Indoctrinatie versus historisch besef

Op het internet staat een tekstje dat in essentie als volgt luidt: Een islamitisch familielid van de schrijfster had beweerd dat Nederland (in de 2e wereldoorlog) niet door de Amerikanen maar door de Russen werd bevrijd. De dame stelde dat dit onzin is, want Nederland werd volgens haar door Amerikanen bevrijd, maar die gingen, in tegenstelling tot de Russen in Oost-Duitsland, weer weg. Daar klopt echter helemaal niets van. Jokte ze dan? Dat denk ik niet. Ik denk dat zij weergaf wat ze van de (toch recente) geschiedenis heeft begrepen. Is haar gebrekkige kennis haar kwalijk te nemen. Dat denk ik ook niet. Het is simpelweg de neerslag van sterk gekleurde propagandistische berichtgeving die in de loop der jaren tot haar is gekomen. Is dat erg, kun je je afvragen. Nou nee. Maar het is wel een voorbeeld van de wijze waarop mensen massaal werden en worden geïndoctrineerd. Ik zal proberen dat uit te leggen. We nemen nog even die ene zin voor ogen: Nederland werd door de Amerikanen bevrijd, maar die gingen, in tegenstelling tot de Russen



in Oost-Duitsland, weer weg.

Ik wil de Nederlanders die deze bewering onderschrijven niet de kost geven. Maar er klopt zoals gezegd niets van. Je zult ook geen serieus historisch werk tegenkomen die dat staaft. Wat hieruit blijkt is de kracht van propaganda.

Hoe zat het dan wel. Laat ik voor goed begrip vooropstellen dat ik Amerika en de Amerikaanse militairen, en met hen alle geallieerden, tot mijn laatste ademtocht dankbaar blijf voor de inspanningen zij zich hebben getroost, en voor offers die zij hebben gebracht, om Duitsland, Japan en Italië te verslaan, en daarmee ook ons land en daarmee mij hebben bevrijd. Maar het waren geen Amerikanen die Nederland hebben bevrijd. Dat waren Britten, Polen en Canadezen. Geen Amerikanen? Ja toch wel een stukje Nederland. Op doortocht van België naar Duitsland trokken Amerikaanse eenheden door het zuiden van Limburg. Ze hadden haast, want de Russen zaten al bijna in Berlijn. Britten en Polen namen Nederland beneden de grote rivieren voor hun rekening. Het Westen en het Noorden werd door Canadezen bevrijd, al moet daar bij worden gezegd dat de Duitse troepen in Nederland al onvoorwaardelijk hadden gecapituleerd voor de Canadezen daar arriveerden. Dat doet natuurlijk niets af aan de offers die ook de Canadezen, ook voor de bevrijding van West- en Noord-Nederland, hebben gebracht. Elke keer als ik een Canadese vlag zie, of de woorden Canada of Canadees hoor of lees, moet ik daar aan denken. Kom bij mij niet aan met ook maar één kwaad woord over Canada.

En hoe zat het nou met die Russen in Oost-Duitsland? Nou die gingen daar inderdaad lange tijd niet weg. Maar daar is niets vreemds aan. Het overwonnen Duitsland werd op haar beurt bezet en opgedeeld in bezettingszones. Behalve een Russische bezettingszone was er ook een Amerikaanse, een Britse en een Franse bezettingszone. Die gingen evenmin weg. De Amerikanen zitten er zelfs nog tot op de dag van vandaag. De Russen zijn al lang geleden vertrokken. En hoe zit het nou met de Amerikanen in Nederland? Die hielden in ons land twee bases inclusief kernwapens aan. Zelfs nog een poos nadat de Russen al uit Duitsland vertrokken waren. Hun kernwapens liggen hier nog steeds in depot.

En hoe zit het nou met de opvatting van het islamitische familielid? Hij heeft in zekere zin gelijk. Zonder ook maar iets af te doen aan de prestaties van de westerse geallieerden, El Allamein, Normandië, Okinawa en het Ardennenoffensief om maar iets te noemen, maar het waren de Russen die in 1943 nabij Stalingrad de beslissende klap uitdeelden. Bijna een kwart miljoen van Hitlers militairen, waaronder zo genoemde elite eenheden, werd daar gedood of gevangen genomen. Ik schrijf Hitlers militairen, want het waren niet allemaal Duitsers. Er zaten onder meer Hongaren, Roemenen en, jazeker, ook Nederlanders bij.

J. M. Slaats

4 opmerkingen:

  1. Hangt er maar vanaf wat je onder weggaan verstaat. Beide bleven. Maar de Russen annexeerden de Baltische staten, en Roemeens, Duits en Pools grondgebied (deels tot op de dag van vandaag). Ze hielden stevig de touwtjes in handen, getuige onder andere de ingrepen in Hongarije (1956) en Tsjecho-Slowakije (1968). Dat hebben we aan deze kant van het ijzeren gordijn niet meegemaakt. Relatief zit de schrijfster er wat mij betreft het dichtst bij. En de Russen hebben erg veel gedaan, maar ze zijn niet in Limburg geweest. Het is maar de vraag of ze de slag bij Moskou (1941) overleefd hadden als Japan niet bezig was geweest met de oorlog in de Stille Oceaan. Waarschijnlijk hebben we allemaal wel een beetje last van indoctrinatie.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. It's not just the aftermath of liberation. Based on the comparative experience of Western Europeans who were liberated by American, British or Canadian soldiers, and Eastern European who were technically liberated by the Red Army, Netherlanders can count themselves very lucky that the English-speakers reached you first. The behavior of our Russian allies was not very gentlemanly, I'm sorry to say. (In fact a wonderful new book by Alexander Prusin, The Lands Between, has a detail of the moment before the falling out between Hitler and Stalin, when Jewish citizens of Red Army-occupied Poland were negotiating desperately to move to the German-occupied sector of Poland. http://www.amazon.com/Lands-Between-Conflict-Borderlands-1870-1992/dp/0199297533
    But it is certainly possible to argue that the liberation of the low countries was aided by the USSR's war against Germany (and that the German conquest of the Netherlands was aided by the USSR's earlier alliance with Germany).

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Het stukje gaat niet over de misdaden van het sovjet- en nazibewind. Daarover zijn bibliotheken vol geschreven. Het stukje is ook van een geheel andere orde. Het gaat over de invloed van de koude oorlog op het collectieve geheugen. Daarover werd weinig of niets geschreven.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. 'het waren de Russen die in 1943 nabij Stalingrad de beslissende klap uitdeelden'

    Dat is onzin. Het was geen beslissende klap. De oorlog ging nog door. Het was achteraf, met alle inspanningen die na Stalingrad kwamen, dat je kon zeggen dat toen de kansen keerden. Maar dat ging niet vanzelf.

    Met alle dank voor de Russen moet je natuurlijk ook niet vergeten wie Hitler tussen 1939 en 1941 rugdekking gaf en waardoor Frankrijk viel. Dat hebben we de Soviets te danken. Die zijn de oorlog samen met de Nazi's begonnen.

    BeantwoordenVerwijderen