..en toch kikker je er helemaal van op.

(...) Nietsche ligt mij niet, al moet iedereen zijn doodvonnis over het christendom van zijn tijd onderschrijven. Het is mij te veel een filosofie van de Wil, en van de Wil alleen. De werkelijke wil volgen, dat is zijn wet, als ik het goed begrijp. God is dood, zegt hij, maar daar hebben wij niets aan. Ik bedoel, wat hebben jij en ik aan een dode Godt? Die hebben we thuis ook. Bovendien is het slechts de halve waarheid. 'Wij vieren Uw Dood, verkondigen Uw Verrijzenis, en verwachten Uw Wederkomst in heerlijkheid,' zingt de Mis, en zo is het ook. Wanneer, dat is wederom iets geheel anders.

Weet je, welke filosoof ik hardstikke geweldig vind? Arthur Schopenhauer. Spinoza zijn leer is puur theïsme (het oneindig uitgebreide en denkende bestaande is God: 'substantia infinita extensa et cogitans deus est'), Nietsche brengt een zuivere wilsleer, maar Schopenhauer verkondigt een bewustwordingsleer, die eigenlijk, hoewel Schopenhauer geen christen genoemd kan worden, merkwaardig dicht bij de Gnosis en het Christendom staat. Schopenhauer zegt, dat het heelal de schepping is van een 'blinde' of zich blind houdende Godt, die wij moeten dwingen zijn eigen schepping eens goed van dichtbij te bekijken. Wij moeten bij wijze van spreken de oergeest zijn eigen onvolkomen incarnatie onder de neus houden, dan treedt er verandering ten gunste op, door bewustwording. Het christelijke dogma van de Menswording van God (of de Godwording van de mens) loopt daarmede erg parallel. Daarbij komt, dat Schopenhauer ongehoord mooi schrijft, als een echte dichter en mysticus.

Vreemd, dat van de geschriften van pessimisten altijd een diepe troost uitgaat, en dat de optimisten je tot zelfmoord brengen. Je wordt er beroerd van, van Schopenhauer, en toch kikker je er helemaal van op. (...)

Gerard Reve

Uit: Brieven aan Simon Carmiggelt - Gerard Reve
Pag. 260 (9 januari 1975)
Veen, uitgevers
Utrecht/Antwerpen