Mickey Mouse luchthavenbeveiliging

Terwijl men de handen wringt in de nasleep van de bijna-fatale tragedie tijdens een Northwest Airlines vlucht vlakbij Detroit, moet ik denken aan een gesprek op vliegveld Heathrow in Londen in 1986.

Het gesprek ging tussen een El Al veiligheidsagent die Ann-Marie Doreen Murphy ondervroeg, een 32-jarige Ierse, zojuist aangekomen in Londen van Sallynoggin.

Toen ze als kamermeisje werkte in het Hilton Hotel in Park Lane, ontmoette Murphy Nizar al-Hindawi, een extreem-linkse Palestijn die haar zwanger maakte. Nadat hij haar had geïnstrueerd hoe ze “van het ding af moest komen,” veranderde hij plotseling van toon en stond erop dat ze onmiddellijk zouden trouwen in “het Heilige Land”. Hij stond er ook op dat ze in verschillende vliegtuigen zouden reizen.

Murphy, later door de aanklager omschreven als een “eenvoudig en simpel Iers meisje en een Katholiek,” accepteerde Hindawi’s maatregelen zonder vragen te stellen en ze zou met El Al naar Israel vliegen op 17 april. Ze accepteerde ook een koffer op wieltjes met een dubbele bodem waarin zich bijna 2 kilo van het krachtige plastic explosief Semtex bevond. Tenslotte stemde ze er ook in toe door Hindawi te worden getraind in het beantwoorden van vragen van de luchthavenbeveiliging.

Murphy passeerde de standaard veiligheidscontrole op Heathrow zonder problemen en bereikte de instapbalie met haar tas, waar een El Al agent haar ondervroeg. Zoals gereconstrueerd door Neil C. Livingstone en David Halevy in Washingtonian magazine, begon hij met de vraag of ze haar koffer zelf had gepakt. Toen ze daarop negatief antwoordde, vroeg hij:

“Wat is het doel van uw reis naar Israel?” De instructies van Hindawi indachtig, antwoordde Murphy, “voor een vakantie.”
"Bent u getrouwd, mevrouw Murphy?" "Nee."
"U reist alleen?" "Ja."
"Is dit uw eerste buitenlandse reis?" "Ja."
"Heeft u familie in Israel?" "Nee."
"Ontmoet u iemand in Israel?" "Nee.
"Heeft u uw vakantie al lang geleden gepland?" "Nee."
"Waar bent u van plan te logeren in Israel?" "In het Tel Aviv Hilton."
"Hoeveel geld heeft u bij zich?" "Vijftig pond." Omdat het Hilton in die tijd minimaal 70 pond per nacht kostte, vroeg hij:
"Heeft u een credit card?" "Jazeker," antwoordde ze, terwijl ze hem een identiteitskaart liet zien waarmee ze cheques kon innen.

Dit laatste was voor de agent voldoende aanleiding om haar koffer voor extra inspectie te sturen, waarbij het bommateriaal werd ontdekt.

Als El Al de gebruikelijke westerse veiligheidsprocedures had gevolgd waren 375 levens bijna zeker ergens boven Oostenrijk verloren gegaan.

Met andere woorden: de geplande aanslag kwam aan het licht door een non-technische ingreep, vetrouwende op het gesprek, inzicht, gezond verstand en – inderdaad – profilering.

De agent richtte zich op de passagier, niet op de wapens. Israelisch antiterrorisme houdt ook rekening met de identiteit van een passagier; nagevolg worden Arabieren aan een bijzonder strenge inspectie onderworpen. “In Israel komt veiligheid op de eerste plaats,” zo verduidelijkt David Harris van het Amerikaans-Joodse Comité.

Hoe zinnig dit ook klinkt, een teveel aan vertrouwen, politieke correctheid en wettelijke aansprakelijkheid maken een dergelijke aanpak waar dan ook elders in het Westen onmogelijk.
In de VS bijvoorbeeld, vaardigde het Departement van Vervoer een maand na de 11e September richtlijnen uit die personeel verbood te generaliseren “betreffende de neiging van leden van welke raciale, etnische, religieuze of nationale afkomst dan ook betrokken te zijn bij enige onwettelijke activiteit.” (Trek een hijab aan, zo zeg ik halfschertsend tegen vrouwen die een dubbele screening door luchthavenbeveiliging willen ontwijken.)

Het wordt nog erger als we kijken naar de paniekerige en genante Mickey Mouse-maatregelen die de Amerikaanse luchthavenveiligheidsdienst uren na de mislukte bomaanslag in Detroit afriep: geen aankondiging van de bemanning “betreffende aanvliegroute of de positie boven steden of herkenningspunten,” en het uitschakelen van alle communicatiemiddelen door de passagiers. Gedurende het laatste uur van een vlucht mogen passagiers niet opstaan, is het verboden handbagage te raadplegen en mogen ze ook “geen dekens, kussens of welke bagage dan ook op hun schoot hebben.”

Her en der ging een bemanning nog verder, bijvoorbeeld door de kabinelichten de hele nacht aan te laten terwijl de films werden uitgezet en gebruik van alle electronische apparatuur was verboden. Tijdens het laatste uur moesten alle passagiers ook nog eens hun handen duidelijk zichtbaar houden terwijl het niet was toegestaan te eten of te drinken.

De luchthavenveiligheidsdienst meldde zelfs dat "een verzoek van een stewardess om iedereen te verbieden te lezen kreten van ongeloof en hysterische lachbuien opriep.”

Alom bekritiseerd vanwege deze Clouseau-achtige maatregelen, besloot de dienst om “intensieve screening” door te voeren voor passagiers uit “14 specifieke landen” - alsof iemands keuze voor het vliegveld van vertrek een neiging tot zelfmoordaanslagen aan het licht brengt.
De luchthavenveiligheidsdienst geeft zich over aan “veiligheidstheater” door te stuntelen met zogenaamde maatregelen die alle passagiers als gelijke behandelen – liever dan het risico te lopen iemand te beledigen door zich bijvoorbeeld op een religie te richten. De alternatieve benadering is Israelificatie, door Toronto's Star Newspaper omschreven als "een syteem dat lijf en leden beschermt zonder je tot vervelens toe lasting te vallen.”
Waar kiezen we voor: theater of veiligheid?

Daniel Pipes

Dit artikel verscheen op 6 januari in dagblad The Australian.

Vertaling: Kees Bakhuyzen – Hoeiboei.