Uit de diepten van de ziel – Station to Station van David Bowie in deluxe uitvoering

“A wonderful analogy: religion is for people who believe in hell, spirituality is for people who’ve been there. For me that makes a lot of sense.” Iedereen die een beetje op de hoogte is van het leven van David Bowie weet dat zijn woorden uit ’95 vooral betrekking hebben op de jaren ’75 en ’76. Na het succes van de ‘plastic soul’ van Young Americans vestigde Bowie zich in Los Angeles, waar hij vooral op melk en cocaïne leefde. De woning die hij betrok in LA spreekt boekdelen: met de ramen hermetisch gesloten, lijkt het grote huis aan de Sunset Strip nog het meest op een onneembare vesting, de verblijfplaats van een kluizenaar. Opvallend genoeg – of misschien ook wel niet – maakte Bowie in deze tijd met Station to Station een van zijn beste platen. De cd is nu opnieuw uitgegeven in een deluxe uitvoering met twee bonus cd’s.

Station to Station bevat enkele van de mooiste nummers die Bowie ooit maakte. Het begint met het ruim 10 minuten durende titelnummer waarin Bowie refereert aan The Thin White Duke, de naam van zijn alter-ego uit deze periode. Onderverdeeld in een langzamer eerste deel en een meer up-tempo en uitermate swingend tweede gedeelte, vormt dit nummer de brug tussen Bowie's soulperiode en de zogenaamde ‘Berlijnse’ trilogie van Low, “Heroes” en Lodger die hier direct op volgde. Voor het eerst klinken invloeden door van Duitse electronische bands als Kraftwerk en Neu – een invloed die vooral in de jaren daarna naar voren zou komen. Bowie geeft zich over aan (Kabbalah) mystiek maar er is ook ruimte voor eenvoudige en optimistiche geluiden wanneer hij zingt “It’s not the side effect of the cocaine, I’m thinking that it must be love.”


Volgens Bowie zelf had hij de internationale top 10 hit Golden Years geschreven met Elvis Presley in gedachten – en Presley weigerde. Andere bronnen zeggen dat Presley’s manager Colonel Tom Parker zo onder de indruk was van het nummer dat hij Bowie vroeg iets soortgelijks voor Elvis te schrijven. Welke bron de meeste waarheid bevat is mij onbekend. Er is nog een prachtige video van een optreden van Bowie in de Soul Train – vrij uniek voor blanke muzikanten – waarin hij het nummer uitermate cool (maar naar later blijkt dronken) vertolkt.

In de aan Bowie gewijde aflevering van het BBC-programma VH1Storytellers van de late jaren ’90 noemt Bowie Word on a Wing ‘a signal of distress’ en ‘a call for help’. “Just because I believe, don’t mean I don’t think as well - don’t have to question everything in heaven or hell” zingt Bowie in zijn roep om hulp.In zijn coke-waanzin begon Bowie gevoelig te raken voor evangelical USA en dit nummer is daarvan de nog altijd schrijnende en oneindig mooie uitdrukking. Zelfs in de uitvoering in Storytellers is de pijn aan de gezichtstrekken van Bowie te lezen.

Naast Golden Years zijn Stay en TVC15 de twee sterkst op de dansvloer gerichte nummers, al flopten ze als single. In TVC15 komen we opnieuw in aanraking met de waanzin want het nummer gaat over een ‘love song between a girl and her television set’. Naar het schijnt ging het om de vriendin van Iggy Pop.

De cd eindigt met Bowie’s cover van het door Dimitri Tomkin en Ned Washington geschreven nummer Wild is the Wind uit de gelijknamige film uit ‘57. Het origineel, gezongen door Johnny Matthis, werd genomineerd voor een Oscar. Het nummer is vaak vertolkt door een reeks zeer uiteenlopende zangers, maar een kleine ronde door YouTube maakt duidelijk dat niemand aan de swingende, muzikaal en vocaal zo prachtige versie van Bowie kan tippen. Niemand, behalve Nina Simone. En het was juist die versie die Bowie ertoe bracht zijn eigen cover op plaat te zetten.

De titelsong schijnt analoog te zijn opgenomen, een voordeel ten opzichte van eerdere versies maar echt iets voor geluidsfreaks en derhalve niet voor mij. En aangezien ik de cd als die hard fan natuurlijk al jaren in huis had, ligt de enige meerwaarde – buiten het uitermate fraai vormgegeven geheel – in de twee bonus cd’s, met daarop het concert uit de Station to Station-toernee in The Nassau Coliseum, Uniondale, van 23 maart 1976. De live-veries van Word on a Wing en Stay waren al eerder toegevoegd aan de Rykodisc-editie uit ’91. Loont de rest de moeite? Dat doet het zeker, maar alleen voor de trouwe fans. Ik ben erg blij dat het tot nu toe vooral op bootleg circulerende concert in The Nassau Coliseum nu eindelijk zo mooi verantwoord is uitgegeven. Jammer dat Bowie het – evenals in Storytellers – slechts bij één couplet Life on Mars? houdt, maar de uitvoeringen van Panic in Detroit, Changes en vooral de Ziggy Stardust classic Five Years zijn erg goed. In ieder geval vult deze cd voor mij de missing link tussen David Live uit ’74 en Stage uit ’79.

Station to Station laat horen hoe een gekwelde ziel tot ongekende muzikale hoogten kan reiken en zeker gezien het eerder aangehaalde dieet – de sigaretten en drank had ik nog niet eens genoemd want te vanzelfsprekend – levert Bowie een ongekende vocale prestatie. Hij schijnt zich van de opnames vrijwel niets te kunnen herinneren – “I remember working with Earl Slick on the guitar sounds. […] And that’s about all that I remember. I can’t even remember the studio. I know it was in LA because I’ve read it in a book” - maar hoewel Bowie zelf naar het schijnt niet meer zo veel heeft met Young Americans, ziet ook hij in dat hij met Station to Station een meesterwerk heeft geschapen dat anno 2011 nog net zo geniaal klinkt als 35 jaar geleden.

En voor iedereen die dol is op zinloze feiten: de kleding die Bowie als The Thin White Duke droeg tijdens de tournee werd op zijn verzoek speciaal voor hem vervaardigd door Ola Hudson. En dat is weer de moeder van inmiddels ex-Guns n’ Roses gitarist Slash. Zo, weten we dat ook weer.

Kees Bakhuyzen