Yahia Bouyafa eist rectificatie ondanks uitspraak van minister Ter Horst

“Op Europees niveau heeft de Moslimbroederschap zich vooral georganiseerd via de Federatie Islamitische Organisaties Europa (FIOE). De Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION) is aangesloten bij deze Europese koepelorganisatie.” Dat verklaarde minister Ter Horst op 21 april 2009. Een eventuele juridische actie van moslimleider Yahia Bouyafa tegen de Volkskrant lijkt daarom bij voorbaat kansloos.

Yahia Bouyafa, voorzitter van de Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION), de Nederlandse onderafdeling van de Moslimbroederschap, reageert zoals verwacht. Hij dreigt met juridische stappen tegen de Volkskrant.

Die krant meldde maandag (21 december) dat Bouyafa behoort tot het netwerk van de Moslimbroederschap. Via zijn advocaat mr. Nix eist Bouyafa de rectificatie van de twee artikelen, die op de voorpagina en op pagina 2 stonden.

De juridische actie wordt aangekondigd op de website Wereldjournalisten. De berichtgeving van het ochtendblad zou het resultaat zijn van ‘onzorgvuldige bestudering van het voorhanden zijnde bronnenmateriaal‘. Daarnaast zou het artikel niet zijn voorgelegd aan Bouyafa.

Overigens kwam de FION-voorzitter wel degelijk aan het woord in de Volkskrant. De twee verslaggeefsters vroegen hem om commentaar op het feit, dat de FION lid is van Federation of Islamic Organisations in Europe (FIOE). Bouyafa zei desgevraagd niet te weten dat de Moslimbroeders deze FIOE als hun Europese tak beschouwen. Bouyafa heeft zich dus, als we hem moeten geloven, helemaal per ongeluk bij deze beweging aangesloten. Je moet Fatima Elatik heten om deze doorzichtige smoes voor zoete koek te slikken.

Wereldjournalisten geeft Bouyafa een goede kans. Eerder procedeerde hij met succes tegen de Telegraaf, die hem ook al in verband bracht met de Moslimbroederschap: “Gezien de uitspraak van de rechter op het Telegraaf-artikel in 2007, lijkt Bouyafa sterk te staan wanneer de Volkskrant het op een rechtzaak laat aankomen.”

De Telegraaf richtte het vizier op Bouyafa vanwege zijn benoeming tot voorzitter van de Contactgroep Islam (CGI), een van de officiële gesprekspartners van de Nederlandse overheid over kwesties rond de islam. De aandacht van de Volkskrant heeft te maken met Bouyafa’s leidende rol in de Stichting Moslimomroep (SMO), een van de gegadigden voor de vrijkomende zendtijd voor islamitische groeperingen.

Toch zijn er belangrijke verschillen tussen de twee artikelen. De Telegraaf baseerde Bouyafa’s betrokkenheid bij de Moslimbroeders op zijn rol als voorzitter van Europe Trust Nederland. Deze organisatie wordt in internationale publicaties beschouwd als een financieel werktuig van de Broederschap. Volgens het vonnis waren er desondanks te weinig aanknopingspunten om Bouyafa aan deze stroming te koppelen. Ook was er volgens de rechter niets gebleken van recente contacten met Yusuf al-Qaradawi, de ideoloog van de Moslimbroederschap.

Sinds deze uitspraak zijn er nieuwe ontwikkelingen. Allereerst kwam de Telegraaf in december 2008 met het nieuws dat Bouyafa, samen met Ahmed Marcouch (toen nog moskeebestuurder) en de Turkse beweging Milli Görüs, in 2005 had geprobeerd om al-Qaradawi naar Amsterdam te halen. In het woelige klimaat na de moord op Theo van Gogh zou de Egyptenaar bruggen kunnen slaan naar de Amsterdamse bevolking.

In januari 2009 verwelkomde het door Marcouch geleide stadsdeel Slotervaart de bouw van de ‘FION-moskee‘, die in 2010 zal zijn voltooid. Initiatiefnemer Bouyafa financierde, aldus het persbericht, de bouw met geld uit Qatar. Dat bericht was voor mij aanleiding eens dieper in deze FION te duiken. Uit andere berichten bleek dat Bouyafa opdrachtgever is namens Europe Trust Nederland en de FION. De bouwkosten bedragen twee miljoen euro.

In een blog op 9 februari 2009 meldde ik dat de FION lid is van bovengenoemde FIOE. Deze Europese federatie heeft in 1997 de European Council for Fatwa and Research (ECFR) in het leven geroepen, die wordt voorgezeten door ‘bruggenbouwer’ al-Qaradawi. Deze islamgeleerde baarde in januari 2009 opzien met enkele antisemitische haatpreken, waar zowel Bouyafa als Marcouch overigens afstand van heeft genomen.

In dit eerste artikel was ik overigens nog voorzichtig: “De FION van Bouyafa heeft dus volgens de rechter geen aantoonbare banden met de Moslimbroederschap, maar heeft zich wel aangesloten bij een Europese islamclub, die al-Qaradawi als de belangrijkste geestelijke autoriteit beschouwt en in Europa geen enkele inbreuk op de sharia duldt.”

Kort daarna schreef de Telegraaf (op 15 februari 2009) een groot verhaal over de kwestie (’Wie betaalt de Marcouch-moskee?). Daarin herhaalde de Amerikaanse expert Lorenzo Vidino zijn stelling, dat Europe Trust ‘een financieringsvehikel’ en de FIOE ‘een parapluorganisatie’ is van de Moslimbroederschap in Europa. Het artikel leidde tot Kamervragen van PVV, VVD en SP.

Het antwoord van minister Guusje ter Horst (Binnenlandse Zaken) kwam op 21 april 2009. In Kamerstuk 2009Z03181 / 2080914430 nam de PvdA-bewindsvrouw alle twijfel weg over de banden tussen Bouyafa’s FION en de Moslimbroederschap: “Op Europees niveau heeft de Moslimbroederschap zich vooral georganiseerd via de Federatie Islamitische Organisaties Europa (FIOE). De Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION) is aangesloten bij deze Europese koepelorganisatie.”

Deze uitspraak van Ter Horst betekent dat mr. Nix aan een hopeloze onderneming begint als hij de Volkskrant voor het gerecht wil slepen. Het is overigens wel zo correct om het vervolg van haar antwoord te citeren: “In antwoorden op eerdere schriftelijke vragen is de Kamer reeds geïnformeerd dat de Moslimbroederschap een veelheid aan nationale en lokale bewegingen met verschillende doelstellingen kent, die naar tijd en plaats verschillen. De AIVD heeft geen concrete aanwijzingen dat de Moslimbroederschap in Nederland, of de organisaties die hieraan verbonden zijn, een risico vormen voor de nationale veiligheid. De AIVD heeft ook geen concrete aanwijzingen dat een dergelijke dreiging van de activiteiten van de heer Bouyafa uitgaat.”

Met andere woorden: Bouyafa en zijn FION zijn geen gevaarlijke of gewelddadige terroristen. Maar dat laatste beweert dan ook niemand, ook niet de Volkskrant in de door Bouyafa gewraakte artikelen.

Dat alles betekent natuurlijk niet dat de Moslimbroederschap een frisse en gezellige club is. In 2007 maakte de AIVD een uitgebreid rapport over radicale islambewegingen. De meeste aandacht ging uit naar de salafisten, maar ook de Moslimbroeders kwamen uitgebreid in beeld. Het is nuttig om nog eens het oordeel van de AIVD weer te geven over deze ’neoradicale islam’, waarvan dus ook Bouyafa deel uitmaakt.

Op bladzijde 10/11 van het rapport Radicale dawa in verandering staat het volgende: “De hedendaagse radicale islam uit zich echter niet alleen op een gewelddadige wijze, hoewel dit beeld soms nadrukkelijk naar voren komt. Er zijn thans in Nederland en in enkele ons omringende landen diverse islamitische bewegingen actief die op een activistische wijze een strikte toepassing van islamitische wet- en regelgeving nastreven.

Juist deze bewegingen bevinden zich om allerlei redenen in een groeifase. Zij hebben hun oorsprong in de islamitische wereld, acteren vanuit een sterk religieuze agenda, nemen op diverse terreinen onverbloemd stelling tegen de waarden van de westerse rechtsstaat en wijzen integratie in deze samenlevingen af. Maar ze verkondigen in geen geval het gebruik van geweld om hun doelstellingen te verwezenlijken. Hun boodschap blijkt voor een belangrijk deel aan te sluiten bij het identiteitsvraagstuk dat nu actueel is onder groepen jonge moslims in Nederland en delen van West-Europa.

Hierdoor is een ontwikkeling in gang gezet die er, gelet op de groei die deze bewegingen doormaken, in de toekomst misschien toe kan leiden dat een groeiend deel van de Nederlandse of Europese moslimgemeenschappen zich fysiek en mentaal van de hen omringende samenleving afkeert. Er is hierbij echter geen sprake van een geweldsdreiging of acute aantasting van de democratische rechtsorde. Het is eerder een sluipend proces dat op den duur de cohesie en onderlinge solidariteit in de samenleving en de vrije uitoefening van (klassieke) grondrechten kan aantasten. Hier kan onder meer gedacht worden aan tendensen van extreem isolationisme die gepaard gaan met onverdraagzaamheid en in sommige gevallen zelfs het streven een eigen religieus rechtssysteem boven de Nederlandse wet te stellen.”

Over de Moslimbroeders zelf zegt de AIVD onder meer dit: “Niet alle Moslimbroeders - of hun sympathisanten - zijn als zodanig herkenbaar. Ze maken niet altijd hun religieuze loyaliteiten en ultraorthodoxe religieuze agenda openlijk kenbaar aan buitenstaanders. Ze stellen zich ogenschijnlijk coöperatief en gematigd op naar de westerse samenleving en ze hebben zeker geen gewelddadige doelstellingen.

Wel proberen ze de weg vrij te maken voor een grotere rol van de ultraorthodoxe islam in de westerse wereld: door religieuze beïnvloeding van islamitische migrantengemeenschappen en door goede verstandhoudingen op te bouwen met relevante maatschappelijke belangenbehartigers (politici, bestuurders, het maatschappelijke middenveld, niet-islamitische geestelijken, academici, journalisten enzovoort). Deze participatiepolitiek is de afgelopen jaren merkbaarder geworden en kan misschien een zekere liberalisering van hun denkbeelden teweegbrengen. Ze werpen zich hiermee op als breed gedragen belangenbehartiger en gelegitimeerd woordvoerder van de islamitische gemeenschap. Met als uiteindelijk doel - maar dit wordt zeker niet openlijk verkondigd - een ultraorthodoxe islamitische zuil in West-Europa te creëren en die stevig te funderen en uit te breiden.”

Er zijn dus argumenten genoeg om de FION-moskee en ook Bouyafa’s mediaplannen met argusogen te bekijken, zoals de Volkskrant schrijft - ook al zijn vrijzinnige moslimbewegingen zoals de Ahmaddiya‘s en de Turkse Alevieten eveneens in de aspirant-omroep SMO vertegenwoordigd. Voor de islamitische zendtijd zijn nog twee partijen in de race. Een daarvan is de Stichting Moslim Omroep Nederland (SMON) van Radi Suudi, waarmee de omroep Ouma van de omstreden Mohammed Cheppih, oprichter van de niet zo liberale Poldermoskee, een alliantie is aangegaan.

Het Commissariaat van de Media beslist binnenkort welke omroep de plek mag innemen van de (vanwege de permanente ruzies tussen bestuursleden) tot verdwijning gedoemde omroepen NIO en NMO. Het is dan ook beslist geen toeval dat de berichten over Bouyafa’s betrokkenheid met de Moslimbroederschap pas nu in de gevestigde media verschijnen, hoewel de antwoorden van Ter Horst alweer van april dateren.

Carel Brendel

Carel Brendel is auteur van Het Verraad van Links