Geert Wilders’ psycholoog

Nicolai Sennels, Deens psycholoog, is schrijver van het boek ”Among Criminal Muslims. A Pshychologist’s experiences from the Copenhagen Municipality.” (free Press Society, 2009). De eerste druk van het boek was binnen drie weken uitverkocht en in november 2009 was de tweede druk uitverkocht. De Engelse versie verschijnt binnenkort. Sinds de verschijning heeft Sennels deelgenomen aan verschillende debatten op de Deense televisie en radio. Geert Wilders noemde Sennels werk tijdens zijn speech in Kopenhagen op 1 juni 2009 en er werd door politici in de Tweede Kamer over Sennels boek gesproken.

In zijn boek publiceert Sennels zijn therapeutische werkervaringen met honderdvijftig moslims, die hij vergelijkt met honderd Deense cliënten. Op basis van honderden sessies met individuen en groepen geeft hij een gefundeerd psychologisch profiel van de moslimcultuur. Sennels laat zien dat diepliggende culturele en psychologische verschillen de hoofdoorzaak zijn van de gevaarlijke problemen met integratie van moslims in het Westen en de rest van de wereld waarmee we tegenwoordig geconfronteerd worden.

“Among Criminal Muslims” is makkelijk te lezen en bestaat uit interessante casussen, therapeutische adviezen en inzicht gevende vergelijkingen tussen zijn westerse en moslimse cliënten. Het officiële Deense tijdschrift voor professionele psychologen publiceerde een recensie: “Among Criminal Muslims is een provocerende eye opener: overtuigend en goed onderbouwd. Sennels schokkende conclusie is dat de westerse cultuur en de cultuur van moslims zo verschillend zijn dat ze nooit in staat zullen zijn naast elkaar te bestaan zonder hun fundamentele waarden te veranderen.

Volgens de uitgever is het boek bedoeld voor mensen die in integratie en sociale beroepen werkzaam zijn, zoals sociaal werkers, psychologen, politici en ieder ander die een zinvol antwoord zoekt voor de grootste uitdaging van vandaag: de ontmoeting tussen islam en de cultuur van moslims aan de ene kant en de westerse wereld aan de andere.

Naser Khader (zelf moslim), schrijver van de bestseller over de moslimcultuur “Honour and Shame” en lid van het Deense parlement, schreef ook een recensie over Sennels boek. Zijn conclusie luidt: “De professionele expertise die Nicolai Sennels heeft is uitzonderlijk en met zijn vele heldere en praktische voorbeelden krijgt de lezer buitengewoon veel inzicht in de oorzaken van onze integratieproblemen. Het boek zou gelezen moeten worden door iedereen die onderwijzer, docent of sociaal werker wil worden en door alle politici die te maken hebben met integratie.” (Sappho, februari 2009) Een officieel tijdschrift voor leraren concludeert in hun recensie dat “Sennels analyses en observaties met betrekking de behandeling van criminele jeugd grote aandacht verdienen.” (Ungdomsskolen #3, april 2009)

Ik ontmoette de 33 jaar oude psycholoog voor een interview over zijn werk, over integratie van moslims, en over hoe het is om door één van de meest invloedrijke politici van Europa genoemd te worden.

Hoe ben je begonnen met je onderzoek naar criminele moslims?

Ik werkte bijna tien jaar lang met antisociale tieners in de gemeente Kopenhagen, waarvan de laatste drie jaar in een jeugdgevangenis. Toen ik als sociaal werker en later als psycholoog met deze doelgroep werkte, heb ik veel moslims behandeld. In Deense jeugdgevangenissen heeft 70% van de gedetineerden een moslimachtergrond. Dit is natuurlijk een enorme hoeveelheid en ik raakte geïnteresseerd in de vraag waarom dit het geval is. Mijn conclusie was, nadat ik honderdvijftig moslimcliënten en 100 Deense had behandeld, dat er aspecten zijn in de moslimcultuur die antisociaal gedrag bevorderen –ten minste, naar westerse maatstaven.

Om mijn kennis verder te verbreden, ben ik de Koran gaan bestuderen en tijdens een conferentie over integratie in 2008 begon ik een discussie waarin ik stelde dat integratie gaat over de ontmoeting tussen culturen en dat sommige culturen beter bij elkaar passen dan andere. Ik noemde ook het feit dat de meeste jonge criminelen in Denemarken een moslimachtergrond hebben. Hoewel deze argumenten logisch en waar zijn, was de reactie vijandig: zowel mijn baas als de burgermeester van sociale zaken van Kopenhagen zeiden dat ik met mijn baan moest stoppen, of niet meer over mijn professionele ervaringen moest praten. Dus nam ik ontslag en schreef ik een boek. Mijn boek is gericht op sociaal werkers en politici die zich met sociale politiek bezighouden.

Wat waren de reacties? Openbaar en persoonlijk?

Allereerst moet ik zeggen dat mijn naam al in de media bekend was voordat ik het boek schreef. De reden hiervoor was dat het spreekverbod dat me door mijn baas en door de sociaal-democratische burgermeester werd opgelegd, scherpe kritiek kreeg van een aantal experts op het gebied van vrijheid van meningsuiting. De zaak werd genoemd in alle grote kranten en op onze Deense staatsradio. Dus toen mijn boek uiteindelijk uitkwam, kenden mensen mij en ze wisten dat ik geen theoreticus ben, maar werkelijk ervaring heb op dit gebied.

Sinds de publicatie ben ik een aantal keer uitgenodigd om aan integratiedebatten mee te doen op de Deense televisie, op de radio en in kranten. Ik heb ook een prominente plaats als blogger in de wereldberoemde krant Jyllands-Posten. Ook ontvang ik steeds meer uitnodigingen van politieke partijen, scholen en instituten die met moslims werken om toespraken te houden. Eerst werd ik ontslagen omdat ik over mijn ervaringen praatte, nu krijg ik ervoor betaald (Sennels lacht). Natuurlijk is het een grote verassing om door Wilders en zijn partij zowel in Nederland als in Denemarken genoemd te worden. Ik deel Wilders’ gevoel voor humor niet, maar ik neem m’n pet voor hem af: hij heeft zijn vrijheid opgegeven om andere mensen meer vrijheid te geven. En op basis van mijn eigen observaties ben ik het volledig eens met zijn visie op islam en immigratie van moslims.

In hoeverre gaat jouw onderzoek over feiten? Kunnen honderdvijftig criminele moslims representatief zijn voor een hele cultuur die wereldwijd uit bijna twee miljard mensen bestaat?

Als psycholoog had ik de zeer unieke kans om de normaal gesproken zeer gesloten moslimgemeenschap van binnen te kunnen bekijken. De familiepatronen, het leven in de moslimwijken, hoe ze in hun land van herkomst leefden, hun kijk op religie enzovoort. Ik kreeg ook een heel breed inzicht in hun visie op de Deense en westerse cultuur en op hoe de moslimgemeenschap ons sociale systeem beleeft, op integratie enzovoort. Ik had moslimcliënten uit heel veel verschillende moslimlanden maar toen ik ze vergeleek met de Deense cliënten waren er verschillende culturele trekken die algemeen waren voor alle moslimcliënten. Het was ook duidelijk dat hoe minder de moslims zichzelf identificeerden als moslim, hoe minder die trekken in hen terug te vinden waren.

Gezien vanuit de spreekkamer van de therapeut is er absoluut geen twijfel: moslims zijn, net als mensen van alle andere culturen, beïnvloed door de manier waarop ze zijn opgevoed in hun specifieke cultuur. Dat de persoonlijkheid van mensen gevormd wordt door specifieke familiepatronen, seksepatronen, hun religie en sociale normen is eigenlijk heel logisch als je psycholoog bent of op een andere manier met mensen werkt.

Moslims komen uit heel verschillende landen. Veel mensen zullen beweren dat er een groot verschil is tussen bijvoorbeeld een Iranese en een Pakistaanse moslim. Hoe kun je dan van “een moslimcultuur” spreken?
Goeie vraag. Zoals ik al heb gezegd kwamen mijn cliënten uit de hele moslimwereld: Pakistan, Iran, Irak, Palestina, Syrië, Somalië, Turkije, Marokko enzovoort. Ik weet niet hoe het in Nederland is, maar mijn ervaring is dat bijvoorbeeld Pakistani en Iraniërs veel ambitieuzer zijn als het gaat om opleiding en carrière. Palestijnen zijn in ieder geval het agressiefst, wat je ook in de Deense statistieken van geweldsmisdaden kunt zien. De enige moslims in Denemarken die crimineler zijn dan de Palestijnen, zijn de Marokkanen. In de Deense top 10 van nationaliteiten van criminelen staan mensen van verschillende islamitische landen op de eerste acht plaatsen. Op de negende plaats staan de Denen, en de Vietnamezen staan op nummer tien. Een interessant aspect is dat het niet lijkt uit te maken of de moslims uit een land in oorlog komen of niet: Turken zijn bijvoorbeeld crimineler dan Irakezen. Dus: ja, er zijn uiteraard landelijke verschillen maar er is ook een reeks van duidelijk algemene culturele trekken. Mijn eigen vermoeden is dat moslimgemeenschappen en -landen net zo beïnvloed zijn door hun geloof als bijvoorbeeld de christelijke cultuur door het christendom. Dit is gewoon gezond verstand. Dit is mijn inschatting waarom moslims uit verschillende moslimlanden bepaalde algemene persoonlijke trekken vertonen.

Beschouw je jouw onderzoek als een klassiek wetenschappelijk onderzoek?

Het hebben van honderden diepte-interviews met honderdvijftig personen en een groep van honderd andere mensen om ze mee te vergelijken zou worden gezien als zeer groot en breed achtergrondmateriaal voor een kwalitatief onderzoek naar een specifieke groep. Kwalitatief onderzoek naar specifieke culturen of groepen mensen, bijvoorbeeld homoseksuelen of rokers, zijn normaal gezien gebaseerd op maximaal twintig tot dertig mensen

Vind je niet dat we onderscheid moeten maken tussen moslims die hun religie praktiseren en niet-praktiserende moslims? Zit daar geen verschil in?

Mijn ervaring is dat het lezen van de Koran of het bijwonen van het vrijdaggebed niet dat is, wat er toe doet. Het cruciale is dat je opgroeit in een cultuur die specifieke trekken vertoont. De ruggengraat van de moslimcultuur is natuurlijk de Koran en de sterke loyaliteit van moslims aan hun profeet en zijn voorbeeld. Maar je hoeft de Koran niet te lezen of je profeet en zijn woorden te kennen om beïnvloed te worden door de cultuur.
(Sennels stopt even en denkt diep na. Dan gaat hij verder.)

Ik denk dat ik beter de culturele trekken die ik in mijn boek beschrijf, kan uitleggen. Dan kan iedereen mijn bevindingen beoordelen op basis van z’n eigen visie en ervaringen.

Het eerste grote verschil is dat de moslimcultuur een compleet andere kijk op agressie heeft. In westerse samenlevingen wordt agressie gezien als zwakte en een gebrek aan controle en goede stijl wanneer je schreeuwt, dreigt enzovoort. Als je de groepspsychologie in moslimgroeperingen nauwkeurig bekijkt, zul je zien dat daar het volledig tegenovergestelde geldt. Daar word je beschouwd als sterk wanneer je geweld, harde woorden en dreigementen durft te gebruiken om anderen te domineren. In de westerse cultuur hebben we de dialoog en het debat als voornaamste middelen om conflicten te hanteren en onze families en groepen werken heel sterk volgens democratische principes. Als iemand gaat slaan of een doodsbedreiging uitspreekt wanneer een ander hem beledigd heeft, wordt dat door de meeste welopgevoede mensen in het westen beschouwd als het teken dat hij de verliezer van zowel zijn gezicht als de discussie is. Cijfers over geweldsmisdrijven zijn een ander duidelijk voorbeeld. En natuurlijk de zeer gewelddadige en dreigende reacties van de islamitische samenlevingen in zowel Europa als de islamitische wereld op de beroemde Mohammedcartoons. Het is deze psychologische trek die het onder moslims compleet acceptabel maakt om te spreken over ‘heilige woede’, ‘heilige oorlog’ en dergelijke- uitdrukkingen die erg tegenstrijdig klinken voor mensen die in Europese families zijn opgegroeid.

Een ander verschil is natuurlijk het hele eer-gebeuren. Westerlingen zien nervositeit vanwege de mening van anderen over zichzelf en het niet kunnen hanteren van kritiek als een teken van gebrek aan zelfvertrouwen. In de moslimcultuur wordt dit gezien als een kwestie van eer en het is sociaal geaccepteerd om zeer agressief te reageren op een belediger. Het zou een beetje vreemd klinken om over “geen-zelfvertrouwenmoord” te praten in plaats van eerwraak, maar dit is eigenlijk een exactere term.

Een derde en ook zeer interessant psychologisch verschil is of mensen vinden dat hun leven bepaald wordt door innerlijke of uiterlijke factoren. In de westerse samenlevingen zien we duidelijk dat ons leven in de eerste plaats geregeerd wordt door onze eigen emoties, onze eigen manier van reageren op situaties en onze manier van het omgaan met of het niet kunnen omgaan met sociale situaties en dergelijke. Een heel duidelijke tendens in de therapie met moslims is dat het extreem moeilijk is om ze verantwoordelijkheid te laten nemen voor hun eigen handelen. Wanneer ze problemen tegenkomen of beschuldigd worden van het maken van fouten of het breken van de wet, zien ze hun handelen als een natuurlijke -en meestal onvermijdelijke – reactie op de fouten die de samenleving, de politie, de politici, enzovoort, gemaakt hebben. Het is simpelweg een kwestie van culturele psychologie. Je kunt onderscheiden of mensen in een specifieke cultuur vinden dat hun leven in de eerste plaats wordt bepaald door hun eigen zienswijze en manier van leven of dat het bepaald wordt door een sterke uiterlijke God, uiterlijke situaties, sociale tradities en dergelijke. Dit onderscheid tussen de westerse en de moslimcultuur is zonder twijfel de reden dat veel westerlingen de manier van omgaan met problemen van moslims zien als een uitdrukking van slachtoffermentaliteit.

Misschien heeft de sterkste psychologische factor met identificatie te maken. Moslims identificeren zich eenvoudig heel sterk met hun culturele en religieuze achtergrond. In Denemarken ziet slechts veertien procent van de moslims zichzelf als Deense moslim. In Duitsland en Frankrijk ziet twaalf, respectievelijk veertien procent zichzelf als meer Duits of Frans dan behorend tot een moslimgemeenschap. Dit zijn extreem lage cijfers, vooral wanneer je rekening houdt met het feit dat we al minstens drie tot vier generaties lang moslims in onze landen hebben. De moslimcultuur is simpelweg heel sterk en heeft een heel sterke weerstand tegen invloeden van uiterlijke omstandigheden. Niet één van hen zei alleen Deen te zijn. De meesten identificeerden zichzelf met de nationaliteit van hun familie of met simpelweg ‘moslim’ zijn. Sommigen zagen zichzelf als bijvoorbeeld Turks-Deens, maar dat waren er maar heel weinig.

Dus om terug te komen op de vraag: het heeft niet allen met religie te maken, maar ook met de cultuur waarin je opgroeit. Je kunt je moslim voelen en je gedragen volgens de moslimcultuur zonder actief je islamitische geloof te praktiseren. Trouwens wil ik hier een onderzoek noemen dat gedaan is door het Gallup instituut dat de religieuze gevoelens in twaalf moslimlanden en twaalf niet-moslimlanden heeft vergeleken. De moslimlanden nemen de eerste twaalf plaatsen in beslag en in alle moslimlanden ziet negentig procent zichzelf als religieus. Dus ook al praktiseren moslims hun geloof niet actief, hun gevoelens over en loyaliteit aan hun religie kunnen heel sterk zijn

Geert Wilders heeft jou een aantal keer genoemd in Nederland en ook tijdens zijn laatste bezoek in Denemarken. Hoe zie je Wilders en zijn partij?

(Sennels zwijgt even om na te denken).

Nadat ik in contact kwam met moslims, en de kans kreeg om hun cultuur te leren kennen, en toen ik me realiseerde hoe sterk deze is, is mijn visie op integratieproblemen nogal veranderd, moet ik toegeven. Ik ben er volledig van overtuigd dat integratie niet mogelijk is. En dit is de reden dat we zien dat de problemen met de maand groter worden in plaats van kleiner, ondanks de miljarden euro’s die uitgegeven worden om de zaak op te lossen. Ik ben er zeker van dat we binnen vijf jaar burgeroorlogachtige toestanden zullen hebben in de door moslims gedomineerde wijken in veel Europese steden. Ik stemde altijd op de Sociaal Democraten, maar nu stem ik op de Deense Volkspartij. In het begin voelde het een beetje vreemd om deze switch te maken. Maar de immigratieproblemen worden alleen maar groter en ik denk dat het minste dat we kunnen doen is: stevige wetten maken voor immigratie, parallelle samenlevingen, religieuze fanatici en criminaliteit door bendes.

Voor zover ik weet wil Wilders hetzelfde als ik. En ik denk dat het volkomen duidelijk is dat hij zegt wat hij denkt. Dit is zeldzaam in de politiek tegenwoordig. Ik vind hem cool, eerlijk en hij lijkt te weten wat er op het spel staat. Hij is een dapper en eerlijk man. Ik zou hem heel graag eens ontmoeten - en z’n kapper

(Sennels lacht)

Interview door: Merijn 

(Sociaal Pedagogisch Hulpverlener)