Negeren problemen gevaar voor democratie

Wilders1

Door: Amanda Kluveld en Bart Jan Spruyt

Iemand een populist noemen, constateren Amanda Kluveld en Bart Jan Spruyt, is beslist geen compliment. Volgens de heersende elite zuigt de ’foute’ populist niet bestaande problemen uit zijn duim om het volk aan zich te binden. Beide historici vinden „deze houding van de zelfgenoegzame elite en het daarmee samenhangende negeren van nijpende problemen een groot gevaar voor onze democratie.”

Populisme is in toenemende mate onderwerp van beschouwing. Voormalig CDA-ideoloog Anton Zijderveld wijdde er het essay ’Populisme als politiek drijfzand’ aan en zegde vervolgens zijn partijlidmaatschap op omdat het CDA de populistische PVV niet bij voorbaat wilde uitsluiten van een regeringscoalitie. De Amsterdamse Balie belegde de bijeenkomst ’Verlicht populisme’, waar minister van wonen, werken en integratie Eberhard van der Laan en ex-LPF-Kamerlid Joost Eerdmans met elkaar in debat gingen over het boek ’Diploma Democracy’ van Mark Bovens en Anchrit Wille. En in mei bogen in Leiden historici zich over de kwestie tijdens het congres ’Populisme in de polder’.

Wat opviel in Leiden, vooral in de beschouwingen over het hedendaagse niet-linkse populisme, was dat het verschijnsel overwegend negatief werd geduid en zelfs geridiculiseerd. Kort gezegd komt het erop neer dat de politieke, culturele en intellectuele elite van Nederland – dat wil zeggen, de mensen die zich in het publieke en politieke debat mengen, zichzelf tot de weldenkenden rekenen en doorgaans bij conferenties over populisme aanwezig zijn – van mening is dat we hier te maken hebben met een moeilijk te definiëren, maar voor iedereen toch min of meer gemakkelijk als ’fout’ te herkennen politieke stijl, en met een volgens sommigen zelfs gevaarlijke ideologie.

Een van ons werd tijdens het congres in Leiden door iemand uit het publiek gekenschetst als „een populist naar inhoud maar niet naar stijl”. Deze diskwalificatie – de opmerking was niet als compliment bedoeld – is typerend voor de wijze waarop de elite zich afmaakt van de problemen op het gebied van integratie, islamisering en het gebrek aan politieke daadkracht die (echte of vermeende) populisten constateren en willen agenderen. Het zijn in haar ogen kwesties die populisten zélf uit het niets hebben gecreëerd om het volk aan zich te binden. Vooral in de voordracht van historicus Koen Vossen was bitter weinig ruimte voor de erkenning dat het hier mogelijk om reëel bestaande problemen gaat. Met andere woorden: Wilders zuigt die ’tsunami’ van islamisering uit zijn kwaadwillige duim. En Fortuyn, Verdonk en EénNL constateerden ten onrechte dat er in ons land sprake is van een multicultureel weg-met-ons-denken, zodat de nationalistische trots die zij daar tegenover willen stellen belachelijk en verwerpelijk is.

Als de populist rancuneus is, zoals in Leiden meerdere malen werd geconstateerd, dan is de elite beslist zelfgenoegzaam. Zo zelfgenoegzaam dat zij zelfs niet in staat is de grote problemen waarmee onze samenleving kampt onder ogen te zien. Zij zal dus voor die problemen geen werkelijke verantwoordelijkheid willen nemen of er een zinnige visie op ontwikkelen. Daarvoor is zij te druk met, zoals Zijderveld in zijn essay deed, het moreel diskwalificeren van het populisme, waarvan doorgaans gezegd wordt dat het geen oplossingen biedt en alleen maar inspeelt op onderbuikgevoelens. Op deze manier komt er geen inhoudelijk antwoord op de uitdagingen van het populisme en de correcties waartoe het de gevestigde politiek dwingt.

Onze stelling luidt dat de houding van de zelfgenoegzame elite en het negeren van nijpende problemen dat met die zelfgenoegzame houding samenhangt, een groot gevaar vormen voor onze democratie. Zeker bezien in het licht van de opkomst van de islam, het multicultureel-links politieke complex en het daaruit voortkomende jammerlijk falende Nederlandse integratiebeleid.

Wij leven in een democratie met als hoogste politieke orgaan een parlement, de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal, waar door het volk gekozen politici onze zaken behartigen, de regering controleren en bij meerderheid van stemmen over ja en nee, goed en fout beslissen. Wij kiezen en kunnen worden gekozen, onze stem is beslissend. Wij, het volk, regeren. Tegelijkertijd zijn er volgens sommigen aanwijzingen dat onze democratische rechtsstaat tekenen van verval vertoont. In ’Tegen de decadentie’ (2004) wees de Leidse hoogleraar Paul Cliteur bijvoorbeeld op de bedreiging van de vrijheid van meningsuiting, op misverstanden over de ’rechterlijke onafhankelijkheid’ en op de preoccupatie met rechten waardoor politici stelselmatig veel te hoge verwachtingen wekken bij de bevolking.

Verontrustender is misschien nog wel de kritiek van de vroegere adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant, H. J. Schoo (1945-2007), die van mening was dat Nederland sinds de ontzuiling niet langer over een stabiel politiek systeem beschikt. De politieke elite heeft geen binding meer met een herkenbare achterban, is vervreemd geraakt van de levens en opvattingen van de kiezers en denkt tegelijk voor het eigen bestwil van die kiezers te handelen. Die kinderlijke behandeling was ’de broedstoof’ voor ’de revolte der burgers’ die in 2002 uitbrak.

De constateringen van Cliteur en Schoo zijn belangrijk, maar tegelijkertijd kunnen we ons afvragen of deze verschijnselen (het verval van de democratische rechtsstaat) de oorzaak van de huidige politieke malheur zijn, of dat het symptomen zijn van dieperliggende (culturele) verschijnselen.

In de klassieke interpretatie van ’democratie’ moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan voordat er van democratie sprake kan zijn. Wanneer die voorwaarden ontbreken, is er geen sprake van een democratie maar van een ochlocratie, regeert niet het volk maar de massa, leven wij niet in een democratische orde maar in een staat van anarchie waarin de massa, vroeg of laat, om een Grote Leider gaat roepen om de chaos te beteugelen en de orde te herstellen.

Wanneer wij het over de ’klassieke interpretatie’ hebben, dan bedoelen we dat zo letterlijk mogelijk.

In de geschriften van Griekse denkers en schrijvers als Thucydides, Plato, Aristoteles, Isocrates en Polybius komen we beschouwingen tegen over de overgang van democratie (regering door het volk) naar iets dat soms anarchie heet, soms ochlocratie (de regering door de massa), en soms zelfs cheirocratie, de heerschappij van de vuist, oftewel het vuistrecht. In die overgangsfase verandert de sociale, morele en institutionele huishouding van een samenleving zodanig dat een gezond politiek systeem (democratie) plaatsmaakt voor een gevaarlijke fase van chaos en anarchie waarin de tirannieke verleiding levensgroot op de loer ligt.

Wanneer we de verschijnselen die deze overgang kenmerken op een rijtje zetten, dan komen we tot de volgende opsomming. In een democratie worden bepaalde tradities in ere gehouden, in een ochlocratie niet meer. „Alleen daar waar het als traditie geldt de goden te vrezen, de ouders te eren, oudere mensen te respecteren en de wetten te gehoorzamen, wanneer onder zúlke voorwaarden de wil van de meerderheid beslist, mag men van democratie spreken”, schrijft Polybius. In een democratie is een geheel ander vrijheidsbegrip in zwang dan in een ochlocratie.

In een gezonde democratie wordt vrijheid gedefinieerd als het recht om te doen wat je behoort te doen. In een ochlocratie is vrijheid niet meer dan de eis om te kunnen doen en te kunnen zeggen wat je wilt doen of zeggen omdat je dat leuk en lekker vindt en daarom ook goed. Vanuit het perspectief van een gezonde democratie is het vrijheidsbegrip in een ochlocratie ontaard in vrijblijvendheid en vrijpostigheid, wetteloosheid, ongebondenheid, onverantwoordelijkheid. In een ochlocratie verandert het taalgebruik: deugden worden ondeugden, ondeugden deugden. Wat normaal is, krijgt in een ochlocratie een nieuwe, depreciërende benaming. Wat gewoonlijk ’overmoedig’ heet, heet in een ochlocratie ’dapper’; wat normaal ’prudent’ is, wordt ineens ’laf’. De schaamte wordt een „stommeling die moet worden verbannen”. Wie onbeschaamd is, heet moedig. Wie zichzelf beheerst, is een lafaard. Geen maat kunnen houden, is het echte leven. Anarchie wordt vrijheid zonder meer.

Lees hier verder.

8 opmerkingen:

  1. Prachtig stuk, ook in combinatie met het artikel in Trouw.
    Het slaat de spijker op z'n kop. Het sluit ook aan bij het uitbesteden van de sociale controle in onze leefgemeenschappen. En, inderdaad: uit angst. En dit alles baart mij zorgen, want er zitten nu vinken op het touw die deze angst niet kennen. Als we dat niet snel keren, slaat het om....brrr.

    Er is moed voor nodig om weer te staan voor onze 'oude' waarden. En het vraagt ook om politieke ruggesteun. Wie doet dat? Pakt de VVD deze handschoen weer op?

    Zo ja, dan blijft voor mij de vraag hoe we de gezonde moraliserende krachten weer kunnen bundelen. Zowel in het publieke en private domein. Zowel horizontaal, verticaal en diagonaal?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Lees en gij zult vinden:

    http://www.anarchiel.com/display/wie_bepalen_het_nieuws_in_nederland

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Nog steeds een goed stuk van Kluveld en Spruyt met een statement waar wat mij betreft de komende jaren aan gerefereerd kan worden. Het enige wat dat refereren in de weg zou kunnen staan, zijn de paar genoemde voorbeelden van islamisering van de afgelopen maanden.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Tja het is maar wat men onder democratie verstaat. Dat sommigen Democratie als een hoogste ideaal verstaan is natuurlijk wel gevaarlijk.

    Men wordt alras bedachtzamer indien men de gifbeker van socrates in ogenschouw neemt. Het was door democratie dat het gif Socrates lippen doodkustte.

    Ook mag men zeer verheugd zijn dat Darwin de mores van Democratie, de meerderheid beslist, niet onderging. En dat geldt voor zovelen die boven het maaiveld hun nek durven uitsteken.

    Democratie is slechts een procedure. Niet een ideaal.
    Het is verstandig om deze procedure in een staatsvorm toe te laten, daar degenen die de lasten van regeringsbeslissingen dragen moeten, zich kunnen uit spreken over de genomen beslissingen. De "democratische staat" kent de voordelen van een closed system. Een systeem dus dat zelfregelend werkt. Het "set point", de spil, het gewenste, wordt bepaald door diegenen die moeten bloeden voor de misdaden van de uitvoerders bestuurders. Een zelfcorrigerend systeem dus.
    De limieten van dit systeem wordt dus bepaald door niveau van kwaliteit, of het volledig ontbreken ervan, van degenen die de corrigerende rol hebben,de burgers.

    Alles pleit voor een betere opvoeding, betere scholing voor diegenen die in de toekomst stemmen gaan. Degenen die al stemmen mogen, verliezen niets indien men zich wat beter voor laat lichten en zich zouden verdiepen in de gemeenschappelijke banden. Nederlandse verbanden.

    "Gasgeven !", luidt het credo.
    Gasgeven wat betreft de moderniteit. En diegenen die, uit liefde voor eoa Schepper, achter willen blijven... zij blijve achter.


    Wreedheid is een mooi instrument.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Kluveld en Spruyt hebben taal gebruikt die niet makkelijk te volgen is. Denk aan ochlocratie en cheirocratie, waarschijnlijk zal ik die woorden van mijn leven niet meer tegen komen.

    Wel heel juist zijn de signaleringen dat Nederland in beweging is. De huidige democratie is een gevolg van de rechtstaat van de vorige eeuwen. De ontwikkeling gaat in de richting van grotere zelfstandigheid, vrijheid en verantwoordelijkheid. En dan bestaat er het gevaar dat die vrijheid de boventoon gaan voeren, en men zich uitleeft aan anarchie, zoals nu in de grote steden, Er zijn alleen "no-go areas" omdat men daar de verantwoordelijkheid vergeet. Dit is ook zo kenmerkend voor die groepen anti-sociale nieuwe Nederlanders. Men voelt zich niet betrokken bij het Nederlandse volk en de westerse maatschappij in het algemeen. Men geniet wel van de vrijheid maar het ontstaan en de noodzaak ervan wordt niet gezien. Noch ondersteund. Alles wat men ziet zijn de mogelijkheden om zelf vooruit te komen ten koste van die maatschappij. Echter er is geen wens om die maatschappij als verantwoordelijk persoon te ondersteunen en voort te laten ontwikkelen. Of er aan méé te bouwen!

    Dat zogenaamde populisme is alleen maar een symptoom, een machteloos trachten om vast te houden wat in de laatste eeuwen is verworven. Elke beschaving komt eens aan zijn eind als er niet dagelijks voor gevochten wordt. Als men het koppie er niet bij houdt, de filosofie niet in één lijn blijft houden. Feitelijk is de bijl aan de wortel van de maatschappij reeds lang gezet. De democratische ontwikkelingen worden teniet gedaan door de toestroom van nieuwe Nederlanders die niets op hebben met Nederland. Er niet bij mogen horen en er niet bij willen horen.

    Het Nederland van vlak na de oorlog komt nooit meer terug. Het algemeen kiesrecht, de gelijkheid tussen man & vrouw en de sociale zekerheid zijn wereldwijd gezien een grote luxe. Het grootste gedeelte van de mensheid moet het hier buiten stellen. Welk exclusief recht hebben wij eigenlijk op vrijheid als wij in Nederland onze vrijheid niet willen exportren naar het buitenland?

    BeantwoordenVerwijderen
  6. "Welk exclusief recht hebben wij eigenlijk op vrijheid als wij in Nederland onze vrijheid niet willen exportren naar het buitenland?"

    Wij hebben zelf voor die vrijheid gevochten, onze voorouders tegen de Kerk, voor gelijke rechten voor iedereen .....

    dat het buitenland daarin gefaald heeft is niet onze schuld, zoals in Afghanistan, Irak, SA, Iran, Burma, Noord Korea, China....

    Europa bedreigd wordt haar vrijheid te verliezen door immigratie uit 'het buitenland' en dan hier onder hoofddoeken duiken; ons hun gebrek aan vrijheid opleggen, prat gaan op die vrijheid onderdrukkende Koran/Mohammed van hen....

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Kluveld en Spruyt hebben taal gebruikt die niet makkelijk te volgen is. Denk aan ochlocratie en cheirocratie, ...

    Als ze nu eens eerst 'populisme'hadden gedefinieerd, dan was dit artikel met zo een lengte niet nodig geweest.

    Populisme = Het naar de mond van kiezers praten door politici (met een verborgen agenda).
    of
    populisme
    of
    populism

    Beetje vreemd: Welk exclusief recht hebben wij eigenlijk op vrijheid als wij in Nederland onze vrijheid niet willen exportren naar het buitenland?

    Dat hebben recht hebben we zelf uitgeroepen. En mij ontgaat waarom we dat dan uit zouden moeten voeren ?
    Basis Amerikaans rechtssysteem

    BeantwoordenVerwijderen
  8. De huidige democratie, analyse:

    Democratie is voorlopig iets waarvan we denken dat het bestaat, maar wat nog steeds in z’n embryonale fase vertoeft.
    Democratie is een evolutieproces in de richting van het menselijke gelijkheidsideaal.
    Democratie beperkt zich niet tot enkel politieke democratie.
    Economische democratie is even belangrijk als politieke democratie.
    Democratie ook bij internationale organen zoals EU, VN, Wereldbank, IMF enz is belangrijk.
    Democratie in onderwijs, wonen, voeding, mobiliteit, kleding, energie, opvoeding.

    Militaire democratie bestaat niet, ze is altijd de dictatuur van de oorlogslogica.
    Militairen camoufleren vaak hun macht en vechthonger, onder het mom van democratie.

    Democratisch verkozen worden betekend niet democratisch besturen.
    Politiekers camoufleren vaak hun machtshonger en geldhonger met democratische verkiezingen.

    Het huidige gehalte aan alle vormen van democratie is maximum 2%.
    Na 1.000 jaar zal het gehalte aan democratie misschien 40% zijn.
    Het totaal gehalte aan democratie kan met een dictator aan het bewind hoger liggen dan met een andere zogezegde democratie.

    Relatief vrij zijn betekend zeker niet dat het systeem democratisch bestuurd wordt.
    Democratische landen zijn er op onze planeet genoeg, maar niet allemaal dragen ze eerlijkheid en rechtvaardigheid voor iedereen hoog in het vaandel.

    De huidige westerse minimale democratieën zijn nog grotendeels ondemocratisch en zijn daardoor subtiele dictaturen.
    De huidige ondemocratische economische werelddictatuur moet vervangen worden door een democratische wereldregering ten dienste van de totale mensheid.

    · Het woord ‘democratie’ is afgeleid van de Griekse woorden ‘demos’ (volk) en ‘krakos’ (macht) en betekent dus ‘het volk aan de macht’, de eerste kleine vorm van democratie werd in Athene (Griekenland) ontwikkeld.
    · Deze bestuursvorm is gebaseerd op het menselijke gelijkheidsideaal dat iedereen vrij en gelijk in rechten en plichten geboren is (zoals in het eerste artikel van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat)

    Referenda of burgerstemmingen:

    Referenda of burgerstemmingen zijn het meest democratisch, zonder het individu te beïnvloeden uiteraard, informatie en geen manipulatie.
    Dit in de veronderstelling dat het individu een beetje op de hoogte is van de gestelde problematiek.

    Daarom wordt het voor de moderne en intelligente democratische samenleving inderdaad noodzakelijk om het individu zelfbeheersing op te leggen.

    BeantwoordenVerwijderen