Ongeïdentificeerde vrijzinnige objecten

SGP’er Bas van der Vlies die een gespreksgroep opzet over de noodzaak van atheïstische politiek. SP’er Jan Marijnissen die met vrienden brainstormt over de bevordering van het kapitalisme in de Nederlandse samenleving. U zou toch echt uw ogen uitwrijven als u in uw ochtendblad een groot verhaal zou lezen over dergelijke initiatieven.

De Amerikaanse plaats Roswell in de woestijn van Arizona is echter niet de enige plek waar zich vreemdsoortige verschijnselen voordoen. Dagblad De Pers bracht gisteren de primeur van een ‘nieuwe vrijzinnige beweging’. ‘Vrijzinnigen, verenigt u!’ was de kop met daarboven de woorden ‘Fusiepartij bepleit’. Hé, dacht ik eerst, zijn de prille plannen voor een nieuwe atheïstische en/of seculiere partij al veel verder ontwikkeld dan ik dacht?

Niet dus. Het blijkt te gaan om een initiatief van Thom de Graaf, de niet gekozen burgemeester van Nijmegen. Tegen de achtergrond van een dreigende ondergang van D66 begon hij enkele jaren terug een aantal brainstormsessies onder de naam Vitaal Erfgoed. Die naam wekt bij mij vooral associaties met natuurbehoud en monumentenzorg. Wat dat betreft heeft De Graaf een uitstekende naam gekozen, want in zijn gespreksgroep heeft hij vooral politici verzameld, die zelf dringend toe zijn aan een opknapbeurt door de monumentenwacht. In het gezelschap zitten voormalige ministers als Hans Dijkstal en Pieter Winsemius (VVD), Hans Wijers en Rogier van Boxtel (D66) en oud-GroenLinks-leider Paul Rosenmöller. Andere deelnemers aan de gesprekken zijn de Amsterdamse burgemeester Job Cohen en hoogleraar Wim Dik.

Weblogger en ‘liefdevol’ PvdA-lid Marcel Duyvestijn formuleert het treffend. “Met alle respect voor de initiatiefnemers, het gaat hier toch om mensen die grotendeels ‘voorbij’ zijn. Rosenmöller. Cohen. De Graaff. Dik. Van Boxtel. Dijkstal. Dat zijn mannen die waren. Niet mannen die komen. Mannen die teleurgesteld zijn, wellicht. Dit is alles bij elkaar het establishment van de jaren negentig van de vorige eeuw. Ook al zitten er mensen bij die ik erg hoog heb zitten - Rinnooy Kan, Wijers, Winsemius - dan word ik niet warm van het initiatief. Sorry dus.”

Van een nieuwe partij is overigens geen sprake, bezweert De Graaf vanmorgen in De Volkskrant, alleen van een bundel onder de naam Open en onbevangen - de noodzaak van politieke vrijzinnigheid. Wat ooit begon als een poging tot reanimatie van D66 is omgevormd tot een poging van ‘het radicale midden’ om stelling te nemen tegen ‘starre ideologieën, gemakzuchtig populisme en zinloze polarisatie’. “Lees: tegen de opmars van de Partij voor de Vrijheid, Trots op Nederland, en in mindere mate, de Socialistische Partij.”

Dat is precies het vreemdsoortige van het Ongeïdentificeerde Vrijzinnige Object. De gangmakers willen Wilders stoppen. Maar ze vormen juist het politieke establishment van de jaren negentig, dat bij uitstek verantwoordelijk is voor de opkomst van het populisme. Pim Fortuyn en Geert Wilders zijn immers creaties van wegkijkende politici als Dijkstal, Cohen en Rosenmöller. Deze theedrinkers van ‘het radicale midden’ hebben consequent de problemen rond de multiculturele samenleving gebagatelliseerd. Het zijn bovendien nepvrijzinnigen, want ze hebben nog nooit stelling genomen tegen één starre ideologie - de politieke islam, die sinds een jaar of twintig het voornaamste obstakel is voor de succesvolle integratie van immigranten uit moslimlanden.

Ze zijn de promotoren van de selectieve vrijzinnigheid: wel tegen subsidies voor evangelische organisaties als Youth for Christ en Het Scharlaken Koord, niet tegen de komst van de fundamentalistische islamoloog Tariq Ramadan, die over homoseksualiteit gelijksoortige opvattingen heeft als SGP en ChristenUnie. Dat laatste is trouwens geen bewering van mij, maar van de arabist Jan Jaap de Ruiter, die de ‘progressieve bruggenbouwer’ gisteravond verdedigde bij de Nederlandse Moslim Omroep.

De PvdA heeft een wethouder van Apartheid in de vorm van Rinda den Besten, die aparte loketten voor mannen en vrouwen toestaat in een Utrechtse moskee. Rik Grashoff vervult bij GroenLinks de rol van wethouder van Apartheid. Hij verdedigt in Rotterdam het besluit van Theater Zuidplein om een apart vrouwenvak toe te staan bij een voorstelling van cabaretier Salaheddine. “Niemand heeft er last van”, beweert de Hendrik Verwoerd van de Maasstad, die verder iets prevelt over een ‘experimenteel marketinginstrument’. Kom op Alexander Pechtold! Dwaallichten66 mag niet achterblijven. Uw vrijzinnige partij moet ook ergens een wethouder van Apartheid in huis hebben.

De echte vrijzinnigheid ontdek ik vandaag verderop op de opiniepagina van De Volkskrant. VVD-fractieleider Mark Rutte en de nieuwe integratiewoordvoerder Paul de Krom nemen klip en klaar stelling tegen alle gemeentelijke subsidies die de apartheid tussen mannen en vrouwen bevorderen.

Carel Brendel