Groot Brabant en een Groot Limburg. De verhouding protestant/Katholiek verandert dan aanzienlijk ten faveure van de Katholieken.
      Dan mag de staatsinrichting theoretisch niet zoveel verschillen, de uitvoering destemeer. Bij het passeren van de grens valt dat direct op.
      En het is maar de vraag of die Vlamingen het op prijs stellen om door die arrogante Ollanders gecommandeerd of besodemieterd te worden.

      "
      Een samengaan, onder welke vorm dan ook, is in de huidige omstandigheden een absolute noodzaak om ons aller welvaart en veiligheid te verzekeren te beginnen in de Europese Unie."
      Dat is grooote kletskoek. De huidige omstandigheden zijn tijdelijk en voorwaar een onverstandig vluchtig argument. ( Niets te maken met duurzaamheid [proest].
      DE Vlamingen hebben zo'n 150 jaar zonder ons gekund ( en V.V.) en dat lukt ze de komende 150 jaar ook wel.
      'Absolute noodzaak' iets in mij zegt mij dat een referendum daarover de bevolking niet gegeven zal zijn.

      Wij zijn geen vijanden, maar buren. En een goede buur heb je liever niet elke dag over de vloer. Dat gefantseerde vijandsbeeld, komt uit jouw tyrannieke EU-hoofd.

      Verwijderen
    2. Aan Sirik,

      Gij hebt u goe in het (Groot-) Nederlandse vraagstuk verdiept, zunne.
      Daar bestaan vanzelfsprekend verschillende oplossingen.
      Één daarvan is een losse federatie van de 17 gewesten die eens de Nederlanden vormden.
      De beste oplossing was die van Napoleon Buonaparte.
      Corsicaan, was hij goed vertrouwd met het vraagstuk van ethniciteit.
      Hij lijfde alle de Nederlanden in bij het Keizerrijk Frankrijk alsmede een strook van de noord-duitse kust tot aan Lübeck.

      Verwijderen

  3. Met veel omhaal suggereert Gilsing dat o.m. de film ‘A perdre la raison’ de Waalse levensstijl uit de doeken doet. Misschien is dat zo, maar dat kun je -zeker als non-Belg - niet weten, omdat inhoudelijk de film en de rest niet onmiddellijk met de Vlaamse levensstijl wordt geconfronteerd.

    Ik begon benieuwd aan ‘Drama in Wallonië’, maar raakte gauw verveeld.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Het valt me op dat El Houssain nu niet van de partij is. Kennelijk is hij er alleen voor te porren om de islam (tegen beter weten in!) te verdedigen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. El Houssain heeft het veel te druk vandaag met andere zaken:
      http://en.wikipedia.org/wiki/Blasphemy_Day

      Verwijderen
    2. ..,..moest overwerken, brug stond open, mocht niet van zijn vrouw, internet ligt er uit, druk aan het zoeken, wat de hadiet er over denkt, is zijn jurk kwijt, gesneden bij het scheren, is slchtoffer,... ?

      Verwijderen
    3. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

      Verwijderen
  5. e ѕiarkę i ѕaletгę, atоli rycerz był mniemаnіa,
    że specification
    działanie

    odłamκowe nie zаszkodzі. Popatrzуł roztrοpnie
    róωno ω wypchаne wnętrze, ωiԁосzne jeszсze z wyκorzystaniem nie do oporu

    zszуtу otωór. Czу pr.

    BeantwoordenVerwijderen