Penny wise, euro foolish

Traditioneel presenteert de Minister van Financiën op de derde dinsdag van september de Miljoenennota. Traditioneel wil tegenwoordig ook zeggen dat deze Miljoenennota enkele dagen voor die derde dinsdag van september ‘uitlekt’ naar de pers. Voortschrijdende normvervaging of een zegening van het moderne informatietijdperk? Feit blijft dat de Nederlandse regering in die Miljoenennota een toelichting geeft op de te verwachten inkomsten en uitgaven op de Nederlandse Rijksbegroting voor het komende kalenderjaar.

Het begrotingstekort neemt ook dit jaar een prominente plaats in, en dan met name het terugdringen van dat tekort. Bezuinigen dus. Nu is bezuinigen Haags jargon voor het minder laten groeien van de uitgaven dan oorspronkelijk gepland. Beter zou het daarom zijn te spreken van een beperking van de uitgavengroei, maar dat terzijde.

Waar denkt men zoal op te bezuinigen, de Miljoenennota doorspittende;
Dieetadvisering, stoppen met roken, vijf extra behandelingen fysiotherapie, maagzuurremmers exclusief chronisch gebruik zitten niet langer in het basispakket. Ook wordt de beweegkuur niet opgenomen in het pakket.
Met ingang van 2014 gaat er een miljoentje bezuinigd worden op de Koning
2 miljoen bezuinigingen op de Staten-Generaal
12 miljoen op Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten
18 miljoen op Koninkrijksrelaties
12 miljoen op het Diergezondheidsfonds
Inperking aftrek monumenten; 10 miljoen
Financieel gezien goede maatregelen, wellicht, maar in macro-economisch verband niet meer dan ‘peanuts’. Penny wise dus.
Natuurlijk gaat men proberen op heel veel andere terreinen in totaal voor miljarden te bezuinigen, want de financiële problemen zijn groot.

Gelukkig is daar nog Europa. Zoals de Miljoenenota stelt: ‘De Europese interne markt en de euro hebben het Nederlandse bedrijfsleven en de bevolking veel voordelen gebracht. Nederland profiteert als handelsland met een beperkte binnenlandse markt bij uitstek van Europa. Volgens het CPB levert alleen de Europese interne markt de Nederlander al ongeveer 2000 euro per jaar op.’ Sterker nog: ‘Volgens de Europese Commissie leidt voltooiing van de interne markt tot 4 procentpunt extra bbp-groei in de komende tien jaar.’

Nou is in het jaar 2000 al eens geroepen, door Wim Kok onder andere, dat de toentertijd door de Europese Unie afgesproken Strategie van Lissabon er toe zou leiden dat Europa in het jaar 2010 de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie ter wereld zou zijn. Vluchtige lezing van de paragraaf in de Miljoenennota die de trends in de Wereldeconomie behandelt leert ons dat het aandeel in de Wereldeconomie voor Europa in de laatste twintig jaar van 29% naar 23% is teruggelopen, dus er is alle reden te vrezen voor nieuwe EU-voornemens.
Maar gelukkig heeft, volgens diezelfde Miljoenennota; ‘de euro een bijdrage geleverd aan de toename van het handelsvolume.’ Zonder de euro zou Nederland er, als we de Miljoenennota mogen geloven, en met die Miljoenennota bijna alle elkaar napapegaaiende politici en economen, dus bijzonder veel slechter voor hebben gestaan dan nu het geval is.

Wel erkent men dat de huidige monetaire crisis Nederland kan raken; ‘Er staat dus veel op het spel voor Nederland met de huidige onrust in het eurogebied. Niet alleen is er een risico dat de genoemde jaarlijkse economische voordelen van de muntunie gedeeltelijk verloren gaan, de directe kosten van de problemen kunnen aanzienlijk zijn.’ Gedoeld wordt op de problemen waar met name de zuidelijke EU-landen in verwikkeld zijn geraakt.

Maar, Nederland laat zich niet onbetuigd, zo stelt de Miljoenennota; ‘In ruil voor zijn deelname aan de Europese steun heeft Nederland harde voorwaarden gesteld. Een eerste cruciale eis van Nederland was dat het IMF betrokken zou worden bij de steun. Als onafhankelijke partij kan het IMF goed in de gaten houden of de lenende landen zich daadwerkelijk aan de afspraken houden.’

Laten we eens kijken wat dat onafhankelijke IMF te zeggen heeft over de groei van de ontwikkelde economieën in de wereld. De periode 2002-2010 lijkt een mooie graadmeter om de economische prestaties van de Europese Unie te vergelijken met andere ontwikkelde economieën. 2002 was het jaar waarin die handelsbevorderende welvaartsmunt, de euro, werd geïntroduceerd, dus in genoemde periode moeten de positieve effecten van de Europese Unie én de euro duidelijk naar voren komen uit de cijfers. Zie onderstaande tabel;
Hee, hoe kan dat nou? De groei in de Europese Unie is lager dan die in de ontwikkelde landen buiten de Europese Unie, én de groei in de eurozone is lager dan die van de Europese Unie als geheel. Maar dat zou dus betekenen dat die euro geen toegevoegde waarde heeft, want het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Zweden presteren minstens zo goed zonder die gemeenschappelijke munt, en Zwitserland en Noorwegen doen het uitstekend zonder die welvaartbrengende gemeenschappelijke markt. De Aziaten en andere ontwikkelde economieën zijn al helemaal niet bij te houden voor het verenigde Europa. Volgens dat onafhankelijke IMF dan.

En die 2000 euro per Nederlander die de Europese interne markt ons per jaar oplevert dan? Arme Zwitsers en Noren, die zien dat voordeeltje kennelijk aan hun neus voorbij gaan. Om maar niet te spreken van de Koreanen, Taiwanezen, Australiërs, Amerikanen en Canadezen. Die kunnen het financieel helemaal wel schudden, zo ver als ze van de Europese markt verwijderd zijn.

Bijkomend voordeeltje van die Europese Unie is natuurlijk dat Nederland al jarenlang relatief de grootste netto-betaler is. Het gaat om ongeveer 4 miljard per jaar. 4 miljard lidmaatschap van een organisatie die je groei beperkt, ja zelfs nog extra beperkt omdat je ook nog eens de gemeenschappelijke munt ervan gebruikt. Het lijkt een beetje op een transporteur die een groep demonstranten betaalt om de poort te blokkeren, zodat zijn vrachtwagens maar beperkt uit kunnen rijden. Merkwaardig misschien, maar die transporteur weet zich dan wel goed vertegenwoordigd door de eurofiele werkgeversvoorzitter Bernard Wientjes.

Nog merkwaardiger wordt het als de ‘Gemeenschappelijke uitdagingen van Europa’ (bedoeld wordt het herstellen van de financiële stabiliteit in het eurogebied) in het verhaal worden meegenomen. Minister de Jager van Financiën is met een worst-case scenario naar buiten gekomen dat ons mogelijk tot 120 miljard kan kosten bij een Grieks faillissement. Dat geld zou nodig zijn om in de dan ontstane situatie Spanje, Portugal en Ierland overeind te houden. Italië moet dan niet instorten (je moet er niet aan denken dat Berlusconi net op dat moment een bunga bunga-feestje met zijn aanwezigheid opluistert), want als dat gebeurt kan men wel in de rij gaan staan voor de gaarkeukens.

Een miljoentje bezuinigen op het Koningshuis, een paar miljoen op de Staten-Generaal, de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten, op Koninkrijksrelaties, op het Diergezondheidsfonds, inperking aftrek monumenten; het is prachtig, het is penny wise.
In een Europese Unie en een eurozone gaan zitten die groeivertragend werken, waarvoor je ook nog eens miljarden per jaar moet betalen, en dat daarnaast het risico van je eigen faillissement met zich meebrengt, dat is euro foolish.

Oh ja, als je in de rij voor de gaarkeuken staat is die dieetadvisering uit het basispakket toch al een overbodige luxe.

Erik Winnubst

2 opmerkingen:

  1. Economen heb ik nooit zo goed begrepen.
    Zij zeggen dan vaak dat het slecht voor de economie is als de overheid bezuinigen gaat.
    Stel nu dat 'bezuiningen' betekent dat de overheid minder geld uit gaat geven. Dan , zo luidt de conclusie, betekent dat minder geld voor de economie. Dat is vreemd, want dan verdwijnt er geld.

    Maar mijn werkelijkheid is een andere. Minder overheidsuitgave zou moeten resulteren in of een heuse vette spaarrekening van de staat of belastingvermindering (niet lachen, mensen !). Geld verplaatst zich, vindt een andere weg. (De monetaire verruiming even uitgesloten).

    Wat zou nu beter zijn voor ( het vertrouwen in) de economie ?
    Dat de overheid uw geld naar politieke inzichten spendeert of dat u uw eigen geld naar eigen goeddunken uitgeeft (of spaart).

    Zou het voor de burger beter zijn dat zij/hij haar/zijn geld investeert in de laatste technologische vinding (mobiel en automobiel) of dat hij voor de rekening van de banken opdraait ?

    Linksom of rechtsom blijft de geldhoeveelheid het zelfde en dus de economische activiteiten, alleen het levensgeluk verschilt.
    Zijn wij er voor de economie of andersom ?

    Zie je wel dat ik er niets van begrijp?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik vermoed inderdaad dat de zegeningen van de Euro sterk overdreven zijn. U gaat echter beduidend te kort door de bocht wanneer U stelt dat de euro groeiremmend werkt. Dat er in andere EU-landen die niet aan de euro meedoen een ietwat hogere groei was kan een veelvoud van oorzaken hebben, die geen enkel verband met de euro hoeven te hebben.
    U doet aan correlatie-wetenschap, waarbij elke correlatie onmiddelijk als oorzakelijk verband gepresenteerd wordt. Onzin natuurlijk. U moet eerst maar eens hard zien te maken of die euro werkelijk groeiremmend werkt, want dat is geenszins bewezen met de door U gepresenteerde cijfers.

    (Overigens - om kortzichtige beschuldigingen maar voor te zijn - ben ik altijd tegen de invoering van de euro geweest.)

    BeantwoordenVerwijderen